बुडट्याचो पांय खोलांत

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

घरांत कर्तो एकच भाव आनी ताची बायल आनी तांकां  एक भुरगें. तांची धाकटी भयण मानसीक दिव्यांग. तेंच ताची देखभाल करता. लग्नाचो विचार ताणें केन्ना केलोना. भावान-भावजेनय करूंक ना…

तो म्ह्जो धाकटो भाव कसो. एका पायान दिव्यांग. चलतना अडचण येई. एका पायांक हाताचो आदार लागं.  शिक्षकाची नोकरी. घरा बरीच जाण्टी आवय, एकटी. ताची पिराय वाडत वचून 45 जाल्ली. ताचें आपल्या फाटल्यान कशें जातलें  हो आवयक हुस्को. देखून लग्न जा, सून हाड, मागीर दोळे धांपपाक आपूण मेकळीं, अशी ती ताच्या फाटल्यान लागं. दम्याचें आशिल्ल्यान आपूण केन्नाय कुट्ट करून वचत तर पूत एकटो पडटलो, हो तिका हुस्को.

ताका हें समजनासलें अशें न्ही. पुण दिव्यांग मनशांक, मोगांत पडून, समजून घेवपी जोडीदार मेळ्ळ्यार तांचो संवसार बरो उबो जाता. ना तर लग्न हो विशय सोंपो न्ही. ताका व्हीलचेअर वापरपी बी चलयो लग्नाचें विचारी. पूण ताका स्वताकच आदार जाय आसलो. म्हणून तो एकतर अल्प दृश्टीबाधित वा हाता- पायांचे कितेंय अल्प दुबळेंपण आशिल्ली जोडीदार सोदी. व्हीलचेरावेली चली वा जिका  आपणाकच वावुरपाक दुसऱ्याचो आदार लागता अशी चली ताका नाका आसली. समाज माध्यम जमान्यांत “दिव्यांग वधूवर सोद” व्हाॅटसॅप पंगड आसतात. ताचेर आमी प्रयत्न चलयिल्ले.

एक खरे, ताका डिसेबिलिटी आडावंक शकूंक ना. तो बऱ्याच राज्यांनी भ्रमंतीय करी. रेल्वे म्हणू नाका, विमान म्हणू नाका…. ताका सगळो प्रवास जमतालो. पुण, जे मेरेन मनशाक मनीस परस्पर मेळना, ते मेरेन दिव्यांगांच्या स्वावलंबना विशीं परक्याक विस्वास निर्माण जावप कठीण. आनी ही तर लग्नाची गजाल… सोयरीक येवपाचें प्रमाण नाच म्हणल्यार जाता. शिकिल्लो आशिल्ल्यान शिकिल्ले चलयेची रास्त अपेक्षा. पूण दिव्यांग चलयांत शिक्षणाचें प्रमाण उणें. ताचें वय वाडत वतालें.

आनी अचकितपणान अशी गजाल जुळन आयली…

तें पिरायेन मातशें ताचे परस दोन- तीन वर्सांनी व्हड. एका पायाचें आनी एका हाताचें दुबळेंपण. धावी जाल्लें. पुण घरांत उरिल्लें. दिसपाक सुंदर नासलें तरी सर्वसादारण, आंगाखांद्यान व्यवस्थीत. उलोवंक, काम करूंक व्यवस्थीत.. फकत चारचवगांत वावुरिल्लें नाशिल्ल्यान मात्शें फाटीं….

हावं दिव्यांग वाठारांत वावुरपी…तांच्या समस्यांचेर बरोवपी. म्हजें बरप तें  वाची. ताणें फोनार म्हजे लागीं संपर्क केलो. ताका आपले धाकटे भयणी पासत कितें मदत जाय आसली. भयण मानसीक दिव्यांग. हावें ताचें काम केलें. उपरांत ताचे फोन येवंक लागले. ताका हांव दिव्यांगाचे कार्यावळींक आपोवंक लागलों. योगायोग कसो जुळून येत सांगूं नजो, हेंच खरें….

हावें घडोवन हाडिल्ले दिव्यांगांचे एके कार्यावळींत दोगांचीय वळख जाली. ती वाडत गेली. तीं एकामेकां कडेन बऱ्या-वायटाच्यो गजाली करूंक लागलीं. म्हाकाय बरें दिसलें. 

