भांगरभूंय | प्रतिनिधी
सकाळीं उठून उदेंते कडेन नजर मारली. गुलाबी रंगाच्या सुर्याचे दर्शन जालें. सरभोंवतणीं रंगयाळीं किर्णांची उधळण करीत सूर्य वयर येतालो. सैम रंगान भरला. मळब निळें, दर्यांतलें उदक निळें. पाचवींचार शेतां- रानां. रंग- रंगयाळीं सोबीत फुलां. तरेकवार रंगाचे किटक आनी प्राणी, रंगीत पांखे, दर्यांतलीं नुस्तीं. सृश्ट हीच तर रंगांची उधळण आसा. रंगांनी सैमांत विविधताय हाडल्या. रंग हे सोबितकायेचें आनी एकचाराचें प्रतीक. रंग संस्कृतीक, धर्मीक, समाजीक जिविताचो एक वांटो! मनशानय आपल्या कल्पक आनी सर्जनशील बुद्दीन आपल्या जिवितांत रंग भरल्यात.
काल होळी मनयली. धर्मीक रिती प्रमाणें समाजांतल्या वायट कर्मांचो नाश केलो आनी आयज तो गोबोर कपलाक लावन बर्या कर्तुबाचो सोपून घेतलो. वायटाचेर जैत मेळयलें म्हणून आयज रंगांची उधळण करतात. एकमेकांक रंग लावन मनशां मदीं एकचाराची, मोगाची भावना निर्माण करतात. समाजांत ज्यो वायट गजालीं चालू आसात वा दुस्वासाच्यो ज्यो नव्यो वागणुको चालीक लागल्यात तांची होळी पेटोवपाची खरी गरज आशिल्ली. ते खातीर कितले जाणांनी मागणें केलां जांवये?
खंयच्याय प्रथेची अतिताय जाली म्हणजे ताच्या फाटलो बरो हेत कुशीन पडटा आनी स्वार्थी प्रवृत्तींचो शेक बसता. समाजांत आयज तेंच जावपाक लागलां. राजकी सुवार्थ सगले समाजीक, संस्कृतीक, धर्मीक वांठार पोखरून काडटा. धर्म आनी धर्मीक रिती- विधी मतपेटी भरपाचें माध्यम जालां आनी दुर्दैवान धर्मीक भावना हें एक हत्यार म्हणून वापर जावपाक लागला.
पयलींच्या तेंपार गोंयांत होळी उत्सवाचे रूप आतां भशेन नासताले. दरएका गांवांतल्या देवळांत शिगमो जातालो. गांवांच्या प्रथे प्रमाण ताचे दीस आसताले. रोमटां मेळ, सवंगां नाचोवप अश्यो तरेकवार कार्यावळी जाताल्यो. ह्यो कार्यावळी गांवातल्या लोकांच्या आदारान जाताल्यो आनी आजूनय जातात. गांवच्या लोकांनी आपल्यो प्रथा चालू दवरल्यात ही एक बरी गजाल. पूण पर्यटनाच्या नांवार तातूंत सरकारी यंत्रणा भितर सरली आनी स्वभावीक राजकारण सुरू जालें. ‘रात थोडी सवंगा चड’ ते तरेन शिगम्याचे राजकारण चड जावंपाक लागलां. एक मुद्दाम सांगीन दिसता, कांय शिगम्याच्या प्रथेंतल्यान अंधश्रद्धेची पोसवण जाता. तशें जावची न्हय म्हणून लोकजागृताय जावची आनी तेच वांगडां संस्कृतीक आनी समाजीक लोककलेक उर्बा मेळची. तिचो सांबाळ जावचो.
होळी विशींचे संस्कृतीक म्हत्व आमकां पयलीं सावन सिनेमांतल्यान दिसून येतालें. होळीचेर कितलींच गितां आनी नाच लोकप्रिय आसात. सिनेमांत जे तरेन रंग लायतात आनी उदक शिंपडायतात ती मजा पळोवन कोणाकय स्फुरण आयले बगर रावना. ते खातीर उमेदी लोक होळयेची वाट पळयत आसतात. तातूंत कांय विकृत लोक ह्या रंगाच्या आनी खेळकर सणाच्या वेळा वायट कर्तुबां करतात आनी रंगांच्या उत्सवाचे रंग विद्रुप करतात.
