भांगरभूंय | प्रतिनिधी
श्रावण हो पवित्र म्हयनो. सणांचो राजाच. बाकीचे सगले सण- परबो हीं ताचीं भुरगीं, बाळांच कशीं, अशें म्हणल्यार जाता. तातूंतलो एक सण म्हणल्यार सुताची पूनव.
श्रावणांतले पुनवेक सुता पुनव वा सुताची पुनव म्हणटात. घरांत, देवकुडींत पुजा करतात. खास करून जानव्यांची. तीं पाटार दवरतात. पूजा करतात. पुजा जाले उपरांत न्हांवून आयिल्ले घरांतले दादले एक- एक जानवे घालतात. आदलें आसल्यार तें काडून तुळशींत, माडा मुळांत वा नितळ जाग्याचेर उडयतात. थोडे उदकांत सोडटात. कांय जाण गळ्यांत सरपळे प्रमाण जानवें घालतात. तर उरिल्ले दाव्या खांद्या वयल्यान.
ह्या विशयाचेर दरवर्सा फेसबूक, व्हाॅट्सअॅपाचेर वाद जाता. ‘जानवें हें अमूक जातीचे लोक घालतात, आमी तें कित्याक घालपाचें. एक दिसाचो xxx जावपाक?’ अशे पसून कमेंट सोशल मिडियाचेर आयल्यात. पूण हाका धर्मीक स्वरुप मेळिल्ल्यान गोंयकार ही प्रथा पाळटात.
सुता पुनवेक सगल्या देवळांनी देवाचें जानवें बदलतात. घरांतल्या देवांचेंय जानवे बदलतात. कांय कडेन दर्याक जानवे ओंपतात. कारण तो नुस्तेकारांचो देव. देवरायांनी (रानां) कांय देवाच्यो मुर्ती आसात. पुर्तुगेज बाटाबाटीच्या वेळार लोकांनी त्यो थंय व्हरून लिपोवन दवरिल्ल्यो. कांय कडेन त्यो अजून रानांनी आसात. सुता पुनवे दिसा थंय तांची पुजा जाता. तांकां निवेद दाखयतात. कुंडय तपोभूमीचेर सुता पुनवे दिसा यज्ञोपवीत धारण विधी मनयतात. आदल्या तेंपार (कांय कडेन अजूनय) गांवचो भटमाम देवळांत जानवीं वांट्टालो. मागीर ती घरा हाडून पूजप आनी आंगार धारण करप. कांय कडेन (पश्चीम कर्नाटक) सारस्वत स्वता घरांत तीं तयार करून लोकांक वाट्टाले.
सुता पुनव आमची, रक्षाबंधन भायलें, असो विचारुय हालींच्या तेंपार गोंयांत व्यक्त जावंक लागला. १९७० च्या दशकांत रक्षाबंधनाचें व्हडलेशें फॅड नाशिल्लें. मागीर ल्हवू ल्हवू तें वाडलें. आतां तर गोंयच्या प्रत्येक घरांत रक्षाबंधन जाता. घडये सिनेमाच्या प्रभावान वा एकामेकांचें अनुकरण आसत. रक्षाबंधन करपांत वायट कांय ना. भाव- भयणीच्या मोगाचें प्रतिक तें. पूण ह्या रक्षाबंधनाच्या आक्रमणान सुता पुनवेचो आमकां गोंयकारांक विसर पडला. तशे आमी पाळटात ही प्रथा, परब. पूण आमच्या जिवितांत रक्षाबंधन परब तिचे परस कितलीशीच मुखार पावल्या. अर्थांत ‘मार्केट फोर्स’ हाचे फाटल्यान आसा. क्रिस्मसाचें जशें बाजारीकरण जालां (सांताक्लाॅज, गिफ्ट बी) तशें रक्षाबंधन, व्हॅलेंटायन डे, दिवाळी, मदर्स डे… ह्या सण, दिसांचेंय बाजारीकरण जालां. ह्या उत्सवांनी गिफ्ट, खाणां, ग्रिटींग कार्डां हांकां चड म्हत्व. तातूंत धर्मीक वलय मेळिल्ली आमची गोंयकारांची सुता पुनव बाबडी कोनशाक उबी राविल्ले सारकी दिसता.
गोंयचीं लग्नां जशीं दिसान दीस पंजाबी, फिल्मी जायत आसात, तशेंच ह्या उत्सवांचें. तांचें मूळ स्वरुप शेणपाक लागलां. सुता पुनव हें उतरूय आतां श्रावणांतल्या पवित्र वातावरणांत धुकट- धुकट जावंक लागलां… धुंवरेलां. एक भोगावळ म्हूण आमी ही परब मनयतात काय कितें, अशें दिसपाक लागलां. त्या मानान रक्षाबंधन ‘मार्केट फोर्सा’ खातीर दिसान दीस तरतरपाक लागलां. ‘रक्षाबंधन हें माॅर्डन आनी सुता पुनव ही ऑर्थोडोक्स’, अशेंय हालींच्या भुरग्यांक दिसपाक लागलां. गोंयकार आपली ही प्रथा सांबाळून दवरतले…. काय रक्षाबंधनाच्या हुंवारांत जानवें व्हांवन वतलें?
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
