भोवगुणी कोडुलिंब

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भावंडांनो,
तुमी केन्ना कोडूलिंबू खाला? असो प्रस्न जर हांवें तुमकां विचारलो जाल्यार तुमी दुबाव नासतना म्हणटलीं न्हय की ’कोडूलिंबू खावपाक कितें तो पिकिल्लो आंबो व्हय?… कितें?’ तुमी अशें म्हणचिनात?… व्वा! तुमी तशें म्हणचीनात हें हांव जाणांच आशिल्लों. तरी हांवें फकांडां करपाक तशें म्हणिल्लें. अशींच ’गुणी’ रावात हां
भावंडांनो, तुमी जाणात हो कोडूलिंबू कितलो म्हत्वाचो आनी गरजेचो आसा तो? म्हज्या भुरगेपणांत म्हजी आजी, म्हजी आई, आमकां भावंडांक दर आयतारा, बुधवाराक सकाळीं ह्या कोडूलिंबाचें वा किरायत्याचें कोडू वखद पिवपाक दिताली. म्हणटलच फुडले आठ दीस आमी भुरगीं बिनधास्त उरतालीं. पोटाचे कांयच विकार आमकां जायनाशिल्ले. पुणून आतां तुमी भुरगीं हें कोडूं कोण पिनात. कितें?… पितात कांय जाणां पितात? आसूं.. आसूं एकामेकाक बोटां दाखोवप ना. तर भावंडांनो, आमगेलीं जाण्टेलीं आमकां हें कोडूं पिवपाक दिवन सांगतालीं, पयलीं कोडूलिंबू खा आनी वर्सभर ठणठणीत राव. इतलें म्हत्व आसा ह्या कोडूलिंबाक.
भावंडांनो, कोडू लिंबाच्या वखदी उपायांचेर हांव तुमकां चड सांगचो ना. कारण तुमी शाणीं आसात.. म्हणटकच तें तुमकां खबर आसतलेंच. कितें? ना! बरें तर, कोडूलिंबा विशीं थोडीशी म्हायती दितां.
भावंडांनो, उबाळाच्या दिसांनी ज्या गांवांनी रावूं नज जाता, जंय कालोर धुमशेणां काडटा, जंय गरिबी आसा, वीज ना, पंखे नात, त्या वांठारांनी आमच्या देशांत कोडूलिंबाचीं झाडां चड रोयतात. त्या वांठारांतलीं कश्टकरी बायलां भुरग्यांच्या पातळ हातरुणा खाला कोडूलिंबाचो पालो पसरयतात आनी ताचेर आपल्या भुरग्यांक न्हिदयतात. कारण हीं पानां भुरग्यांचे कुडीक थंडाय दितात.
तुमी केन्ना कोडूलिंबाच्या काडयांनी तोंड धुलां? गुजरातांतले लोक चड प्रमाणांत तांचोच वापर करतात. तातूंतल्यान कोडू रसाक आनी जंतू नासकाक लागून दांत निवळ-नितळ जातात. त्यो बडयो चाबून चाबून खाल्ल्यान दांतांच्यो मावो घटमूट उरतात. भावंडांनो, खंयच्याय पिकाचे दाणे वर्सभर तगून उरपाक कोडूलिंबाचीं पानां तातूंत घालून दवरतात.
कोडूलिंबाचो रोस आमी जर सकाळीं रित्या पोटार पियेत जाल्यार आमकां पोटाचीं दुयेंसां जावंक पावनात. खाल्ल्या खाणाचें पचन लेगीत बरें जाता. भावंडांनो, घरा भोंवतणी जळारां बी खूब मातल्यां आसत जाल्यार रोजाचीं रोपां आनी कोडूलिंबाचीं झाडां पोरसांनी लायतात. ते वरवीं जळारां उणीं जाता.
पळयलें भावंडांनो, सैम आमचे खातीर कितलें वावुरता. दरेक वनस्पत वखदी आसा. मात तिचो उपेग आमकां खबर नासता. तो उपेग सोडून दरेक वनस्पतीची राखण करूंक जाय. तें आमचेच भलायकेक बरें. म्हणटकच तुमी तसो संकल्प करतलीं न्हय? शाब्बास! बरें आसा येयात तर.- उल्हासभाई