भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आमच्या देशांतल्या दर एका राज्यांनी विंगड विंगड खाणां, जेवणांची संस्कृताय आसा. दक्षिणेंतल्या लोकांक सदच्या जेवणांत सांबार, रस्सम जाय. जाल्यार उत्तरेंत दाळ, पूण आमच्या गोंयच्या जेवणाची खासीयत शीत आनी नुस्त्याचें हुमण. ताटांत फळफळीत गरम उकडें, सुरय शीत वांगडा नुस्त्या हुमणान जेवले बगर गोंयकार तृप्त जायना. शारांत रावपी कुंटबांतलो दादलो सकाळीं नोकरेक वच्चे पयलीं सद्दां जेवणा खातीर लागतले नग घेवपाक बाजारांत वच्चें पयलीं घरकान्नीक मुजरत विचारता. ना जाल्यार बायल न चुकता ‘आयज किदें हाडटले? आयज कसलें हाडया’ अशें सकाळीं विचारप हें गोंयांतल्या घरांनी सवकळीचेंच. हांगा हाडपाचो विशय आसता तो नुस्त्याचो. केन्ना केन्ना बायल घोवाक आदींच शिटकावणी दिता ‘काल हाडिल्लें तसलें हाडल्यार काडून भायर मारतलें हां! काल माजरांनी लेगीत तोंड लायलें ना त्या नुस्त्याक… उजरायता म्हणसर म्हाका नाका जालें’! घोव बाबडो बरें! इतलेंच म्हणून फुडें जावपी वाद विवाद टाळटा.
गोंयच्या मार्केटांत घे म्हूण तरेकवार नुस्तें आसता. पूण सोमाराचो, बिरेस्ताराचो मातसो तातूंत उणाव. गोंयकारांक जितलें नुस्तें प्रीय तितलेंच शिवराक जेवण लेगीत जाय. पूण चड दीस न्हय. अशें तशें सुमनांतल्यान एक वा दोन वार हें थारायिल्ले आसतात. पूण कांय जाणांक काट्या बगर गोटो ताळ्या खाला वचना म्हूण शिवराक जेवणाच्या दिसा भायर भूस मारपी उणे नात. उरफाटे श्रावण ते अनंत चतुर्दशे मेरेन नुस्त्याचें वाटेक न वचपी लेगीत गोंयकार आसात. हाचेर कोणालो विस्वास बसचो ना. कारण आमकां गोंयकारांक नुस्तें वर्सा बाराय म्हयने जाय म्हणल्यार जायूच. एखाद्रे वेळार सुको बांगडो उज्या कोळश्यार भाजून खोबरेल तेलांत बरो धोडावन, हळद, मिरसांगे पिठो बारीक चिरिल्ली हरवी मिरसांग, कांद्या वांगडा नाल्ला सोय, सुक्या बांगड्याचें कोपे भरसून वेल्यान उज्या कोळशे दवरून केल्ली किसमूर मेळ्ळ्यार सामकें ‘सोने पे सुहागा’ म्हणटात तशें.
आमी गोंयकार इतलें नुस्तें मोगी की चवथीक देड दिसांचे गणपती विर्सजनाक भायर काडटा थंय आसा. फाटले खोंपींतल्यान सुक्या खाऱ्याचो वास पातळुवपी. गोंयकारालें नुस्त्या भितर चडांत चड आवडटें नुस्तें म्हणल्यार अर्थात बांगडें. म्हाका तर बांगडो खूब आवडटा. पूण हेर नुस्तें आवडना अशेंय न्हय. जाणें ताणें आपल्याक परवडटा तशें खावचें. विसवण, पापलेट चड खाल्यार तोंडार मारिल्ले भशेन जाता म्हूण हांव खायना. दुसरें म्हणल्यार बोल्साक परवडना. आतां तुमीच सांगात 800 रुपया कील विसवण, काळी सरगां, धवी पापलेट, मोडसो, तामसो, सुंगटां घेवन खावप सामान्य जणांक परवडपा सारके आसा व्हय? अजिबात ना! म्हूण चडशे लोक तारले, बांगडें, पेडवे, धोडयारे, लेपो, वेल्ल्यो, सुंगटां घालून केल्ल्या हुमणार समाधान मानतात. गोंयांत मार्च म्हयन्यांत आंब्या घोंटाक तोराकण धरतात. ते जून जातकच गांवगिऱ्या वाठारांनी जेम तेम तीन तरांचें नुस्तें घेवन भोंवपी नुस्तेकारां लागीं ‘तूं करबट कित्याक हाडिना?’ बायलां नुस्तेकारां लागीं चवकशी करतात कारण तोरा फोडी आनी करबट हांचे मिश्रण जुळटा आनी आंबट तीख हुमण लेगीत रुच्चीक लागता.
