चंद्र वेंगेंत आयला

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

संशोधनाच्या मळार चंद्र आमकां फाटलीं कांय वर्सां तसो पयसूच आशिल्लो. कालचे येसस्वी मोहिमेक लागून तो वेंगेंत आयला.

अखेरेक ती भांगराची सांज आयली. चांद्रयान – 3 मोहिमे खाला विक्रम लॅण्डर वांगडा रोव्हराक घेवन येसस्वी रितीन चंद्राचेर देंवलो. देशांतल्या विज्ञान- तंत्रज्ञान मोगी, खास करून इस्रोंतल्या (भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था) शास्त्रज्ञां खातीर हो अभिमानाचो दीस. कारण आयचो हो पराक्रम करपी भारत हो संवसारांतलो चवथो देश. दक्षीण ध्रुवाचेर यान देंवोवपी पयलो देश. हाचे आदीं सोवियत संघ 1966, अमेरिका 1966 आनी चीन 2013 ह्या तिनूच देशांनी चंद्राचेर लॅण्डर देंवयिल्लो. चीन सोडल्यार हेर देशांक पयल्याच यत्नांत येस मेळूंक ना. अमेरिकेन जुलय 1969 त चंद्राचेर मनीस धाडिल्ले. संवसारीक अंतराळ इतिहासांत इस्रोचें नांव आतां आघाडेचेर चकचकतलें हातूंत दुबाव ना. रोव्हर चंद्राचेर पावला, आतां आनिकूय आव्हानां आमचे मुखार आसात. हें रोव्हर थारावीक वाठारांत भोंवून चंद्राच्या पृश्ठभागाचेर रासायनीक चांचण्यो करतलें. माती, फातर एकठांय करतलें. लॅण्डर आनी रोव्हराचेर विज्ञानीक उपकरणां आसात. ताचे वरवीं फुडले 14 दीस संशोधन चलतलें.
शास्त्रज्ञ डाॅ. विक्रम साराभाई हांच्या फुडाकारान भारत सरकारान 1962 वर्सा भारतीय राष्ट्रीय अंतराळ संशोधन संस्था स्थापन केल्ली. तिचें वरवीं संशोधन चलतालें. उपरांत 15 आॅगस्ट 1969 वर्सा तिचेंच रुपांतर इस्रोंत केलें. बंगळुरू हें तिचें मुख्यालय. आयज इस्रोच्या इल्ल्याशा रोंपाचें व्हड रुखांत रुपांतर जालां. ताणें मंगलयान, चंद्रयान – 1, चंद्रयान- 2 ह्यो मोहिमो केल्यात. चंद्रा भोंवतणी घुंवपी चंद्रयान – 1 त चंद्राचेर बर्फाचे अवशेश आशिल्ल्याचें सिद्ध जाल्लें. पूण कांय दिसांनी यानाचो संपर्क तुटिल्ल्यान ही मोहीम सोडून दिवची पडली. चंद्रयान – 2 त लँडर आनी रोव्हर आपटून नश्ट जालो. ताका लागून मोहीम अपेशी थारली. आतां मात आमी जैत जोडलां. अंतराळ तंत्रज्ञानाचे बाबतींत आमी खंयच फाटीं नात, हें कालचे मोहिमेन संवसाराक दाखोवन दिलां. चंद्राच्या दक्षीण ध्रुवाचेर अजून खंयच्याच देशान लॅण्डर देवोंवक ना. मात आमकां तें येस मेळ्ळां. हें यान चंद्राचेर नेमकें कितें संशोधन करतलें? पयल्या दोन मोहिमां वेळार चंद्राच्या वातावरणाचो अभ्यास करपाचें थारिल्लें. आतां हे मोहिमेंत यान प्रत्यक्ष चंद्राचेर देंवयलां. चंद्रांचेर फोंडकुलां, देगणां, दोंगर आसात. ताका लागून साॅफ्ट लॅण्डींग करप दिसता तितलें सोंपें नाशिल्लें. मात आमी ही अग्नीपरिक्षा दिली. जैतूय मेळ्ळें.
चंद्राचेर 14 दीस रात आनी 14 दीस उजवाड आसता. जेन्ना थंय रात आसता, तेन्ना तापमान – 100 ते – 200 अंश सकयल देंवता. दक्षीण ध्रुवाचेर चड थंडी आसता. ताका लागून थंय बर्फाच्या रुपांत आशिल्ल्या उदकाचो परत सोद घेतले. हाचे आदीं चांद्रयान – 1 त तें आसा, अशी म्हायती मेळिल्ली. दक्षीण ध्रुवाचेर उजवाड आसा. ताचे मजतीन लॅण्डर आनी रोव्हर आपापल्या सोलर पॅनला वरवीं वीज तयार करतले. संशोधना खातीर, रोव्हर चलपा खातीर ती जाय. रात आसता तेन्ना हें शक्य ना. ताका लागून 14 दिसां भितर हें संशोधन जातलें. दक्षीण ध्रुवाचेर अशे काय वाठार आसात, जंय सुर्यप्रकाश केन्नाच पावना.
चंद्राचेर व्हड प्रमाणांत खनिजां आसात. अॅल्युमिनियम, टिटानियम, लिथीयम, सिलीकाॅन, मॅगेनेशियम… अशीं जायतीं. ताचेर भांगरांचे अंश पसून सांपडल्यात. मातयेंत नेमकीं कसलीं खनिजां, वायू आसात, तें सोदपाक नासान आॅक्टोबर 2009 त चंद्राचेर बुस्टर राॅकेट आपटिल्लें. धर्तरेचेर सहसा मेळना, तो हिलीयम – 3 चंद्राचेर लाखांनी टन आसा. हें खनीज, धातू जाका मेळटले तो देश गिरेस्त जातलो. देखून फुडल्या कांय वर्सां भितर ते खातीर सर्त जावं येता. आतां अंतराळांत यानां वचपाक लागल्यांत. म्हणटकूच 2030 मेरेन चंद्राचेर खनिजा खातीर मोहीम जावपाची शक्यताय न्हयकारूंक येना. चंद्राचेर लोकवस्ती करपाची तयारी जायत्या देशांनी केल्या. थंय गुरुत्वाकर्शण ना. म्हणटकूच मनशाचे भलायकेचेर कितें परिणाम जातात, हाचो अभ्यास जावं येता. हाचे पयलीं आंतरराष्ट्रीय अंतराळ केंद्राचेर तो प्रयोग जाला. पृथ्वी परस थंय मनीस भलायकेन बरो उरतलो, असो कांय शास्त्रज्ञांचो दावो. पूण थंय वचून रावपाची कल्पना प्रत्यक्षांत येवपाक आनीक 10 वर्सां तरीं वतलींच. अंतराळ केंद्राचोय भारत विचार करता.
संशोधनाच्या मळार चंद्र आमकां फाटलीं कांय वर्सां तसो पयसूच आशिल्लो. कालचे येसस्वी मोहिमेक लागून तो वेंगेंत आयला. परतून एकदां समेस्त शास्त्रज्ञांक चांद्रयान – 3 च्या जैताचीं परबीं.