कोंकणी मुखा वयलीं आव्हानां

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

अशीं कितलींशींच ल्हारां येवन गेलीं. आंदोलन चालू उरलें. कोंकणीक जैत मेळ्ळें. रवीन्द्रबाबांचें घर हें कोंकणी चळवळीचें एक मुखेल केंद्र कशें. थंय सगळी स्ट्रॅटेजी बसकांनी थारायतले.

मंगळार 20 आगस्टाक कोंकणी राष्ट्रमान्यताय दीस मनयतले. 20 आगस्ट 1992 ह्या दिसा कोंकणीचो आसपाव भारतीय संविधानाचे आठवे वळेरेंत जाल्लो. तो दीस राष्ट्रमान्यताय दीस म्हूण मनयतात. आयच्या तरणाट्यांक कोंकणी आंदोलनाची आनी सबंद चळवळीची माहिती मेळची म्हूण ह्या दिसा कार्यावळी जावप सभावीक. गोवा कोंकणी अकादेमीन ह्या दिसा क्वीज कार्यावळ आयोजीत केल्या ती बेस बरी गजाल.
कोंकणी राजभास आंदोलन कोंकणी प्रजेचो आवाज ह्या बॅनरा खाला जालें. तातूंत खूब जाणांनी मोलादीक योगदान दिलें. आमकां तरणाटे पिरायेचेर तातूंत वांटो घेवपाची संद मेळ्ळी. कोंकणी शक्तीची तांक दाखोवपा खातीर पणजेंत कोंकणी लोकांचो सागर एकठावलो तितलो लोक हांवें आझाद मैदान आनी सरभोंवतणच्या वांठारांत पणजेंत केन्नाच पळोवंक ना. तेन्ना विडीयो शूटींग बी नाशिल्लें इतलेंच. गर्दी खूब कडेन पळयल्या, पूण इतलो जमाव राजधानी शारांत आमी केन्नाच पळोवंक ना.
जुलय 1985 सावन 555 दीस हें आंदोलन जालें. हांव तेन्ना धेंपे कॉलेजांत निमण्या वर्साक शिकतालों. आमी तातूंत कोंकणीच्या उपाट प्रेमान वांटो घेतलो. म्हाड्डोळा तेन्ना सगळो वाठार मराठी आशिल्ल्यान मराठीवाद्यांचो पंगड मोर्चा घेवन आमच्या घरार फातर मारून गेलो. उपरांत तांणी रवीन्द्र केळेकार हांच्या घरा वचून थंय सगळीं हारशाचीं पांयजेलां गुंडे मारून खळ्ळ खळ्ळ करून फोडलीं. तांणी तिसरें पेणें केलें तें प्रा पुंडलीक खंवटे हांच्या घरा. थंयूय निशेद.
अशीं कितलींशींच ल्हारां येवन गेलीं. आंदोलन चालू उरलें. कोंकणीक जैत मेळ्ळें. रवीन्द्रबाबांचें घर हें कोंकणी चळवळीचें एक मुखेल केंद्र कशें. थंय सगळी स्ट्रॅटेजी बसकांनी थारायतले. सगळे तरणाटे, म्हालगडे येताले. डावपेंच, रणनिती आंखताले. म्हजे शालेय पिरायेचेर हांव हें सगळें पळेतालों.
रवीन्द्रबाब आनी सुमंत केळेकार सर हांणी जाग म्हयनाळें सुरू केल्लें. ताचें छापप गोंयांत करप शक्य नाशिल्लें. तें पुण्याक वचून हाडचें पडटालें. लेटर प्रेस पध्दतीन तें काम चलतालें.
ताचेय आदीं म्हणजे सुमार वर्सभर चलिल्ल्या राजभास आंदोलना आदीं, गोंयांत वेगवेगळ्या पांवड्यार कोंकणी जागृताय कार्यावळी जाताल्यो. जण एकलो आपले पद्धतीन आपल्या गांवांत वाड्यार कोंकणीच्या प्रेमान ह्यो कार्यावळी करताले. लळीतक नांवाची एक विविधांगी कार्यावळ बरीच लोकप्रीय जाल्ली. तातूंत तेन्नाचे तरणाटे पूण फुडारांतले म्हालगडे लेखक कविता वाचताले. म्हाका तातूंत बालकविता वाचपाची संद मेळिल्ली. नागेशीं म्हळ्यार मराठीचो बालेकिल्लो. चैत्री पुनवेच्या जात्रा उत्सवा वेळार लळीतक कार्यावळी जाताल्यो. लळीतक गोंयच्या गांवांगांवांनी जाल्यो.
आज कोंकणीची उदरगत नेटान जायत आसा. ती आनीक नेटान मुखार व्हरतलो जाल्यार बरें नियोजन करून आंखणी करपाक जाय. कोंकणीचीं वेगवेगळीं मळां आसात तीं आनीक घटमूट करूं येता. तातूंत साहित्याचे वेगवेगळे प्रकार आसपावतात. ते खातीर डिजिटल तंत्रगिन्यानाचो वापर करपाक जाय. कोंकणी कथांचें विडियोंत रूपांतरण, विनोदी नाटकुलीं, म्हणी-ओपारी हांची विस्कटावणी करपी धाकटुले विडियो हांचो यू ट्यूब माध्यमाचेर आसपाव करूंक जाय. आयच्या भुरग्यांक आनी तरणाट्यांक तांचे पद्धतीन तांचे आवडीचें साहित्य तांचे मेरेन पावोवंक जाय. मुळांत तांच्या वाचनाचें माध्यम बदललां. तांची उलोवपाची भाशा आयकल्यार कळटा की तातूंत भरसण कितल्या चलल्या.
