भांगरभूंय | प्रतिनिधी
देशांत 30 जुलयाक इतिहासाची पुनरावृत्ती घडल्या. 10 वर्सां पयलीं पुणेंच्या आंबेगाव तालुक्यांतल्या माळीण गांवांत दोंगर कोसळिल्लो. 175 लोकसंख्येच्या गांवांतल्या 151 जाणांक रातचे न्हिदिल्ले कडेन मरण आयिल्लें. गांवा भायर आशिल्ले, ते वांचले. आतां केरळांत 30 जुलयाक अशेंच घडलां. दोंगराचीं पालसणां, माती कोसळून 276 लोकांक मरण आयलां. हेय सुस्त न्हिदेंत आशिल्ले. 300 वयर घरां मातये भरवण जाल्यांत. माळीण दोंगर कोसळ्ळो, तसोच वायनाडांतूय सगलोच सकयल देंवलो आनी मुळसांत आशिल्ले गांव मातये पोंदां पुरवले. अजून अडेचश्यां वयर लोक बेपत्ता आसात. मजत कार्य करपाकूय त्रास जातात. कारण उटंगाराचो पावस, सगले कडेन उदक, रेबो, फातर. अॅम्ब्युलन्स, क्रेन, बुलडोजर व्हरपाक मेळना. आतां लश्कर थंय मजतकार्य करता. पांच वर्सां पयलीं 2019 त हांगाच दोंगराचो कांय भाग पडून 52 घरां मातये पोंदा गेल्लीं. 17 जाणांक मरण आयिल्लें. पांच जाणांचो अजून पत्तो लागूंक ना.
सह्याद्री वा पश्चीम घांट ही 1600 किलोमिटर लांबायेची दोंगर माळ. सादारण 1 लाख 60 हजार चौखण किलोमिटर वाठारांत ती पातळ्ळ्या. गुजरात, महाराष्ट्र, गोंय, कर्नाटक, केरळ आनी तामिळनाडूंत ती आसा. तिचे पसून मनीसजातीक खूब फायदो जाला. मात, ही सह्याद्री दोंगर माळ खूब संवेदनशील. तीच कित्याक उत्तर भारतांतलेय सगले दोंगर पर्यावरणाचे नदरेन सामके म्हत्वाचे आनी नाजूक. तांचे कडेन कोणेय मस्ती केल्यार ते बुद्द शिकयले बगर रावनात. न्हय तांणी ती शिकयल्या. तीय बी भिरांकूळ पद्दतीन. ताका बळी पडल्यात ते निश्पाप लोक. घरां-दारां सयत त्या बाबड्यांनी जीव पसून व्हगडायला. पर्यावरणवादी माधव गाडगीळ हांच्या मतान सह्याद्री दोगरांनी पर्यावरणाचें लुकसाण जातलें, असले व्हडले- व्हडले प्रकल्प येवंक जायनात. सैमा कडेन आडनदर करून उदरगतीच्या नांवा खाला दोंगर इबाडत राविल्ल्यान, झाडां कापीत सुटिल्ल्यान ही दोंगर माळ फ्राक जाल्या. ताका लागून दुर्घटना घडटात. केरळांत जालें ताचें एक कारण, उटंगाराचो पावस. जियोलॉजिकल सर्वे ऑफ इंडियाच्या 2021 च्या अहवाला प्रमाण, केरळांतल्या 43 टक्के जाग्यांचेर पालसणां कोसळपाचीं भिरांत सदांच आसता. वायनाडाची 51 टक्के जमीन दोंगराचे देंवतेर. म्हणटकच हांगा पालसणां पडल्यार लुकसाण जावपाचो चड धोको. हो केरळांतलो एकसुरो सडो. तो दर्या पसून 700 ते 2100 मिटर उंचायेचेर आसा. माॅन्सुनाचीं कांय कुपां ह्या दोंगराक आपटून कर्नाटक, गोंयां वटेन येतात. देखून वायनाडांत पावसाचो सांवार आसताच. तसो पुराय केरळांत पावस चड. गोंयां सारकोच. सगलें बरें, वायट एकठांय जालें आनी एके रातींत आशिल्ल्याचें नाशिल्लें जालें. केंद्र सरकारान केरळ प्रशासनाक 23, 25 जुलयाक शिटकावणी दिल्ली. ती मनार घेवन लोकांक सुरक्षीत थळांचेर हालयिल्ले जाल्यार तांचो जीव वांचपाचो.
आयआयटी मद्रास पंगडाच्या मता प्रमाण, 2001 ते 21 ह्या काळांत देशांत 847 लोकांक पालसणां कोसळून मरण आयलें. भारतांत साडेचार टक्के न्हय, तर 13.17 टक्के वाठारांत पालसणां पडपाचो धोको आसा, अशें नवें संशोधन सांगता. म्हणल्यार तीन पट चड जालें. उत्तरे कडेन 2013 त केदारनाथ हुंवार आनी दोंगर कोसळून शेंकड्यांनी लोकांक मरण आयलें, तेन्ना आमी ह्या दुर्घटणां विशीं जागृत जाले. नाजाल्यार पालसणां, माती, झाडां, दोंगर हांकां आमी किंकोत करताले. तशे थोडे आयजूय करतात. कोची विद्यापिठाचे संशोधक एस. अभिलाष हांच्या मतान, केरळांत पालसणां कोसळटात, ताका जापसालदार पिका खातीर झाडां कापपाचे प्रकार. काॅफी, च्याचें पीक घेवपाक हीं उथळ मुळांचीं रोपां शेतकार, बागायतदारांनी लायल्यांत. खास करून दोंगरांचेर, दोंगराचे देंवतेर. ते खातीर आदले, थळावे व्हडले रुख कापून उडयल्यात. जांचीं मुळां खोल मेरेन वचून जमनीक, पालसणांक घट दवरतालीं. रुख कापिल्ल्यान जमीन भुसभुशीत जाल्या. भूंय हाल्लीच जाल्यार तिका धरपाक रुख नात. म्हणटकच माती, पालसणां सकयल देंवतात आनी वतना वाटेंत येता तें ना करीत सुट्टात. अभिलाष हांच्या म्हणण्यांत तथ्य आसा. पावस हें मुळावें कारण आसलें तरी जो मेरेन झाडां आसात तो मेरेन दोंगराक भिरांत नासता. तो बोडको जालो काय मागीर…… !! तेन्ना उठसूठ झाडां कापून दोंगराचेर प्लाॅट करून विकप्यांनी हें घट मतींत दवरचें. आयज तुका, फाल्यां म्हाका.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
