वास्तवीक वागणुकांचेर आदारिल्लें पुस्तक ‘म्हज्या पायचो फात’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कोंकणीच्या मोगान ताका बरोवंक प्रोत्साहन दिलें. कोणूय बरोवपी आपूण ज्या वातावरणांत वावुरता, तें वातावरण जेरूल आपल्या बरपांत हाडटा. ताचो परिणामूय बरो जाता हें बरोवप्यान वळखल्ल्याचें जाणवता.

मोटवी कथा ही कोंकणी साहित्याचो एक म्हत्वाचो भाग. देखून तो चडावंत लेखकांनी हाताळूंक जाय. तांचीं चडांत चड पुस्तकां पर्गट जावंक जाय. हें करता आसतना कथेचो दर्जो फावो तसो आसप हिवूय चत्राय घेवंक जाय, हो विश्वीक विचार. कथा हो एक सृजनशील साहित्य प्रकार. जे वरीं थोड्या उतरां भितर एके कवितेंत जायतें कितें सांगचें आसता, तेच वरीं  मोटवे कथेंत आपले विचार, भावना, संवेदना, पात्र-निवड, परिस्थिती, संबंद, सुरवात आनी शेवट ह्या गजालींचेर लक्ष दवरून जाता ते परीं आवळून कथा बरोवंक जाय. एकुणिसव्या शेंकड्यांतलो फ्रँच बरोवपी हेनरिमारी बेयले म्हणटा, “एक बरें पुस्तक जावन आसा म्हज्या जिवितांतली एक घडणी.”   कोंकणी भाशेचो ज्येश्ठ बरोवपी आफोन्सो ब्रागांसा हाचो ‘म्हज्या पायचो फात’ ही एक उत्कृश्ट देख आसा. हें पुस्तक दाल्गादो कोंकणी अकादेमीन उजवाडायला आनी तें 

ड्स प्रिंटर्सान छापलां.  कवर विली गोयसान चित्रायलां आनी ताचें मोल फकत 100 रुपया आसा. फाटल्या कव्हर पानाचेर बरोवप्याची वळख आसा.  हें पुस्तक कोंकणी सरस्पतींत नोंद उरतलें हे खातीर बरोवप्याक परबीं.

फाटभूंय

कॉलेजीचें शिकप करतना बरोवप्याची वळख डॉम्नीक द’ सौजा आनी उपरांत ‘गोंयचो पर्जळ’ ह्या नेमाळ्याचो संपादक प्रभाकर तेंडुलकार हाचे कडें जाली.  ताची पयली कथा ‘मोग मारगायेचो खेळ’ छापून आयले उपरांत ताका बरोवपाचो नेट आयलो. कोंकणीच्या मोगान ताका बरोवंक प्रोत्साहन दिलें. कोणूय बरोवपी आपूण ज्या वातावरणांत वावुरता, तें वातावरण जेरूल आपल्या बरपांत हाडटा.  ताचो परिणामूय बरो जाता हें बरोवप्यान वळखल्ल्याचें जाणवता. आपल्या कथांनी गरज तें वातावरण निर्माण करचे खातीर ताणें खूब कश्ट घेतल्यात.  जाग्यांची पळेवणी केल्या.  गरज त्या मनशां कडें स्थितीची बारकाय घेतल्या. कथांचें पुस्तक निदान 150 पानांचें आसचें अशी सुचोवणी ताच्या कांय बऱ्या मागप्यां कडल्यान ताका आयली तेन्ना तितल्यो कथा जावंचे खातीर कांय नव्यो कथा बरोवपाचे ताणें कश्ट घेतले.  हाचेर एका बरोवप्याक आपूण जें कितें लोकाक दितलों ताची कितली फिकीर आसा ताची जाणीव जाता.  आपल्यो कथा बऱ्यो जावंच्यो हे खातिरूय ताणें सल्लो- विमर्स केला.

कथेचो गाभो

ह्या पुस्तकांत सगळ्यो मेळून 10 कथा आसात.  कांय कथा बरेच आदीं बरयिल्ल्यो आनी कांय कथा नव्यो आसात.  देखून कांय कडेन जिविताच्या घडण्यांत वेळ-काळाचो फरक जाणवता. ‘गूट’ हे कथेंत बरोवपी कलाकारांचें जिवीत चित्रायता. आपले भितर प्रमाणीकपण आसल्यार जाल्यार वाट आपुणूच सांपडटा अशे आशावादी विचार मांडपी ही कथा.  थयंच दुसरे कडें आफोन्सो ‘भुरगेपण’ ह कथेंतल्यान आवय-बापायक देख दिता. 

‘आशा’ हे कथेंत, बरोवपी एक अजाप कशें दाखयता पूण ती कथा खरेंच बरे तरेन गुंथून हाडल्या. ‘मोग म्हारगायेचो खेळ’ आनी ‘प्रवास’ ह्यो कथा विस्वासघात दाखयतात आनी फटकिऱ्या मोगाची गवायकी दितात. हांगा बरोवपी खंय तरी लिपिल्लो आसा अशें दिसता. ‘एकसुरपणांत सांगाती’ ही कथा मात खुबूच लांब आसा पूण बरोवप्यान पात्रांचो आनी घडणुकांचो बरो ताळ-मेळ घाला. 