एक दिस चल्यान म्हजे कडेन आपल्या लग्नाचो विशय काडलो. ताका तें  मानवल्ले. तरी तें वयान व्हड ही चल्याची एकच अडचण. ताणें म्हजें  मत विचाल्लें. हावें त्या मुद्द्याक महत्व दिवं नाका अशें समजायलें. ताणें मानलें.  म्हाका दिसपाक लागलें, हें जुळटा तर पळोवंया. पिरायेची समस्या फाटीं दवरपाचें ताणें मानतकच हांवें ताका ताची चड म्हायती काडपाक सांगली. आमीच दोगांनीय ती काडली. ताका आवय- बापूय ना. घरांत कर्तो एकच भाव आनी ताची बायल आनी तांकां  एक भुरगें. तांची धाकटी भयण मानसीक दिव्यांग. तेंच ताची देखभाल करता. लग्नाचो विचार ताणें केन्ना केलोना. भावान-भावजेनय करूंक ना…

हावें आतां ताका चलयेक थेट लग्ना विशीं विचार अशें सांगलें. ताचें म्हणणें पडलें हांवें तें करचें. हावें फोनार ताची खबर घेवन एक दीस एकदम विशयाक हात घालो. तें म्हणूंक लागलें,” सर, तो खरेंच बरो मनीस. म्हाकाय आवडला, पुण…”

“आगो, मागीर पण कसलो आयलो. हें  पळे, कितें अडचणी बी आसत तर उक्तेपणान सांग. तुजी उणी दृष्टी ताणें मान्य करून फुडाकार घेतला. अडचणींतल्यान मार्ग  काडुंयेता. तुवें हय म्हणलें कीं हांव भावा कडेन संपर्क करतां,” हावं.

“सर, भाव लग्न नाका म्हणटलो,” – तें.

हावं अजाप. कित्याक काय. भावा- भावजेक घरांतलो आदार वचत हो भंय काय? आपसुवार्थ? ताणें  ना म्हणलें. मानसीक दुयेंती भयणीचो हुस्को काय ताका? …ताणे ना म्हणलें. भयणीचो हुसको आसल्यार म्हजो प्रस्ताव तयार आसलो. म्हाका दुबाव आसलो. आपल्या लग्ना उपरांत भयणीचें कितें असो हुस्को ताका आसत. देखून हावें ताचेर उपाय सोदून दवरिल्लो.

एक वेळ ताची मानसीक रुग्ण भयण ताच्या लग्नाच्या संमतीक आडखळ थारत जाल्यार तिचो सांबाळ आमी करूंया अशें उतर दिवपाची तयारी आसा, हांवें चल्याक विचारिल्लें. ताणें फाटींफुडे जायनासतना हय अशी जाप म्हाका दिल्ली. हांवें हें आतां ताका सांगलें..

“ना सर,तो प्रस्न ना,” ताणें म्हणलें. मागीर अडचण कसली?

“भाव संमती दिवंचो ना”, ताणें म्हणलें. 

“भयणीच्या लग्नाक, बरो भुरगो मेळ्यार भाव संमती दिवंचो ना? तुमी दोगांय दिव्यांग. तुमी एकामेकाक पसंत  आसात.. हें  आनी कितें? हावं उलोवं तुज्या भावा कडेन?” हावें  विचाल्लें. तें वगी रावलें. ताणें नाका म्हणलें… थोडे आढेवेढे घेवन निमणें  तें उलोवंक लागलें…

ताच्या व्हडले दोन भयणींचीं लग्नां जालीं. पुण दोगींचेय घोव थोड्याच काळां भितर मेले. एकटेक एक सान भुरगोय आसा गांठीक…

“आमकां एका ज्योतिष्यान सांगिल्लें (भावाक) कीं आमकां भयणींक लग्न- संवसाराचो योग ना. घोव मरतले म्हणून. देखून दोन धक्के बसल्या उपरांत भावान म्हज्या लग्नाचो विचार सोडून दिला”, ताणे  म्हणलें. 

म्हाका आयकून मात्सो शाॅक बसलोच. तरी हांवें म्हाका सावरून म्हणलें,” आगो पिशा, प्रत्येकाची जीण स्वतंत्र. अशें ज्योतिष्याचें बी गंभीर घेवन बसप आसना. कांय फावटी योगायोगान अश्यो दुर्दैवी गजाली घडटात. म्हणून तुजें लग्न करप ना हें  म्हाका पटना.. हांव भावाची समजूत काडटां,” हावें ताका समजावपाक म्हणलें. 

