नागरिकत्व कायद्याक आव्हान

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दोट्टी नागरिकत्वाचो प्रस्न परत एकदां धड्यार आयला. कारण जालां, लंडन स्कूल आॅफ इकाॅनाॅमिक्साच्या नागरी कायदो विभागाचे प्रा. तरुनाभ खेतान हांची याचिका. तांणी भारताच्या नागरिकताय कायद्याक आव्हान दिलां. नागरिकत्व कायदो 1955 तले तरतुदी प्रमाण, एखादो भारतीय आपूण जावन दुसऱ्या देशाचो नागरीक जालो जाल्यार ताचें भारतीय नागरिकत्व रद्द जाता. प्रा. खेतान हांची घरकान्न ब्रिटीश, म्हणटकच तांकां कायद्यान थंयचें नागरिकत्व मेळटा. पूण, तें घेतकच दुसऱ्याच खिणाक ते भारतीय नागरीक उरनात. म्हणटकच तांणी सर्वोच्च न्यायालयांत याचिका घालून केंद्र सरकाराक ही तजवीज बदलपाची मागणी केल्या. ते संबंदी न्यायालयानूय केंद्राक नोटीस धाडून आपली बाजू मांडपाक सांगलां.
प्रा. खेतान हांकां भारतीय नागरिकत्व सोडपाची इत्सा ना. मात, कायद्यांतले तरतुदी प्रमाण, हेर देशाचें नागरिकत्व घेतल्यार तांकां भारताचे नागरीक म्हूण रावपाक मेळना. ‘ही तरतूद संविधानीक ना. तातूंत ती बसना ना. तशेंच ह्यो तरतुदी आंतरराष्ट्रीय कायद्याचें उल्लंघन करपी आसात. नागरिकत्व सोडलें जाल्यार आपली अवस्था निर्वासिता सारकी जातली, तीय म्हजो कसलोच गुन्यांव नासतना’, असो युक्तीवाद तांणी हे याचिकेंत केला. ‘विदेशांत काम करपी लोकांचेर अन्याय करपी ही तरतूद आसा’, अशेंय तांणी म्हणलां. तांणी ब्रिटनाचें नागरिकत्व घेवंक ना जाल्यार हो प्रस्न सुटावो जाता. पूण, तांकां दोनूय देशांचे नागरीक जावंक जाय, अशें दिसता.
भारतीय कायद्या प्रमाण, दोन देशांचें नागरिकत्व घेवपाक मेळना. तो गुन्यांव. जर दोन पासपोर्ट आशिल्ल्याचें आपूण जावन मान्य केल्यार पांच हजार रुपयांचो दंड भरचो पडटा. लिपयल्यार तीन म्हयन्यांची ख्यास्तूय जावं येता. पूण, खंयचेच परिस्थितींत दोन देशांचे नागरीक सध्या तरी जावंक मेळना. कांय देशांनी मात दोन नागरिकत्वां बाळगुपाक मेळटात. खास करून युरोपी देश. स्पेन, लाटविया आनी हेर कांय देश तशेंच कारण आसल्यारुच दोन पासपोर्ट मान्य करतात. आमच्या गोंयचेर पुर्तुगेजांनी सत्ता आशिल्ली. ताका लागून पुर्तुगेज कायद्या प्रमाण, 20 डिसेंबर 1961 पयलीं जल्मल्ल्या सगल्या गोंयकारांक आनी तांच्या तीन पिळग्यांक जाय जाल्यार पुर्तुगेज नागरिकत्व घेवपाक मेळटा. हाचो फायदो सगल्या धर्मांच्या नागरिकांनी घेतला. कांय लोकां पुरतेंच हें मर्यादीत ना. पुर्तुगालांत तांचें आनी आमचें भारतीय नागरिकत्व चलता. पूण, भारतीय कायद्या प्रमाण, हांगाचें नागरिकत्व रद्द जाता. तसो युरोपांतल्या हेर देशांचे तुळेन पुर्तुगाल गरीब. पुर्तुगालच्या पासपोर्टाचेर भोवतेक गोंयकार युरोप, खास करून ब्रिटनाक वतात…. आनी भोवतेक जाण परत येनात. आयलेच जाल्यार वर्साक 1- 2 फावटी. थंय 30 हजारां वयर गोंयकार आसात, अशें म्हणटात. हाचे भायर नोकरी, धंदो, वेवसाय, शिक्षणा निमतान हजारांनी गोंयकार युरोप, अमेरिकेक आसात. 2015 ते 2019 ह्या पांच वर्सांच्या काळांत 4,000 वयर गोंयकारांनी भारतीय पासपोर्ट परत दिला. अजून ‘हम तो चले परदेस’चें पिशें उणें जावंक ना. 2021 त 2835 तर 2022 त 1265 गोंयकारांनी भारतीय पासपोर्टांचेर उदक सोडलां. नागरिकत्व सोडपी जायते नामनेचे गोंयकार आसात. पूण, सगल्यांनीच हें जाहीर करूंक ना. कांय जाणांनी अजून भारतीय नागरिकत्व सोडूंक ना. म्हणजे दोन व्हड्यांचेर पांय दवरून ते उबे आसात. हातूंत कांय व्हीआयपीय आसात. तांचेर भोवतेकांनी फोग काडला, तांची चवकशी करपाचो आदेश केंद्र सरकारान पोरूं जुलयांत दिल्लो. पूण, जिल्होधिकाऱ्यां कडेन अजून तरी ते विशींची कोणें कागाळ करूंक ना. सादारण 50 हजार गोंयकारांनी जल्माची नोंदणी पुर्तुगालांत केल्या, अशेंय कळटा.
2011 ते 2022 ह्या काळांत 69,303 भारतीयांनी पासपोर्ट परत केल्यात. तातूंतले 28,031 पासपोर्ट पणजेच्या पासपोर्ट कचेरेंत हाडून दिल्यात. म्हणजे 40.45 टक्के जाले. ताचे फाटल्यान पंजाब, गुजरात, महाराष्ट्राचो नंबर लागता. भारत स्वतंत्र जावचे पयलीं सावन हें स्थलांतर चालू आसा. लोक ते करता तरी कित्याक? नागरिकत्व कित्याक सोडटात? हाचोय विचार सत्ताधिशांनी करपाक जाय. अर्थांत रोजगारा खातीर! विदेशांत नोकरी करून निवृत्ती उपरांत परतूपीय आसात. पूण विदेशांतल्या सुख- सुविधांची संवकळ जाल्लो मनीस सहसा परत येना. जे संवेदनशील आसतात, मायभुयेंची ओड आसता, तांचो आडवाद. हेर देशा प्रमाण भारत दोट्टी नागरिकत्व आपणायता (सध्या तरी तें शक्य दिसना) काय आदल्या कायद्याचेरूच ठाम रावता, तें रोखडेंच कळटलें.