‘म्हज्या पायचो फात’ ही शिर्शक कथा. आपल्या अपेसाक व्हडिलांक जबाबदार धरपी निकी घर सोडून वता आनी वतना आपली जॅकेट मेळना म्हण शींयांतल्यान निवारूंक पायचो फात घालून वता. पीएचडी केल्लो मनीस असलें निराशीपण कित्याक भोगता ह्या अस्पश्ट सभावाच्या निकीक पायच्या फातांत कितें तरी सांपडटा आनी ताचें मन परत्या विचारांनी घुंवूंक लागता.  निमाणे कडें निकी आपली चूक वळखून पायचे मुखार खाल्तो जाता. पुस्तकांतली निमाणी कथा ‘मोगान जाता तें रागान जायना’ ही उपदेशक कथा आसा.  कथा ही उपदेश करपा खातीर आसता काय?

खाशेलेपण 

बरोवप्याच्यो चडश्यो कथा प्रथम- पुरुशी आनी मोगाच्यो आसात. हाचो अर्थ हें सगळें ताच्या जिवितांत घडलां अशें वाचप्यान समजुचें न्हय. कित्याक तो केन्ना विल्सन जाता जाल्यार केन्ना निकी तर केन्ना नांवूच नाशिल्लो. जिवीत मनशाक होरायता तुज्या वांट्याक आयिल्लो अभिनय पूर्ण करूंक. पूण जो मनीस भिरांतीन अभिनय करूंक वता, त्या मनशाची गत कायलींतलो उसळून उज्यांत पडिल्ल्याची जाता.  पूण बरोवपी बरोच सादूर आसा आनी आंग दाखयनासतना पात्रांचो खेळ मुखार व्हरता. आपल्या कथांनी चेडे- चेडवांचो मोग, व्हंकल- न्हवऱ्याचो मोग हांकाच प्राधान्य दिल्लें पळेवंक मेळ्टा. बरोवपी मोगाच्या दर्यांत बरोच बुडिल्लो दिसता.  ताच्यो मोगाच्यो कथा शोकांतिका जाल्ल्यो पळेवंक मेळटात, हाचो अर्थ खंय ना खंय बरोवप्यान मोगाचे तुटिल्ले धागे पळेल्यात, घडये अणभवल्यातूय आसतले, आनी देव जाणा ताकाय खंय तरी चिमटो आयला आसूंयेता.  तरी कथा हाताळपाची कसरत ताणें  केल्या.  एक नवी व्हकल जे वरीं आपल्या घरकाराक सांगता, म्हाका असो निराशी दवरून न्हिदूंक वचनाका, यो, म्हाका धादोशी कर,  तशीच गत कथेची आसता आनी तांकां बरें वळण दिवपाचें काम आफोन्सोन केलां. गरज थंय रहस्यूय सांबाळ्ळां.

पुस्तकांतली भास

आफोन्सोन आपल्या पुस्तकांत सादी आनी सोंपी भास वापरल्या. बरयतना ताणें वाचकवर्गाक मतींत धरून गरज थंय इंग्लीश उतरांचो वापर केला.  आवय-बापायक चालते रितीन मम्मी- डॅडी अशींच उतरां जायते कडें वापरल्यांत. कांय ओपारींचोय उपयोग केला.

सोंपयतना…

कथेची सृजनशीलताय सांबाळून उरूंक बरोवप्यान मनांत आशिल्ले विचार स्पश्ट्पणीं व्यक्त केले जाल्यार सृजनशक्तेचेर आशिल्लो ताचो शेक दिश्टी पडटा. बरोवप्याचें हें पयलें जैत आसता. अमेरिकेचो एक फांकी सृजनशील बरोवपी हवार्ड नेमेरोव म्हणटा ते भशेन, “तूं जाणा तें बरय, तेंच तुका जायतो मेकळो वेळ दितलें.” हे धरतेचेर निर्माण केल्लें साहित्य उखलापें आसना कित्याक तातूंत भावनीक उतरांखेळ आसता. हो उतरांखेळ तयार करूंक ब्रागांसाक यश मेळ्ळां.

फांकी हिंदी आनी उर्दू लेखक अम्रीता प्रिथम हिचे कवितेंतलीं उतरां म्हजीं करून म्हणटा, ‘एक दुख्ख आशिल्लें जें हांवें सिगरेटिच्या धुंवरा भशेन गिळ्ळें पूण तातूंत थोडे वेर्स आशिल्ले जे हांवें सिगरेटिच्या गोबरा भशेन फाफडून उडयले.’  ह्या कथा संग्रहांत सूख आनी दुख्ख वाचूंक मेळटा. आफोन्सो ‘बाँड’ ब्रागांसाक साहित्याच्या मळार सगळें यश आवंडेतां आनी ताचें उरिल्लें अप्रकाशीत साहित्य बेगिनूच पुस्तक रुपान उजवाडाक येतलें अशी आस्त बाळगितां.

—— 

– विन्सी क्वाद्रूस, 

मो – ९८२२५८७४९८