ताची जाप म्हाका सामकी सुन्न करपी आसली.

“ना सर, भावाक सांगून समजावन हो प्रस्न सुटचो ना. म्हाकाच लग्न जावपाचें ना. ..कारण हावं स्वतःच “कन्वीन्स” जालां कीं आमकां भयणींक लग्नाचें सुख ना. तुमचो इष्ट खूब बरो मनीस. म्हाका तो मना पसून मानवला. म्हणूनच म्हाका ताचे लागीं लग्न करून ताचो जीव धोक्यांत घालपाचो ना. म्हाका विखाची परिक्षा घेवपाची ना. फाल्यां भावान तुमच्या समजावणेक मानून हयकार दिलो तरी हांव लग्नाक तयार जावचें ना. देवान ताका बरें  आयुष्य दिवं…”, ताका हुंदको आयलो म्हणपाचें म्हाका फोनार जाणवलें.

म्हाका कितें उलोवचें तेंच समजना जालें… ताणें फोन बंद केलो…तेंच जेन्ना इतलें ह्या गजालीक दसून रावलां तेन्ना कशें जावप?

xxxx

चल्याक हें  आनी कशें सांगप हेंच म्हाका कळनासलें. हांव तो विशय जाता तर टाळून वगी रावंक सोदी. दोन दिसांनी ताचोच फोन आयलो,

“सर, तुमी विचारलें ताका? ताणें अनुमती दिली?…” हावं उलोवपाक फाटींफुडें जाता हें ताका कळ्ळें.

” सर, कितें आसा तें  सांगात न्ही. म्हाकाय आवयसरीं उलोवंक जाय. तिका पिरायेची, जातीची अडचण आसली. तिणें दोनय गजाली म्हज्या फुडाराचें चिंतून मानून घेतल्यात,” ताणें म्हणलें. आतां म्हजे कडेन दुसरो उपाय नासलो.

चल्याचें शिक्षण जालां. घरांत सगळे अल्पशिक्षीत. देखून घरच्यांची विचारांची झेप मार व्हडली आसपाची अपेक्षाय दवरप चुकीचें…. आतां ताका सांगचेंच पडलें.  हाचेर निर्णय ताणेंच घेवपाचो. हावें ताका आमचें पुराय संभाशण सांगलें…तोय सामको हाल्ला म्हणपाचें  म्हाका फोना वयल्यान समजतालें.

बऱ्या वेळान ताणें म्हणलें, “हॅलो सर, खरेपणान म्हाका आयकून शाॅक बसला. ताच्या भावा पुरतोच हो विशय आसलो तर हांव म्हणपाचों तुमी ताचे कडेन उलोवन ताका समज घालूं  येताली. पुण तेंच जेन्ना ही अंधश्रद्धा तकलेंत घेवन जियेता तेन्ना हाचेर उपाय आसा अशें म्हाका दिसना. हो आयुष्य एकामेका वांगडा काडपाचो, संवसार करपाचो विशय. हांगां मरणाचो भंय बाळगून संवसार करूं येत? शिवाय खंयची आवय हें आयकतकच चल्याच्या असल्या लग्नाक मान्यताय दितली? खुद्द चलीच जेन्ना धोक्याची घांट मनांत वाजयत आसतना खंयचो मनीस ताचे वांगडा सुखी संवसाराचो फुडार पळयतलो?” ताणें म्हणलें.

एका परस चड समस्यांनी रेंवाडो घाल्लें एक कुटुंब. केवळ योगायोगान घराब्यांत घडिल्ल्या आनीक दोन दुर्दैवी घडणुकांतल्यान हें  दिव्यांग चली अंधश्रद्धेचें बळी थारलां म्हणपाचें? काय फकत आपल्या फुडाराचो विचार करून आपूण एका बऱ्या मनशाचो जीव धोक्यांत घालूं येता ह्या हुसक्यान आपल्या लग्नाच्या विचाराचो त्याग करपी हें निश्पाप सादें दिव्यांग मनीस म्हणपाचें….काय  “बुडट्याचो पांय खोलांत ” म्हणटात तशी ही एक दुर्दैवी गत? हें मन सुन्न करपी कुवाडें म्हाका अजून सुटून सुटना.

– प्रकाश वामन कामत