संवसारीकरणाक लागून जगभरांत खूब बदल जायत आसात. हे बदल जायत्या तरांचे आसात. तांचो परिणाम जसो आमचे जिणेच्या अर्थीक आनी समाजीक आंगांचेर जाता तसोच तो सांस्कृतीक आंगांचेरूय जाता. कोंकणी भाशा, साहित्य आनी संस्कृती ह्या बदलांक कशे तरेन तोंड दिता ताचेर कोंकणीचो फुडार पातयेवन आसा.
सर जॉर्ज ग्रिअर्सनच्या लिंग्विस्टिक सर्व्हे ऑफ इंडिया (1903- 1923) प्रमाण भारतांत त्या काळांत 179 भाशा आणि 544 बोली अस्तित्वांत आशिल्ल्यो. 1961 चे जनगणने प्रमाण 1652 भाशा भारतांत उलयताले. जी भाशा धा हजारां परस चड संख्येच्या लोकांच्या चोम्यांत उलयतात, तेच भाशेचो आसपाव जनगणनेंत आवयभास म्हूण करपाचो निर्णय भारत सरकारान घेतला. ताका लागून भारतीय भाशांचो नेमको आंकडो आजूय मेळना. भाशा धोक्‍यांत आशिल्ल्या देशांत भारत पयल्या क्रमांकाचेर आसून 198 भारतीय भाशा पंथाक लागल्यात. कांय जाणांनी मान उडयल्याय अशी शिटकावणी युनेस्कोन दिल्या.
आर्विल्लेकरण, स्थलांतर, संपर्क आनी दूरसंचार हांचीं साधनां, वाडपी आदान-प्रदान, इलेक्‍ट्रॉनीक माध्यमांचो प्रभाव, इंग्लीशीचें वाडटें म्हत्व, रोजगाराच्यो संदी असल्या घटकांचो परिणाम कोंकणी सारक्या भाशांचेर जाता.
आयचें युग प्रसार माध्यमांचो फार, ढगफुटी काय सुनामी तें कळना. टीव्ही, संगणक, मोबायल, इंटरनेट हीं जिणेचो मुखेल भाग जाल्यांत. वाचनाचे मानदंड बदलल्यात. जिणे शैली ह्या डिजिटल आक्रमणाक लागून बदलल्या. डिस्कव्हरी, हिस्ट्री हांचे सारक्यो वाहिन्यो, तामिळ, हिंदी सारक्या भाशांनी आसात. कोंकणींत एक टीव्ही चॅनल ना. ज्ञान, विज्ञान, तंत्रज्ञान जे भाशेंतल्यान प्रगट जाता ती भाशा जगाचेर शेक गाजयत रावता. हाकाच लागून कोंकणीचो शास्त्रीय पारिभाशीक आवांठ ताकतीकेन विस्तारपाची गरज आसा.
पारिभाशीक उतरावळ संस्कृतप्रचुर म्हळ्यार समजुपाक, उच्चारपाक कठीण अशी आसूंक फावना. भुरग्यांक आवड तयार जातली अशीं हीं तंत्रीक उतरां आसचीं. Side effect हाका अडे परिणाम हें उतर आनी हेर उतरां हांवें काडून दिल्लीं.
विज्ञानीक मळार इंग्लीशीचें वाडटें म्हत्व आसलें तरी फ्रान्स, जर्मनी, जपान, रशिया, चीन, इटली ह्या प्रगत देशांत विज्ञानांतलें शिक्षण- संशोधन तांच्या मायभाशेंतूच चलता. आमच्या देशांत भाशा खूब आनी इंग्लीशीचें प्रेम. अती सोस.
विज्ञानाचेर घडिल्ल्या समाजनिर्मितीची बांदावळ जाता तितली बरी. आयच्या काळाचेर विज्ञानाची सत्ता आसा. ही सत्ता आमी कोंकणी अवकाशांत घट्ट वेंगावन आसपावीत केली जाल्यार भाशा तगतली. विज्ञाना खातीर कोंकणी बळीश्ट जावप गरजेचें. भाशातज्ञ, विज्ञान शिक्षक, अभ्यासक, संशोधक, धोरणकर्ते, राज्यकर्ते हांकां हे नदरेन कितली आस्था आसा आनी ते भार आयिल्ले वरी काम करतले ताचेर हें पातयेवन आसा. कोंकणीचेर प्रेम जाय. तेन्ना ही गती वाडटली. समांतर कोश, ज्ञानकोश, मटेरीयल म्हळ्यार सामुग्री, विज्ञान आनी हेर ज्ञानफांट्यांच्यो उतरावळी शासकी पांवड्यार जावपाक जाय. कोंकणी माध्यम सकारात्मक आनी सर्जनशील आसचें हे खातीर नवी, सोपी, सुटसुटीत परिभाशा घडोवची पडटली, आसा ती वाडोवची पडटली. ही परिभाशा चालंत म्हळ्यार घोळपी लोकभाशेच्या हातांत हात घालून मुखार वचूंक जाय. संघटीतपणान करपाचें हें काम.
काल बाजारांत गेल्लों. एकलो बापूय पांच- स वर्सांचे आपले धुवे कडेन इंग्लीशूच उलयतालो. तो दुबय सावन आयिल्लो किरिस्तांव भाव आसुंये अशें दिसलें. चलीय फाड फाड इंग्लीश उलयतालें. अकस्मात तो बापूय नीरपणस, मसका शांगो दी गे म्हूण शुद्द कोंकणींत वांटपणा उलोवंक लागलो. पिरवळचो आसतलो हें कळटालें. हें अजाप न्हय. तुमी भोंवतणी हें पळेतात.
कोंकणी मुखार कोंकणी शिक्षणाचें आव्हान आसा. मोटें आनी व्हडलें!

मुकेश थळी
फोंडें