मंगळुरच्या शारांत

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

‘मंगळुरच्या शारांत एक चेडूं देखिलां, काजार तुजे लागीं जातां चेडवान उतोरू दिलां.’ गोंय शाहीर उल्हास बुयांव हांचें फामाद कांतार. मंगळूर जाल्ले अखील भारतीय कोंकणी परिशदे वेळार रचिल्लें आनी संगीत दिवन म्हणिल्लें हें कांतार सगळ्या माटवान माथ्यार घेतिल्लें. तेन्ना कोंकणी परिशदेक साहित्य परिशद म्हणटाले आनी ती गोंय, महाराष्ट्र, कर्नाटक तशेंच केरळ वाठारांत दर दोन वर्सांनी भरताली. साहित्य संमेलनाक त्या वेळार लेखक संमेलन म्हणटाले. लेखक संमेलन कोंकणी भाशा मंडळा वतीन दर दोन वर्सांनी जातालें. साहित्य परिशद जंय जंय कोंकणी समाज आसा त्या त्या वाठारांनी जाताली, जाल्यार लेखक संमेलन फक्त गोंयांतूच जातालें. उपरांत नांवां बदल्लीं. लेखक संमेलनाचें साहित्य संमेलन जालें आनी तें कोंकणी परिशदेच्या पाख्या खाला जावंक लागलें. आतां दर दोन वर्सांनी परिशद आनी संमेलन जाता. म्हणजेच एक वर्स परिशद जाल्यार दुसऱ्या वर्सा संमेलन जाता. कोवीड म्हामारीक लागून मदीं बंद जाल्ल्यो ह्यो कार्यावळी फाटल्या वर्साच्यान परत्यो सुरू जाल्यात. पोरूं वर्सा मालवणां परिशद जाली आनी अंदूं वर्सा संमेलन.
फुडल्या दोन दिसांनी सगळ्या कोंकणी भक्तांचे पांय मंगळूरच्या शाराक लागपाचे आसात. फक्त गोंयचेच न्हय जाल्यार केरळ, महाराष्ट्र आनी कर्नाटकांतल्या सगळ्यांच कोंकणी भक्तांचे पांय मंगळूरच्या शक्तीनगरा वटेन वतले. सगळ्योच वाटो मंगळूरचे दिकेक आसतल्यो अशें म्हणल्यार अतिताय जावची ना काय दिसता. अखील भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलन अंदूं वर्सा मंगळूराक जावचें आसा. विश्व कोंकणी केंद्रान येजमानकी घेतल्या म्हणटकूच संमेलन दणदणीत जातलें हातूंत इल्लोय दुबाव ना. विश्व कोंकणी केंद्राच्यो कार्यावळी जांणी कोणे पळयल्या वा तातूंत वांटेकार जाल्यात तांकां आनी वेगळें सांगपाची गरज ना.
गोंया भायर आशिल्ल्या ह्या कोंकणी समाजाची तोखणाय करता तितली थोडीच. मंगळूर आसूं, कोची आसूं वा हेर वाठार आसूं. कांय राजकीय आनी सामाजीक उलथा पालथीक लागून ह्या समाजाक गोंय सोडचें पडलें. ते गोंयां भायर गेले तो काळ पळेल्यार हे लोक इतले पयस कशे पावले हाचेंच अजाप दिसता. धड कसलींच प्रवासाचीं सादनां नासतना हे लोक विंगड विंगड वाठारांनी पावले. कितलें सोंसलां आसतलें तांणी. जे परिस्थितींत तांकां आपलो गांव सोडचो पडलो ती परिस्थिती मतींत घेतल्यार तांकां रातोरात घर सोडचें पडलां आसूंक जाय. म्हणजेच वतना कांयच व्हरूंक मेळूंक ना. जे कोण गेले ते सगळेच पावले काय कांय जाण वाटेरूच सोंपले हेंवूय कळप कठीण. अशे वेळार हे लोक सामकेच गळसणून वचूंक जाय आसले. पूण तशें घडलें ना. ते जंय गेले थंय तांणी आपणालें नांव वयर काडलें. कोणाचेर तरी भार जावन रावचे सुवातेर ते धनी जाले. तांणी लोकांक काम दिलें. ते थंयचेच जावन रावले पूण तांणी आपणाली अस्मिताय सोडली ना. भास सोडली ना. त्या राज्याची भास आपणायलीच, पूण आपणाली मायभास कोंकणी सांबाळून दवरली आनी ती वयर सरतली म्हणपाचेंय पळेलें. भाशे वरवींच तांणी गोंया कडले संबंध तिगोवन दवरले.