गोंयांत आयज काल खुबश्या रॅस्टोरंण्टा भायर गोवन थाळी बांगडो, मोडसो, तामसो वेगळीवेगळी दर नोंद केल्ले बोर्ड नदरेक पडटात. ते फीश करी थाळयेंत पांच, स बारीक वांटयांनी सुक्या सुंगटां किसमूर, मोरयेचें आंबट तीख तळिल्लीं दोन नुस्त्या कापां, भाजी, सालादा सयत लोणचें, पापड, तिवळ वांगडा सुंगटांचें हुमण आसता. पूण घरांत रांदिल्ल्या नुस्त्या हुमणाची सर ते फीश करीक नासता. आमचें गोंयकारांचें कशें आसता, सादारण बारीक सुंगटाचें म्हस्का सांगो, बिमलां, मुळो बी घालून हुमण करता ताची रूच सामकी वेगळी. तरेकवार नुस्तें तशें ताचें जिन्नस वेगळे वेगळे. बारीक ताल्लुकां घेतल्यार हरवी मिरसांग नाल्लाचें दरदरीत सोयेंतलें सुकें करतात. नाजाल्यार आंबट तीख, लेपयांचें, कुल्ल्याचें धबधबबीत. ताका कांय जाण कुल्ल्याचें शेक लेगीत म्हणटात. सुंगटांचें बटाट घालून गरम मसाल्याचें तोंडाक करतात. विसवणाच्या बोडकांची सुवादीक कळपुटी नांवाचो जिन्नस करतात. गोंयकारांक बांगड्याचें हुमण करपाक तेंफळां, भिण्णां, अटमां सोलां चड गरजेचीं. ताचे बगर हुमणाक मात लेगीत सुवाद येना. हुमणाक लागतलें साहित्य रगड्यार, फातरीचेर वांटून केल्ल्या हुमणाचो तर घोस्त वेगळोच.
मार्केटांत बरें ताज्जे बांगड्ये आयल्यार (हालींसाराक मेळप कुस्तार) सुक्या कड्डांत वा चुट्टांत बांगडे भाजप आनी भाजिल्ल्या बांगड्यांचें भिण्णां सोलां घालून हुमण, किसमूर करप, केळी पानार बांगडो लिंबा कापां वांगडा मीठ लावन गुठलावन तव्यार वाफयिल्ले बांगडें, बांगड्याची हुड्डमेथी, चिकन शागोती सारकी केल्ली शागोती कितली रुचीक लागता तें नीज गोंयकारूच जाणात. रवो, मिरसांग लावन तळिल्ल्या नुस्त्याचो आमकां गोंयकारांक घोस्त. उकडें शीत आनी सुक्या बांगड्याचें तांबडें झणझणीत हुमण न जेविल्लो गोंयकार मेळचो ना. उकड्या तांदळांची पेज दोणा आमली कुल्ल्याचें सुकें, सुरय शिता बरोबर लसूण, कडी वा चटणी आनी भाजिल्ल्या सुक्या बांगड्या कुडको ही गोंयकारपणाची लक्षणां. नीज गोंयकारांक शीतकडी पेज आमकां पक्वानां भशेन.
गोंयच्या बांगड्याच्या हुमणांत करबेलाचीं पानां केन्नाच घालिनात. पूण हालिंसाराक गोंयांतल्या रॅस्टोरंण्टांनी गोंया भायले रांदपी ती घालून गोवन फीश करीच्या नांवान खपयतात. हांगा लेगीत भायल्यांनी गोंयच्या जेवणा खाणाचीय वाट लावपाचो यत्न केला अशें म्हाका दिसता.
सुदिन वि. कुर्डीकार.
8275425404
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
