कोंकणीच्या सगळ्या रुपांक एकठांय हाडपाची गरज

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयकार आयज मोजकेच उरल्यात. तेन्ना कोंकणीच्या बऱ्या फुडारा खातीर तिच्या आसा तितल्याय रुपांक आमी एकठांय हाडपाचो यत्न करूंक जाय.

राजभाशा कायद्या खाला कोंकणीक आनी मराठीक गोंयचे राज्यभाशेचो समान दर्जो दिला तरीय गोंयांत आयज भौशिक वांठारांनी हिंदी, इंग्लीश, बंगाली, उडिया, कानडी ह्यो कोंकणी आनी मराठीच्या तुळेन चड कानार पडपाक लागल्यात, हें विदारक सत्य आमी न्हयकारपाक शकनात.
भास हे संस्कृतायेच्या अभिव्यक्तीचें एक माध्यम जावन आसता. न्हंयेचें उदक व्हांवतें दवरलें ना तर तिचें बुरश्या कोंडांत रूपांतर जावन ती सोंपता. रगत व्हांवतें दवरलें ना जाल्यार कूड सोंपता. भाशा चलनांत दवरली ना जाल्यार सवका सवका संस्कृताय लुप्त जाता. कोंकणी आनी गोंयकारपण उर्बेभरीत दवरपा खातीर कोंकणी एका पंगडा पुरती मर्यादीत दवरिनासतना तिच्या सगळ्या रूपांचो वापर, प्रचार, प्रसार समाजांतल्या सगळ्या घटकांनी, सगळ्या थरांनी करपाची आयज गरज आसा. कोंकणी जावं हिंदूंची, जावं क्रिस्तावांची, साश्टीची जावं, बार्देस म्हालांतली जावं, तिची गोडसाण गोंयचे संस्कृतायेची विवीध रूपां दाखयता.
विवीधतायेंत एकता दर्शवपी आमच्या देशांत एकेच भाशेची अनेक रूपां मानून घेवपाची परंपरा आसा. मराठीचीं अधिकृत अशीं 42, कन्नडाचीं 20 आनी हिंदीची 48 रुपां आसात. उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखंड, आंध्र प्रदेश, तेलंगणांत अतिरिक्त भास म्हूण पर्शियन-अरेबिक लिपींतले उर्दूक मान्यताय दिल्या. प्रत्येकाची एक वेगळी चव, गोडी, विशेश वळख आनी खाशेलेंपण आसा अशे कोंकणीचे मुखेलपणान 20 आनी सगळ्यो बोली जोडून तीस मायज प्रकार आसूंक शकतात. देशांतल्या इतर प्रांतांतूय कोंकणीच्या गोडसाणीच्या मोगांत पडिल्ले तिचे चाहते आसात. 1990 त हांव जमशेदपूरांत आसतना बंगाली इश्ट सपनकुमार बंधोपाध्याय म्हजे वांगडा रावतालो. तो आदीं गोंय भोंवडेक आयिल्लो तेन्ना ताका हांगाची दोन कांतारां आवडिल्लीं.
मोबायल, इंटरनेटान आमचे जिणेंत एंट्री घेवपा आदींचो तो पेन्सिल- पेन- पेपराचो जमानो. क्रिस पॅरी लिखित ‘वेळ पासार कोरूंक कांतार कोत्ता’ आनी ‘कु कु रू कू कुकू’ ही कांतारां हांवें ताका रोमी लिपींत बरोवन दिल्लीं. तांचें भाशांतरूय बरोवन दिलें आनी त्या कांताराची कॅसेट भेटयिल्ली. पिकनिके दिसा ताणें तीं गीतां गायिल्लीं. उपरांत गोंयच्यान म्हाका त्या कांतारांच्यो आठ- धा कॅसेटी बाकी इश्टां खातीर व्हरच्यो पडिल्ल्यो.
