सौंदर्य म्हळ्यार सत्य काय सत्य सौंदर्य? – जाप सोदता ‘पांख परजळ’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

‘पांख परजळ’ कोंकणी कवितांचो संग्रह कवी मनोज नरेंद्र कामत हांणी बरयला. जाल्यार स्वता तांणीच मुखचित्र रंगयलां. हें पुस्तक कोंकणीचे म्हालगडे बरोवपी दामोदर मावजो, दत्ता दामोदर नायक आनी कवी माधव बोरकार हांकां आदरभावान ओंपलां. फाटल्या पानाचेर मनोजाच्या कवितांचेर आपल्या ब्लर्बांत, कविता ट्रस्टाचे स्थापक मेल्विन रोड्रिगीस अशें बरयतात… “स्वताचीं सोदनां करीत वचून सैमा सांगाता एकरुपी जावंच्या खऱ्या मनशाच्यो कविता हांगासर आसात. सैम म्हळ्ळें तें वेगवेगळ्या नमुन्यांचीं विस्तिदां न्हेंसून ह्या पुस्तकांतल्या चडावत कवितांनी येता. सैमांतली विज्मितां आनी मनशाचीं करतुबां हांगाच्या कवितांनी संवाद चलयताना, सैमाचे थावन ह्या कवीक वेगळो करुंक जायना म्हळ्ळें कोणायकी सुस्तका. ह्या कविता संग्रहा वरवीं ह्या सैमाच्या कवीन कोंकणी काव्य शेताचें मळब ख-यान आयज व्हड केला’’, असो आपला अभिप्राय दिता.
मुळांत कवी मनोज कामतीची कविता वाचपी रसग्रहण करतना, हो कवी वाचप्याक वेगळ्याच विश्वांत व्हरता. तेन्ना प्रस्न पडटा, “ सौंदर्य म्हळ्यार सत्य काय सत्य सौदर्य? ” हाची जाप सोदप्यान कवी मनोजांच्या कवितां वाचच्यो पडटल्यो. ‘ पांख परजळ ’ ही कविता एका कश्ट, त्रासदी जिणेची शोकांतिका प्रकट करता. सैमाचे मांडणेंतल्यान निर्मिल्ली दुखेस्त काणुली. एक धाकटुली कीड आपले जिणेच्या प्रवासांत विंगड-विंगड आयाम घेतना कुकून विणटा. तातूंत भितर बसून साधना रुपी बदल घडयता. कश्ट काडून कुकुनांतल्यान भायर सरता. पांखो जावन वयर उडटा. ही कश्टाची भोंवडी, पूण जैताचो प्रवास आसता. हेच संकल्पनेंतल्यान मनोजाच्या कविता संग्रहाची फाटभूंय घडल्या. देख:
होच सुखाचो खीण,
पाखांत बळ
उंच भरारी मारपाक
विलोदी रंगान भरून
रंगोवपाक आसमंत
नवे जिणेतलें परिवर्तन
कोणाचीच पर्वा ना
मळबाक जमनीची शीम ना…(पान: 23)
मनोजाच्यो कविता वाचल्या उपरांत म्हाका किट्सन हांचो उगडास जाता. ते कविते विशीं विचारतात, “ Beauty is truth, truth beauty” , ‘ सौंदर्य हें सत्य, सत्य सोबीतकाय? पूण सौंदर्यशास्त्रज्ञ तातूंतल्या सोबीतकायेक सत्या परस चड स्थान दितात. आनी त्या काळांतल्या धोरण निर्मात्यांच्या आड युती उक्ती जाली. कलेचें मुल्यमापन तिच्यातल्या प्रत्यक्ष अणभवा वेल्यान करचें. तिच्या परिणामांत तें सोदचें न्हय अशी तांची भुमिका आशिल्ली. ‘कले खातीर कला ’ हो नारो कलेंतल्या स्वातंत्र्याचो पुरस्कार करतालो. देखून तो कलाकार आनी समिक्षकांचे नदरेन उपेगी पडलो. निती आनी हेर वेव्हारीक मुल्ल्यांच्या संदर्भांत कलेची सुवात कितली आसा हो प्रस्नय विचार करपा सारको आशिल्लो. अश्या विचारांच्यो कविता म्हाका कवी मनोजाच्या पुस्तकांनी सांपडटात. तशें पळोवंक गेल्यार ‘अंतरिक्ष’ म्हळ्यार आकाश हो कवीचो आवडीचो विशय. आयचे चडशे तरणाटे कवी ‘अंतरिक्ष’ हो विशय हाताळनात. ‘शाश्वत’ हे कवितेंत कवी म्हणटा:
तूं
चराचर शाश्वत
तुज्या सोदांत हांव !
तूं
अभेद पाशाण
हांव खळखळपी झरो
तूं
सासाय
हांव सुर्याचो किरण
