भांगरभूंय | प्रतिनिधी
राष्ट्रपिता महात्मा गांधीजींचे विचार हांव पयलीं सावन गोडयेन वाचतां. सर्वसामान्यांचे जिणेक एक वेगळी दिका दाखोवपी,
सगल्यांचें हीत सादूंक वावुरपी, तांचें जिवीत देशवासियांक आदर्श. अत्यंत सादें जिणें, मात उंचेले विचार. राष्ट्र बांदावळी खातीर कितें कितें गरजेचें, कशें कशें करचें हे विशींचे तांचे विचार आयजय आमचे प्रधानमंत्री आचरणांत हाडटा तें दिश्टी पडटा. ह्या म्हान आत्म्याची जल्म सुवात, गुजरात.
पिरवळच्या शिक्षा सदन शाळेच्या भुरग्यांच्या सांगातान गुजरात भोंवडी करपाचो योग आयलो…
त्या दिसा साबरमती आश्रमाचें दर्शन घेवपा हेतान प्रवेश दारांतल्यान त्या पवित्र इतिहासीक थळांत पावल दवरलें. पडवेर आशिल्ल्या महात्माजींच्या फोट्याक नमस्कार केलो आनी, ‘रघुपती राघव राजाराम, पतीत पावन सिताराम…’ ह्या भजनाच्यो ओळी ओंठार घोळयत घोळयत चलत रावलों. आश्रमाची एकेक कूड इतिहास पर्जळायत उलोवंक लागली…
गांधीजींक सत्याची पुजा करपाची आशिल्ली. दक्षीण आफ्रिकेंत जें पद्दतीचो उपेग तांणी केलो तिची वळख पुराय भारताक दिवपा हेतान ‘सत्यागृहाश्रम’ नांवान आश्रम सुरू केलो. आश्रमा खातीर नेमावळ सुरू केली. भितर रावतल्यांक व्रतां राखप आनी पाळप सक्तीचें केलें. गांधीजीनी 25 जाणांक वांगडा घेवन आश्रमांत सेवा सुरू केली. तातूंत तामीळ, म्हाराष्ट्रीय, पंजाबी, सिंधी, मद्रासींचो आस्पाव आशिल्लो. मजगतीं, गांधीजींक कांय कारणांक लागून अर्थीक अडचणींक फुडो करचो पडलो. पुणून गरजे वेळार साराभाय नांवाच्या एका शेटीन मजत केल्ल्यान आश्रमांत सेवा परतून सुरू जाली. उपरांत, कांय हिंदू लोकांनी आश्रमाक आपलीं मजत फूल थंय पाकळे रुपान चालूच दवरली.
दोन वर्सां उपरांत, 1917 वर्सा, ‘सत्यागृहाश्रम’ कोचराबांतल्यान अहमदाबादेंत साबरमती न्हंयचे देगेर हाडलो. ती सुवात जिवाण्यांच्या राबित्याची, पुराय तरेन पडिकूच आशिल्ली. पुणून गांधीजींनी आनी तांच्या वांगड्यांनी ते सुवातेर तंबू उबारले आनी आपलो राबितो केलो. पत्र्यांनी एक रांदची कूड उबारली. साबरमतीचे देगेर, आश्रमाक ‘साबरमती आश्रम’ ह्या नावांन नवें रुप दिलें. थंयच्यानच, गांधीजींनी नवो इतिहास घडयलो…
आश्रमांत सगले लोक एकाच कुटुंबांतल्या मनशां वरीं माये मोगान, आपुलकायेन रावूंक लागले. गांधीजींनी आपल्या जिवितांत जीं इकरा व्रतां आपणायिल्ली तांची सुरवात ह्याच साबरमतीच्या आश्रमांतल्यान जाली. तांणी साबरमती आश्रमांत रावतल्यांक ह्या व्रतांक पाळो दिवपाक सक्तीचें केलें. तातूंत सत्य, अहिंसा, ब्रह्मचर्य, अस्तेय, अपरीगृह, अस्वाद, स्वदेशी, अभय, स्पृश्यताय, सर्वधर्म समभाव, आनी श्रमदान हांचो आस्पाव आशिल्लो.
साबरमतीचे देगेर घाणीन मातिल्ली पडीक सुवात गांधीजींच्या स्पर्शान पवित्र जायत गेली. आत्मशुद्धी खातीर आनी देवाच्या चरणा कडेन सगलें अर्पण करपा खातीर सामुहीक प्रार्थना जावंक लागल्यो. ‘रघुपती राघव राजा राम’, आनी ‘वैश्णव जन तो तेणे कहिये’ ह्या प्रार्थनांच्या सुरांनी हो आश्रमरुपी वाठार प्रसन्नतायेन शांत, शितळ, पवित्र जायत गेलो. आश्रमांत रावतलेच वांगडी आश्रमांत नितळसाण सांबाळटाले.