ताजमहालाचे सौंदर्य पळोवपाक जगभरांतले भोंवडीकार घिट्टी घालतात, तेन्ना थंय मुखार बागेंत काम करपी माळी त्या संस्मरणीय सुंदर कृतीचे दिकेन सादी विस्त पसून मारीना, तशी कोंकणीची गत गोंयांत गोंयकारांनी करून दवरल्या. हांगा नीज गोंयकार जोडपीं, तरणाटे, भौशिक वांठारांनी ‘हाय गायज, ‘हाय ब्रो’ करतना दिसतात. हॉटेलांत तो तिका विचारता, “वील यू हॅव पाव- भाजी?” आनी उपरांत आड्डता “दोन मुगा गांठी आनी पाव हाड रे”. आदी मराठी अभंग वाजताले त्या जाग्यार देवळांनी हिंदी भक्तिगीतां वाजोवपाचें प्रमाण वाडपाक लागलां. गोंयकारांचो म्हादेव आता भोलेबाबा जाला. आमच्या वाठारांतल्या नीज गोंयकार तरणाट्याच्या लग्नांत सगळे सिद्दू मुसेवालाचें हळशिकावणे दोबराद अर्थाचे पंजाबी पद वाजोवन नाचताले. नाचतल्यांक उतरांचो अर्थ कळिल्लो जाल्यार लज जावपाची. तें जोडपें आतां घरांत इंग्लीश उलयता. गाडी पार्किंगा वयल्यान म्हजे कॉलनींत रावप्या वांगडा वाद जालो. तो इंग्लीश उलयतालो आनी हांव कोंकणींत जाप दितालो. हें बरोच वेळ चल्ले उपरांत ताच्या लक्षांत आयलें आनी तो कोंकणीचेर आयलो. “फकत तू कोंकणींत उलयलो म्हूण हांव गाडी कुशीन काडटा” म्हणत चूक नासतना हांवें गाडी कुशीन काडली. तातूंतली आलोचना ताच्या लक्षांत आयली ना. हरशी घरांत कोंकणी उलोवपी, पूण नातीक “बेबी सी क्रो”, “बेबी सी डॉगी” अशे इंग्लीश बाळकडू पियेवपी आजी-आज्यांची संख्या हालींच्या तेंपार कॉलनींत वाडपाक लागल्या. ह्यो गोंयच्यो नातू, नाती युवा अवस्थेंत पदार्पण करतल्यो तेन्ना गोंयांत भर दिसा उजवाडांत टॉर्च घेवन कोंकणी उलोवपी गोंयकार सोदपाची परिस्थिती आमचेर येतली, अशे म्हाका दिसपाक लागलां.
मोजक्या फामाद साहित्यिकांचो पंगड सोडलो जाल्यार कोंकणी लेखकांची संख्या उणावल्या. भाशा हे आपले विचार हेरां मेरेन पावोवपाचें माध्यम. बरोवपा खातीर शब्दकोश, व्याकरण हाचें सखोल गिन्यान आसपाची तशी गरज ना. तेन्ना आवयन, मायन शिकयिल्ले भाशेंत जमता ते लिपींत तरणाट्यांनी– इंजिनियर, दोतोर, प्राध्यापक, नोकरपेशे हांणी– कोण कितें म्हणटा हाचो विचार करनासतना आपले विचार मांडपाचे, बरोवपाची गरज आसा. छापपा खातीर धाडत जाल्यार तातूंत आवश्यक त्यो सुदारणा संपादक, पुरवणी संपादक, उपसंपादक घडोवन हाडटले.
सद्या रोमी लिपीक राज्यांत कायदेशीर दर्जो मेळचो अशी मागणी समाजाचो एक घटक लावन बसला. नाटकां, कविता, पदां जशीं रोमी लिपींत सोबनात तशी तियात्रां, कांतारां देवनागरींत विचित्रशी दिसतलीं. नाटकांतल्या बाप्पाक सूटांत आनी तियात्रांतल्या अंकलाक धोतरांत सजयिल्लेवरी तें दिसतलें.
लिप्यांतर केल्यार सुवाद इबाडटा. ब्रिटीश सत्ते खाला भारतीय साहित्यीक, लेखक, प्राध्यापक, कलाकारांचे पंगड आपल्यो भारतीय भाशा कुशीक उडोवन इंग्लिशीच्या मोगांत पडिल्ले दिसले. स्वातंत्र्या उपरांत देशांत संचार, संपर्क सोंपो करपाक आनी एकचाराक उर्बा दिवपा खातीर हिंदी भाशेक अधिकारी भाशेचो दर्जो सरकारान दिलो खरो, पूण इंग्लिशीचो प्रभाव आनी गुलामी आयज मेरेन उणी जाल्ली ना.
पुर्तुगेजांच्या चेपणा खाला तांचे भाशेची गुलामी पत्करिनासतना क्रिस्तांव लेखक, कांतारीस्त, तियात्रीस्त भाव आपली सर्जनशीलता पुर्तुगीज काळांत आनी स्वातंत्र्या उपरांत अशी गेल्ली साडेसातशीं मायत वर्सा रोमी कोंकणीतल्यान पर्जळत आयल्यात हें तोखणायेपात्र थारता. ते आमच्याच समाजाचे घटक आशिल्ल्यान हांगा पुर्तुगीजांची निशाणी मिटोवपाचोय प्रस्न येना.