कोंकणीचें काम हें आपल्या घरचेंच कार्य आशिल्लेवरी ते वावुरतात. हाचे पयलीं मंगळूराक जाल्ल्या कोंकणी परिशदांनी आमी हाचो अणभव घेतला. विश्व कोंकणी केंद्रांत जावपी कार्यावळी तर नदर लागपा सारक्योच आसतात. हांगा लागींच मकले वाठारांत आशिल्ल्या ‘मांड सोभण’च्या राजांगणांतूय जायत्यो कोंकणी कार्यावळी जातात. हातूंत गोंयकारांकूय भाग घेवंक मेळटा. गोंयचे जायते कलाकार आपणाल्यो कला हांगा सादर करतात. विश्व कोंकणी आसूं वा मांड सोभण, कोंकणीचें कार्य मुखार व्हरूंक सदांच तत्पर आसतात.
एक काळ आसलो जेन्ना मंगळूर बी वचप त्रासदायक आसलें. त्या काळार मंगळूर बी वतले जाल्यार येरादारीच्यो मर्यादा आसताल्यो. पूण त्या काळांत परिशदेक वचपाक आमचे कांय कार्यकर्ते वावुरताले आनी बसींची वेवस्था करताले. केन्ना कदंबा जाल्यार केन्ना मातादोर टेंपो. पूण कार्यावळी चुकय नासले. सगळ्यांक वांगडा घेवन वताले. स. नागेशबाब करमली, स. महाबळेश्वर बोरकार आनी भौ. बाबली नायक हांची याद जाले बगर कशी रावत. ते करताले ती धांवपळ दोळ्यां मुखार उबी जाता. आयज मंगळूर वचप सामकें सोंपें जालां. कोंकण रेल्वेन तर सामकेंच सोंपें करून उडयलां. मडगांवां ट्रेनींत बसल्यार स वरां भितर मंगळूर नदरेक पडटा. इतलीं सोंपेपणां आशिल्ल्यान संमेलनाच्या माटवांत हाजेरी लावप ही दर एका कोंकणी मनशाची लागणूक काय दिसता.
तातूंत विश्व कोंकणी केंद्रांत एकदां जो पावता तो परत केन्ना वचूंक मेळटलें काय हाची वाट पळेता. इतल्यो हांगाच्यो कार्यावळी देखदिण्यो आसतात. कोंकणी सरदार बस्तीमामाच्या फुडारपणा खाला उबें जाल्लें हें केंद्र. पुराय विश्वांतल्या कोंकणी मनशांक एकठांय हाडपाचें आनी एकचारान पावल मुखार घालपाचें सपन पळेल्लें हें केंद्र. फक्त कोंकणी भक्तूच न्ही जाल्यार गोंयचे राजकारणी लेगीत ह्या विश्व कोंकणी केंद्राच्या मोगांत पडल्यात म्हणपाचें दिसता. तांकां हें विश्व कोंकणी केंद्र गोंयांत जावंक जाय आशिल्लें अशें दिसूंक लागलां हाचे वयल्यान पळेयात. अंदूं वर्सा विश्व कोंकणीचें अधिवेशन गोंयांत जावचें अशी गोंय सरकारची इत्सा आसा. स्वता गोंयचो मुख्यमंत्री मदीं मदीं तश्यो घोशणा करता. मुखार केन्नाय तरी विश्व कोंकणी केंद्रूच गोंयांत जातलें बी म्हणपाचें कानार पडूंक शकता. तशी घोशणा करूंक कितें जालां न्ही? तें जाता तेन्ना जाता, सद्याक आमी व्हड संख्येन कोंकणी साहित्य संमेलनाच्या माटवांत वचुंया आनी साहित्या वांगडाच थंयच्या कोंकणी जेवणाचोय आस्वाद घेवया.

अभयकुमार वेलिंगकार
9423884687