भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंय दर्यादेगां खातीर, रातचें जिवीत आनी गिरेस्त संस्कृताये खातीर वळखतात. तरी दर्या आनी रेंव हांचे पलतडीं एक रत्न आसा, जें सणाच्या दिसांनी जिवीत जाता. गोंयांतल्यो गरबा आनी दांडिया रातीं एक आगळोच आनी मनभुलोवपी उत्सव, ही गोंयची संस्कृती न्हय, पुण एक खाशेलपण. ह्या लेखांत आमी गोंयांतल्या गरबा आनी दांडिया रातींच्या मोहक संवसारांत वचुया, म्हत्व आनी ह्या सांजवेळां व्याख्या करपी स्पंदनशील उर्जेचो अभ्यास करूया.
गरबा आनी दांडिया हे पारंपरीक भारतीय नृत्यप्रकार आसून तांचो उगम गुजरात राज्यांत जाला. थंय ते नवरात्री उत्सवाचो एक अभिन्न भाग आसात. गोंयांत ह्या नाचांची उमेद प्रादेशिक मर्यादा हुंपून वता आनी ताका कायमस्वरूपी घर मेळ्ळां, विंगड विंगड फाटभूंय आशिल्ल्या लोकांक उत्सवाच्या भावनांनी एकठांय हाडटा. हो उत्सव चड करून णव रातीं चलतात आनी णव दिसांच्या नवरात्री उत्सवाक दुर्गा देवी आनी तिच्या वेगवेगळ्या रुपांचो भोवमान जाता.
गोंयांत ह्या नाचांक एक खाशेलें म्हत्व मेळटा. श्रद्धा आनी भक्ती हांचो मेळ जावन आसा. गरबा आनी दंडिया ही गोंयची आवृत्ती फकत लयबद्ध हालचालींची न्हय तर एकीकरणाचें प्रतिनिधित्व, ताच्या समावेशक भावनांचो पुरावो. गरबा आनी दांडिया रातींची तयारी म्हयने आदीं सुरू जाता. येवपी उत्सवाच्या खळबळिल्ल्या उर्जेच्या आदारान समाज आनी घरां जिवीं जातात. स्थळांची सजावट हें तयारीचें एक म्हत्वाचें आंग. येवपी रातीं खातीर माची तयार करपी हो एक व्हिज्युअल तमाशो. ह्या रातींचें एक आकर्शक आंग म्हळ्यार भाग घेवप्यांनी घाल्लो पारंपरीक पोशाख. रंगीत चनिया चोली (पारंपरीक स्कर्ट आनी ब्लॉउज), आरशांनी काम केल्ली ओढणी (स्कार्फ) आनी दागिन्यांनी सजलेल्यो बायलो, दादले कुर्ता आनी पगडी घालून आनंदी उत्सवाचें चित्र पुराय करतात.
सांजेच्या वेळार लालित्यपूर्ण वाटकुळ्या हालचालींचें खाशेलपण आशिल्लो गरबा नाच सुरू जाता. नर्तक संगीताच्या ताला प्रमाण ललितपणान हालचाल करून, एकेच सुरांत हात ताळयो मारून समकेंद्री मंडळां तयार करतात. सहभागी ताळयां प्रमाण घुंवडायतात आनी घुंवतात तेन्ना वातावरण सकारात्मकता आनी इश्टागतीन भरिल्लें आसता. नाचपी लांकडी दांडयांच्यो जोडयो घेवन सज्ज आसतात, दांडयांच्यो झगडीं आवाजाची एक उमेदीची सिम्फनी तयार करता, ती संगीता कडेन एकदम समन्वयीत जाता. दंडिया हो फकत नाच न्हय, तो एक संवाद, जोडीदारां मदीं खेळपी मोग.
गरबा आनी दंडिया रातींचें काळीज संगीतांत आसता. लोकतालांनी भरिल्ले सुर आत्म्याक मोहित करतात आनी पांय नाचपाक लागतात. गितां चड करून पौराणीक कथा सांगतात वा दैवीची परब मनयतात. गोंयांतल्या गरबा आनी दंडिया रातींचो आनीक एक आकर्शक आंग म्हळ्यार तांचें सार्वत्रिक आकर्शण. हो उत्सव खंयच्याच विशिश्ट समाजाक वा धर्माक मर्यादीत नात. संस्कृतीक वा धर्मीक फाटभूंय पळोवन सगळ्या थरांतले लोक एकठांय येवन उत्सवांत वांटो घेतात. ही समावेशकता गोंयच्या विंगड विंगड आनी सुसंवादाच्या समाजाची गवाय आसा, जंय विविधतायेंतलो एकवट फकत एक वाक्यांश न्हय तर एक जिणेची पद्दत.
गोंय जसो जसो विकसीत जाता आनी आधुनिकतेक अनुकूल जाता तसो तसो गरबा आनी दंडिया रातींचो सार आपल्या लोकांच्या काळजांत खोलायेन रुजला. उत्सवांत समकालीन घटकांचो आस्पाव आसूं येता, पूण भक्ती, समाज आनी संस्कृतीक संलयन हीं मुळावीं मुल्यां टिकून उरतात. दरेक नवरात्र आपल्या वांगडा नवी आशा, भक्ती आनी उत्सव हाडटा अशा ह्या दर्यादेगेवेल्या परादिसाच्या टिकपी आत्म्याची गवाय ह्यो रातीं.
निमाणें सांगपाचें जाल्यार गोंयांतल्यो गरबा आनी दंडिया रातीं फकत नाचाचे प्रकार न्हय तर राज्याचें खाशेंलपण. गोंयची उदरगत जायत वता तशी उक्त्या हातांनी आनी उक्त्या काळजान जिवीत मनोवपाची ताची अखंड वचनबद्धताय याद करून दिवपी ह्यो रातीं काम करतात. श्रद्धा उत्सवाक मेळटा, आधुनिकते वांगडा अस्मिताय हातांत हात घालून नाचता आनी एकचार आनी खोशेची भावना सगळ्यांत चड आसता असो हो उत्सव.
मनोज मंगेश कुंकळ्येंकार
9764215365
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