गोंयकार आयज मोजकेच उरल्यात. तेन्ना कोंकणीच्या बऱ्या फुडारा खातीर कोंकणीच्या आसा तितल्याय रुपांक आमी एकठांय हाडपाचो यत्न करूंक जाय. तांचो धर्म, संस्कृतायेची वळख फुडारांतल्या पिळगे खातीर राखपाक रोमन लिपी वापरपी गोंयकारांचो समाज आयज जर त्या लिपीक कायदेशीर मान्यताय मेळपाची मागणी करता जाल्यार ती अमान्य करप समा दिसना. रोमीक कायदेशीर दर्जो दिले उपरांत गोंयच्या एका समाज घटकाच्या सांस्कृतीक दायजाचें रक्षण आनी तांच्या अस्मितायेक उर्बा दिवपाचें काम जातलें. देवनागरी आनी रोमी बरोवपी हांचे मदीं फूट पडप कोंकणीच्या भलायकेक मारक थारतलें आनी एकसंध उरले जाल्यार कोंकणी घटमूट जातली.
कोंकणी दिसाळ्यांत, मासिकांत रोमी कोंकणी खातीर एक भाग राखून दवरप आयच्या संगणक युगांत तितलें कुस्तार काम न्हय. रोमी लिपींतलें ‘उजवाड’ दिसाळें कॉलेज काळांत हांव वाचतालो. सुरवेक मात्सो आडखळ्ळो, मागीर संवय जाली. लिपी खंयचीय आसूं. दुस्वास, भेदभाव करनासतना विचार जाणून घेवप म्हत्वाचे.
राज्यांतल्यो ग्रामसभा रोमी लिपीक कायदेशीर दर्जो दिवपाची मागणी करपी निर्णय घेतात तेन्ना त्या मागणेंत राजकारण झळकता अशें कारण दिवन सत्तेंतल्यांनी ती न्हयकारप हें लोकशाही परंपरा आनी मुल्यांक धरून न्हय. तशें पळयल्यार आपल्या फायद्या खातीर राजकारण्यांनी देव, धर्म, देवळां, मस्जिदी, इगर्जी, जात- पात, पंथ, परबो, हिजाब, मंगळसूत्र, गाय, बोकडो ह्या सगळ्यांचें राजकारण केल्ले आमीं पळयतात. तेन्ना फकत राजकारणी थंय तकली वयर काडटा म्हणत मूळ मुद्दो- मागणीची अनदेखी तर्कसंगत न्हय. हांगा राजे महाराजांच्यो जयंती, शिगमो, कार्निवालाच्या इव्हेंटाचेर सरकार कोट्यांनी दुडू मोडटा जाल्यार रोमीक कायदेशीर मान्यता दिवन तिच्या उदरगती खातीर बजेटांत ल्हानसो फंड राखून दवरपाचे बाबतीत सरकार उदासीन कित्याक? हांगा मतां खातीर राजकारण्यांनी परप्रांतियांक दोंगरांनी, रानांनी वसयले. दिल्ली, मुंबयच्या बिल्डर लॉबीक जमनी विकप सोंपें जावपा खातीर कायदे बदलपाची खटपट चलत आसता, जमनीर आनी न्हंयेंतूय हळशीकावणे कसिनो धंदे लावपाक कायद्यान मान्यताय दिवन जुगारा सारक्या वेसनाक उत्तेजन दिलां. ह्या सगळ्या कृतींनी राजकारण दिसलें ना, मात नीज गोंयकारांच्या एका समुदायाचे भाशेचे लिपी खातीरचे मागणेंत मात राजकारणाचो दृश्टांत जालो!! संपर्क, संदेश परिणामकारक, कार्यसाधक करचे खातीर दक्षीण आफ्रिके सारकिल्ल्या देशान 11 भाशांक कायदेशीर मान्यताय दिल्ली आसा. इंग्लंडांत गोंयकारांचे वाडटे संख्येक लागून लागींच्या भविश्यकाळांत रोमी कोंकणीक थंय मान्यताय मेळुये. आसगांवची तरणाटी युकेची मंत्री जातली आनी वास्कोकार थंयच्या एका शाराचो म्हापौर जातलो हें आमी केन्ना चिंतिल्लें व्हय? रोमी लिपीच्या मुद्द्याचेर गोंयकारपणवाले, रिव्होल्यूशनकार, कोंकणींतले – साहित्यिक, विचारवंत, जाणकार, तज्ञ, मोगी, म्हालगडे, पुरस्कार विजेते, चळवळ करपी – तोंड धांपून बसतात तेन्ना हातूंत मात राजकारण आसुये अशें आतां दिसपाक लागलां.

दीपक लाड
पर्वरी