भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कविता हो वांगमयाचो असो साहित्य प्रकार, जंय कवी आपल्या भावनांक उतरांनी प्रकट करता. निखट उतरांची रचणूक म्हळ्यार कविता न्हय तर तातूंत गूढ आनी खोल अर्थ आसूंक फावो. तेच वांगडाच कवितेंत आविश्कार, कल्पना, भावनेची सोबितकाय आसता. ताल, प्रतिकात्मकता आनी चित्रशैली दरेका कवितेक वेगळेंपण दिता. आतां मेरेन संत साहित्या सावन, आर्विल्ल्या काळा मेरेन कविता तयार जायत आसात. दरेक कविता आपलें नवें अस्तित्व तिगयता. विशय जरीय एकूच आसलो, भावनां जरीय समान आसल्यो तरीय, दरेक कवी हो आपल्या कल्पनेन आपले पद्दतीन त्याच भावनेच्या काव्याची परतून नवीं निर्मणी साकारता. आनीक साहित्य मोगींच्या काळजांत मानाची सुवात निर्माण करता. कवितेंत आशिल्ली, प्रतिमा ही संवेदनशील रचना जावन आसता. प्रतिमा हिका गती आसता. प्रतिमा ही दोळ्यां सामकार चित्रां उबी करता. प्रतिमा ही एक वा अनेक अर्थांची आसूं येता. प्रतिमा ही कवितेची मुळावी गरज आसता. प्रतिमा आनी संवेदनां एकामेकां पसून वेगळीं करूंक जायनात. पूण रुपक-प्रक्रिया आसले बगर संवेदनांक अर्थ उरना. कवितेंतल्या प्रतिमांचो विचार पुराय कवितेच्या संदर्भानूच करप उचीत थारता. ‘काव्यांत भावनांक आनी प्रतिमेक चड म्हत्व आसता’ अशे विचार लेखक पंढरीनाथ दामोदर लोटलीकार आपल्या ‘काव्य शास्त्र’ समिक्षा पुस्तकांत मांडटा. सैमीक प्रतिमा : आपल्या मनांतल्यो भावनां आनी कल्पनां व्यक्त करतनां त्यो चड प्रभावी करपाच्या हेतून जायते फावटीं कवी सैमांचो आधार घेता. सैमीक सौदर्यां, रुप, रंग, पर्मळ, वास, स्पर्श आसल्यो प्रतिमा सैमांत आसतातूच. कवी हो सदांच सौंदर्या कडेन ओडटा. असल्या भावनेंतल्यान रचिल्ले कवितेंत तशेंच भावनां उक्तायल्ले काव्य रचनेंत ‘सैमीक प्रतिमा’ दिसता. आयज कवी मनोज नरेंद्र कामत हांच्या ‘आत्मब्रम्ह’ आनी ‘तांबशी’ ह्या दोन कविता संग्रहांतल्या प्रतिमांचो अभ्यास करचो.
आमचे पूर्वज धुमशणां काडटात
गांवठी कौलांचेर अबरगती
झाडां – पेडांचेर मारुन उडक्यो
कांट्यार बसला देंवचार
शेंपटेर झेलून संवसार
येदीशी काया मारुतीची सया
घामा – कश्टाचो म्हजो सूर्य
नाकारे गिळूं
माकड हाड कमराचें उगडास दिता
हेवटेन-चेवटेन मारिल्ल्यो उडक्यो
अर्थपूर्ण जावंक… (माकड उडी, पान: 3)
ही कविता माकडाचें सैमीक रहाणीमान दाखयता, ते भायर चार्ल्स डार्विन हांच्या उत्कांती सिध्दातांचो उगडास करून दिता. मनशाचें माकड हाड माकडाचे शेंपडेक जल्माक घालपी म्हत्वाचें हाड. हो माकड मारुतीचे सये वांगडा, तेजाकडेनूय तुळा करता. ‘कावळो’ कवितेंत कवी कावळ्यांचे सैमीक प्रतिमेंतल्यान समाजीक एकवटाचेर भाश्य करता.
इश्ट न्हय गा तूं भुरग्यांचो
बसून दरवट्यार सदचोच करकरो
आवाज काडून
उलो करता तांकां,
सकाळच्या पारार
एक मात खरें रे,
मनशान केला आसत तुका
इतलो हीन पूण तुजें व्हडपण चड मोलाचें
मनीस फकत वळखतात जित्यांक
मरतल्याक वळखुपाची
सगळ्यांतूच आसना तांक
भिरीं रे तुजी रडटात दुकांनी
झाडाच्या ताळ्या-ताळ्यार
मरणाच्या उगडासान परक्याच्या
वळखून होच हीन रंग काळो…(कावळो, पान: 5)
‘शेंवणें’ ही अशीच कविता प्रतिमा उबी करता. शेंवणें आपले जिणेक पुरायपण दिवपाक रात- दीस वावुरता असो कवी मनोज कामत म्हणटा.
कश्ट तुवें सोंसले खूब
दिवंक उब नव्या ताल्ल जिवाक
माये मोगाचो पांखाटो
चोंच तुजी सदांच अन्ना दाण्यान
उपाशी दवरुन आपणाक
घिरट्टी तुवें घालच्यो
कितल्यो दादल्याचे वाटेक लावन दोळे काळे,
भावनांची जडसाण ना दाखोवपी (शेंवणें, पान- 15)
शेंवण्यांच्या चडश्या प्रजातीं मदीं नर घोंटेर बांदता. आनीक तेन्ना मादी बरो घट्ट विणयेचो घोंटेर सोदून तातूंत तांतयां घालता.
आत्म-ब्रम्ह संग्रहांतल्यो प्रतिमां आमकां रानां- वनांनी घेवन वतात. कवी म्हणटा,-
वेली चडल्यात,
झाडां आंगार
पसवल्यांत रानां
फळां व्हियेवन गाबणे भूंयेक
मायेचे कवेंत घेतना
वेलींचो सांगात
आंवळून रुखांक
पायांक घुसपून
थांबोवन विचार
फागूल नदरेक फारायतना
खोशयेचीं शीम हुपतना (फागलां, पांन- 172)
पावस घसघसतालो,
नाच्च जातालो
रोयणींक येताली जाग
मातयेच्या गर्भांतल्यान
कळे जल्मताले
बोंगे जाताले हळूच
आनीक सत्री जावचे आदींच
नाच्च जाताले
मनशाचे जागेन (अळमीं, पान 174)
पावसाचो ओघ
आडवो, उबो, घसघश्यांनी
बुडोवन गायरे
हुंवार न्हंयेक
दिफळ्यांच्यो फुटाळी
पिताल्यो अमृत
भागोवन तानसर सोंप मेरेन
वर्सभराची सोंप मेरेन..( शेंत, पान 178)
अश्यो सैमीक प्रतिमा सहजतायेन आशय उक्तायतना जिणेचो भाग जावन वतात. इंग्लीश कवी पर्सी शॅली आनी कवियत्री एमिली डिकींसन हांच्या कवितांनी अश्यो सैमीक सहजतायेन येतात. निमाणें प्रतिमा म्हळ्यार कितें? आय. आर. रिचर्ड प्रतिमेची सुंदर व्याख्या सांगता: ‘Picture in the mind’s eye.” ‘प्रतिमा म्हळ्यार ईमेज’. ह्या उतरांचे साबार अर्थ आसात जशे परीं मूर्त, चित्र,वस्तू आदीं….
(मुखार चलता)
विशाल सिनाय खांडेपारकार
8080622370
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