हेर सगळे असत्य,
वास्तव अवास्तव! (शाश्वत : पान, 23)
हो कवी अमूर्त, कल्पीत आनी भाववाचक विचार करपाक प्रवृत्त करता. मनशाची मानसिकता जरी उक्तायली तरीय ताची तुळा अंतरिक्षा लागीं करपाक तितली तांक आसची पडटा. देखून कवी मनोजाचे केन्ना-केन्नाय सादे-सोंपे विशय लेगीत गहन विचार करुंक लायतात. जटील विशय सोंपे उतरांनी मांडपाची कळाशी कवीक सादल्या. देखून तारे, गिरे, ब्रम्हांड जिणेंत अंश रुपान आशिल्ल्याचो अणभव कवी मनोजाक सदांच येत रावला. हेंच ताच्या कवितेचें बळगें जालां. ताची ‘परकी’ कविता हेच विचाराचे दिकेन वता.
आयज मनशान चलयल्लो तांडव,
पळोवन म्हाका दिसता
गुरुत्वाकर्षण सोडून काय खीण
सूर्य माळेंतल्यान पयस वचचें
ब्रम्हांडाचे भोंवडेक
जंय एस्टरोयड, नेबुला, सुपरनोव्हा, ब्लेक होल
पयस – पसय पातळिल्ल्यो दूद गंगा
पळयत परतून वचेंच न्हय
आशखोर मनशाक मेळपाक
म्हाका परकी जावपाचो ध्यास लागला… (परकी, पान :76)
हालींच कवी मनोज नरेंद्र कामत हांका प्रतिश्ठेचो 2022 वर्साचो मणिपालचो डॉ. टी. एम. पै प्रशंसा पुरस्कार फावो जालो. देखून ह्या कविचे विशीं कतुहूल वाडलें. हो कवी फाटलीं 27 वर्सां कविता बरयता. ताचें हें साहित्य आणभवाचे साणयेर घाशिल्लें आसा. विज्ञानाची आवड आनी खोलायेन केल्लो अभ्यास नकळटना कवितेच्या विचाराक भिडटा. आनीक तातूंतल्यान जल्मता गहन विचार विश्लेशण तशेंच संश्र्लेशण. हातूंतल्यान जल्मता विज्ञान संदर्भ उक्तावपी कविता.
कार्डियोग्राम, इको, सीपीएक्स
काळजाचे ठोके मेजतात पूण,
काळजांतल्यो भावना, जोखपाक कठीण
मागीर ती, मोगाची आसूं.
विरहाची आसूं, थंय दिसना
राग, मोग, त्याग, माया
थंय नासता
दुख्खीचो धडधड, काळजाचो पाजर
यादींचो देग, उगडासांतले खीण
थंय नासता, रगताचें उदक,
कश्टाचें पिकिल्लें मीठ… ( बायपास)
‘रगत’ हे कवितेंत विज्ञान (मेडिकल सायन्स ) हांच्यो रुजवाती कवी मनोजाल्या कवितांनी आयल्यात.
तांवड्या उडक्क, ह्या रगतांत
जिणेचो ध्यास आसा,
धवे, तांबडे सेल्स
पेटलेट्स, प्लास्मा आसा.
कुडीक पावयता
तें शक्त, मेंदवाक प्राणवाय
काळजांतल्यान घसघसता
वझ-यावरी, शिरा- शिरांतल्यान
पातळटा कुडींत
सळसळटा शिरंतरांनी जागयता उमेद,
तरणाटेपण नाचयता
जुवानपण चाळयता
म्हातारपण वथरायता…
म्हाका खात्रेन जाणवता मशिना तंत्रगिज्ञान आनी भावना विश्व हांगा कवी सहजपणान उक्तायता. भौतिकशास्त्र आनी खगोलशास्त्र कांय कवितांतल्यान नकळटना भाव विश्व घडयता.
अमेरिकेंतले नामनेचे लेखक एडगर एलन पॉ हाणें ‘फिलॉसफी ऑफ कंपोझिशन’ (1846) आनी ‘पोएटिक प्रिन्सिपल’ (1850) ह्या दोन निंबंदांत आपलें मत मांडटना, ‘आर्ट ऑफ आर्टस सेक’ ( Art for Art’s sake. ) हो दृश्टीकोण मांडला. तातूंत ताणें ‘कविते खातीर कविता’, ‘ Poem for Poem’s sake’ हो सिध्दांत मांडला. मागीर प्रत्यक्षपणान वा अप्रत्यक्षपणान कवितेचो हेतू हो सत्य आसा. कवितेंत नितीचो पाठ दिवंक जाय वा ताचे वेल्यान कवितेचें मुल्यमापन करचें. ही कल्पना पॉ न्हयकारता. काव्य आनी सत्य एकठांय नांदूक शकना, कारण तांच्यो वुत्ती आनी अपेक्षा एकामेकांच्या विरुध्द आसतात… (मुखार चलता)

विशाल सिनाय खांडेपारकार

8080622370