खंयचोय सण वा उत्सव आनंदी जिविताच्या उत्साहाचें प्रदर्शन आसता. पूण ताचो उद्रेक जावपाक जायना. पूण जे तरेन रंगाची उधळण जाता, जे तरेन उदकाचो इबाड जाता तें पळोवन खंयचोय जाणकार खोशी मनोवपाचो ना. आमी आधुनीक जगांत वावुरतात. पर्यावरण, हवा- उदक प्रदुशण ह्या बाबतीत जागृत आसात. तेन्ना बरें वायट हो समज आसा. तेन्ना फकत परंपरा वा प्रथा म्हणून ताचें अनुकरण करप बरोबर न्हय. ते खातीर त्या फाटलो खोलयेन विचार जावन ‘मध्यम’ वाट सोदून काडपाक जाय.
जशें रंगातल्यांन आमी आनंदी उत्साहाचें प्रदर्शन करतात. तेच तरेन मनशाच्या आंतरीक रुपाचें वर्णन घडयतात. कांय जाणांक अमूक एक रंग आवडटा तर तोच रंग हेरांक आवडटा अशें नासता. प्रत्येक जाण आपल्या आवडट्या रंगाचे भेस निवडटा तशेंच दर एकल्याक अमूक रंग दावता, म्हणजेच सोबून दिसता.
मनशाच्या वागणूक वा भावनांचें वर्णन करपाक भाशा माध्यमांतल्यानय आमी रंग वापरतात. देखीक; ‘तो रागान तांबडो जालो’ रोमॅन्टीक मूड दाखोवपाक ‘ताच्या तोंडांर लाली चडली’. तशेंच पाचवो रंग खुशालकाय आनी प्रसन्न भावनेचें वर्णन करता. धवो शांतीचो तर तांबडो क्रुरतेचो मानतात. गुलाबी रंग प्रेमाचो तर काळो दुखाचो आसा. ‘ग्रीन अर्थ’ म्हणजेच नितळ धर्तरी. तेच प्रमाणें रंगाक सांकेतीक म्हत्व आसा. सिग्नलां खातीर तांबडो म्हणजे धोको, पांचवो म्हणजे वाट मेकळी आसा. ईमोजीचेर तांबडो चेहरो राग दाखयता. तेच बराबर शृंगारीक क्रियेंत रंगांक व्हड सुवात आसा. फुलांक रंग आसात. पांख्यांचे रंग हे शृंगार क्रियेचो भाग आसा. लिंगीक क्रियेंत उत्क्रांती सिद्धांतांत मोलाची सुवात मानिल्ली आसा. तातूंत रंगांचो खूब मोलाचो वांटो सांगला.
विज्ञानांतय रंगांक तितलेंच म्हत्व आसा. रसायन- शास्त्रांत ‘लिटमस टेस्टाच्या’ रंगां सावन सुरुवात जाता. रसायनीक विश्लेशण प्रक्रिया रंगां बगर शक्य ना. पॅथोलॉजींत रोगांचें निदान करपाक रंगां बगर जायना. भूंयशास्त्र, जीवशास्त्र अशा सगल्या शास्त्रांनी रंगांक खूब म्हत्व आसता.
स्पॅक्ट्रोस्कोपी हें शास्त्र रंगपटाचेर आदारून आसा. ते खातीर अणू- शास्त्र आनी खगोल- शास्त्रांत व्हड क्रांती घडून आयल्या. हें तंत्र खगोल- शास्त्राक तर वरदान थारलां. ताच्या आदारान तार्यांचो अभ्यास जाता. तार्यां वयलीं मुलद्रव्यां, तांची गती, तापमान, दाब अशा तरेकवार तासांचो अभ्यास जाता. मनोरंजन वाठरांत रंगांक कितलें मोल आसा तें सांगपाची गरज ना. सुरुवेक ब्लॅक ॲन्ड वायट सिनेमा आयलो. मागीर रंगीत सिनेमा आयलो. सुरुवेक ब्लॅक- व्हायट टी.व्ही आयलो. तंत्रज्ञानान रंगीत टी. व्ही दिलो. मनरिजवणी रंगीत जाली. सांगपाचे जाल्यार विज्ञान तंत्रज्ञान जिवितांत रंग भरीत आयलां.
रंगांची उधळण करतना उत्साहाचेर नियंत्रण उरना. सुरवेक सांगलां तशें कृत्रीम रंगांक लागून पर्यावरणाचो इबाड तर जातात. ते भायर भलायकीचे प्रस्न उपरासतात. कातीचेर परिणाम जाता. चुकून जर रंग दोळ्यांत गेलो तर दोळो कामाचो उरचो ना. ज्या दोळ्यांनीं आमी ही रंगयाळी सृश्ट तोखेतात. ती बंद जातली. ते खातीर रंगांची धुळवड उणी करून मनशाच्या मनाचे रंग फुलोवया. समाजांतल्या वायट प्रवृत्तींचो नाश करुया आनी मोग वांटुया.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