आश्रमांत गांधीजी चरखो चलयताले. ताचे वरवीं सूत काडटाले. आपल्या जिवितांत गांधीजींनी चरखो चलोवप केन्नाच बंद केलो ना. खंयूय भोवंडेक वचूं, भलायकी इबाडिल्ली आसूं, कसल्याय कामांनी उरूं, वा बंदखणीत आसूं तांणी चरखो चलोवप चालूच दवरिल्लें. एक प्रकारचीं साधनाच ते चरख्या वरवीं करताले. चरख्याचेर ते इतली सेवा कित्याक दिताले…? तर, गांधीजींनी पारखिल्लें ह्या चरख्यांत देशांतल्या हजारांनी उपाशी लोकांक रोटी दिवपाची तांक आसा. गुजरातांत कापसाचें पीक दिवपी फळादीक भूंय आशिल्ल्यान निराधार, उगड्या लोकांक आंग धांपपाक लुगट दिवपाची चरख्यांत शक्त आसा. चरख्यान स्वराज्य दिलां तातूंत सुराज्य, रामराज्य कायम करपाचें बळगें आसा. खूब कश्ट करूनय ते फावो तशी रोटी मेळोवंक, खावंक पावना. तांच्या दुख्खाचे अणभव सांगपी तो चरखो. तो चरखोच आमकां खरो सांगाती, खरो सेवक घडयता अशी गांधीजींची विचार भावना आशिल्ली. देखून तांणी देशाच्या तीनरंगी बावट्याच्या मदेकांत ह्या चरख्याक मान दिलो. सुरतांतलो लुगटाचो वेपार देशांत पयले सुवातेर आसा. ताचें स्रय साबरमतीचे देगे वयल्या कश्टांकच वता.
साबरमतीच्या आश्रमांत दर एकलो कसलेंय काम लज धरी नासतना करतालो. गांधीजीय हेरांच्या खांदाक खांद लावन काम करताले. ते हरिजना वांगडा रावताले. केन्ना केन्नाय फकांडांनी ते आपूण हरिजनूच म्हणून हेरांक सांगताले. तांचें मन व्हड आशिल्लें. आश्रमांत ते अत्यंत सादी जीण जियेले.
आश्रमांतली नितळसाण पळोवची. गांधीजींनी नितळसाण करपी सान्नीक ‘देवी’ मानिल्ली. नितळसाणीन भलायकी बरी उरता. देश समृध्दीक येता. हाची शिकवण साबरमती दिता. खंयच्याच कोनशाक घाण वा कोयर दिसलो ना. आदीं खंय, गांधीजी खासा घाण एकठांय करून ती झाडांक सारें म्हण घालताले. गांधीजींनी आश्रमांत देश-विदेशांतल्या भुरग्यां खातीर शाळा तयार केल्ली. तातूंत भुरगीं शिकतालीं, चरख्याचेर सूत काडप, शेतकाम, लुगटां विणप, शिवणकाम, तशेंच नितळसाण आनी हेर कामांचोय अभ्यास ते करताले. मनशांक दुदाची सोय जावची म्हूण तांणी गायो पोशिल्ल्यो. तेचपरीं शेतांच्या कामांत गोरवांचो बरे तरेन वापर करून बरें पीक काडटाले. गांधीजींनी, आश्रमांत खंयच्याच कामाक उणाक लेखलें ना. आश्रमांत जिणे गरजेच्यो सगल्यो वस्तू तयार करताले. न्हेसपाचीं लुगटां, पायांच्यो व्हाणो, दूद, तूप, लोणी, जेवणाच्या जिनसाचें पीक, फळां भाज्यां खातीर पोरसांनी लागवड, ते स्वता करी. सगलें काम आपल्या हातांनी जातालें. तेंच खरें राज्य. म्हणल्यार, स्वराज्य, रामराज्य अशें गांधीजी मानताले. अशे तरेच्या कामांतल्यान मनीस सुखी आनी घटमूट उरता, ताचे वरवीं देशाची उदरगत जाता, आनी उदरगती वरवीं संवसारांत शांती, धादोसकाय, खोस नांदता, ह्या विचारांनी गांधीजीनी साबरमती आश्रमाक आयजवेर जिवो दवरला.
देशाक उदरगतीच्या मार्गार व्हरपी, मनीसकुळयेक नवी दिका दाखोवपी, दरेक भारतीयांक अभिमानास्पद थारपी महात्मा गांधीजींच्या साबरमती आश्रमाची भेट घेतिल्ल्यान एक वेगळेंच आनंदाचें धन हांवें काळजांत साठयलें….
…आश्रमांतल्यान, परतीचे वाटेक लागतना, खादीच्या लुगटांची, आनी पुस्तकांची खरेदी करून, हांवें धादोसकायेन साबरमतीचो हुमरो हुपलो…
उल्हास यशवंत नायक
8010061867
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
