आपत्ती वेवस्थापन बोगद्यांत शेणलें?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दोंगराळ गांवांनी सैमिक संकश्टां येतूच आसतात. खास करून उत्तराखंड वाठारांत. उत्तर भारतांत खडपांची जमीन ना. मेळत थंय आकांताचे दोंगर आनी देंगणां. चडशी माती भुसभुशीत. वारो पसून आयल्यार पालसणां कोसळत ही भिरांत. तातूंत दोंगरा वयल्यान येवपी न्हंयो. तांचो प्रवाह पावसाच्या दिसांनी कितलो भिरांकूळ आसता, तें व्हिडीयो पळयल्यार कळटा. देखून सैम सांबाळून उदरगतीचीं कामां जावपाक जाय. अर्थांत जाणकारांक सगल्यां परस थंयचे भुगोलीक स्थितीची चड बरी वळख आसतली. हांगा फाटल्या कांय वर्सांनी मेळटा थंय बांदकामां जाल्यांत. धरणां बांदल्यांत. दोंगर पोखरून बोगदे उबारल्यात. कोळश्याच्यो खणीय आसात. धर्मीक पर्यटना खातीर हो वाठार लोकप्रीय. देखून दोंगरांचेर, सकयल हाॅटेलां, रिसोर्ट उबे जाल्यात. विकासकामां खातीर दोंगर भितरल्यान पोखरिल्ल्यान वयर जें कितें आसा, ताचो भरवंसो उरूंक ना.
कांय वर्सां पयलीं पावसान पुराय उत्तराखंडांत खवदळ घाल्लो. शेंकड्यांनी घरां कोसळिल्लीं. लोकांक मरण आयिल्लें. जोशीमठ वाठारांतल्या घरांक वेरो वचपाचेय प्रकार घडिल्ले. हो सैमाचो विचार करीनासतना केल्ल्या विकासकामांचो परिणाम, अशें कांय जाणांक दिसता. हांगाची परिस्थिती मतींत घेवन आपत्ती वेवस्थापनाचे बाबतींत आमी सज्ज रावपाक जाय. पूण आमी तशे नात हें सिल्क्यरा बोगदो घडणुके वयल्यान सिद्ध जालां. आयतारा दिवाळे दीस फांतोडेर चार वरांचेर बोगद्याचो 60 मिटरांचो भाग कोसळ्ळो. कामगारां मुखार माती, फातर आनी कोळशाची रास. ताका लागून तांकां भायर येवपाक मेळना. तिडक येवपाची गजाल म्हणल्यार 9-10 दीस जायत आयले तरी अजून तांकां भायर काडप शक्य जावंक ना. शेनवारा तर 40 न्हय तर 41 कामगार भितर आसात, अशें जाहीर जालां. म्हणल्यार नेमके कितले कामगार भितर गेल्ले तें पसून संबंदीत काॅण्ट्रेक्टराक खबर ना. हाका कितें म्हणपाचें? बोगदो खणटना अचकीत कितें जालें जाल्यार कामगारांक भायर येवपाक मेळचें म्हूण कुशीक खास वाट तयार करतात. पूण ती केल्ली ना, अशें थळावीं खाजगी खबरां चॅनलां सांगतात. तातूंत समाधानाची गजाल म्हणल्यार संवसारभरांतले तज्ञ घडणूक थळाचेर पावल्यात. खुद्द प्रधानमंत्री, उत्तराखंडाचे मुख्यमंत्री मजत कार्याचो नियाळ घेतात. अमेरिकेचें आॅगर यंत्र हाडिल्लें, पूण मातयेचे राशींत 22 मिटरां मेरेन वचून तें काम करीना जालें. आतां इंदुरांतली खास एक्सकॅव्हेटर बोगद्याच्या 200 मिटर भितर काम करता. भितर ड्रिलींग करपा बदला तें बोगद्याच्या वयल्यान करतले.
कामगारांक भायर काडपाचें काम खरें म्हणल्यार फाटल्या सप्तकांतूच पुराय जावंक जाय आशिल्लें. हो बोगदो दोन किलोमिटर बांदून जाला. तो साडेआठ मिटर उंच आसा. भितर उदक, वीज आसा. माती, फातर, कोळशाच्या राशींतल्यान 39 मिटरां मेरेन स इंचाचो ट्यूब घालून तातूंतल्यान आडकल्ल्या कामगारांक उदक आनी अन्न दिवप चालू आसा. चार दिसां पयलीं तांणी आॅक्सिजन मागिल्लो. म्हणटकच तांचो भितर घुस्मटमार जाला. सगले 41 कामगारूय जिवे आसात, अशें मजतकार्य करपी पंगडान जाहीर केलां. पूण, सत्य परिस्थिती सगल्यांक भायर काडटले, तेन्नाच कळटली. 1979 वर्सा काला पत्थर नांवाचो सिनेमा आयिल्लो. तातूंत हुंवाराचें उदक कोळशाचे खणींत घुसता आनी मागीर कितें जाता, ताचें आंगार कांटो हाडपी चित्रण आशिल्लें. ह्या बोगद्यांत उदक घुसूंक नासलें तरी पालसणांच्यो राशीर राशी पडल्यात. राष्ट्रीय पांवड्या वयलीं एक- दोन खबरां चॅनलां सोडल्यार कोणे हें दुर्घटनेक व्हडलेशें म्हत्व कित्याक दिवंक ना, तें तांकांच खबर.
उत्तर प्रदेश, बिहार, उत्तराखंड, झारखंडांत असल्यो दुर्घटना फाल्त नात. ताका लागून निदान त्या वाठारांत बोगद्यांचें काम चलता थंय सुरक्षेची आनी आणिबाणीच्या काळांत कामगारांक भायर काडपाची तजवीज जाय. ताचो सरकारान नियाळ घेवंक फावो. कोळशाच्या खणींचीय पळोवणी करची. हांगा दोंगरांचेर विकासकामां जातात वा प्रकल्प उबे जातात, तांची पयलींच तपासणी करपाक जाय. दुर्घटना ही सांगून जायना ही गजाल खरी,
तरीय पूण जतनाय ही घेवपाकूच जाय. नाजाल्यार कोट्यांनी रुपयांचो गोबर जाता, मोलादीक कामगारांचे, हेर लोकांचे जीव वतात, प्रकल्पा खातीर काम करप्यांची मेहनत फुकट वता…..! आपत्ती वेवस्थापनाचे बाबतींतूय आमी चडांत चड आधुनिक जावप गरजेचें! ह्या बोगद्यांत मात तें शेणलां.-