भांगरभूंय | प्रतिनिधी
श्रावण म्हयन्यांत सोमारा उपास करप हो हिंदू संस्कृतायेंतलो व्रताचो एक वांटो. सोमार हो महादेव शंकराचो दीस मानत आशिल्ल्यान शंकराचे पिंडेचेर धवी फुलां आनी बेलाची पानां ओंपतात. बेलाक हे पुजेक खूब म्हत्व आसा. पूण ताचो वैजकी नदरेन फायदोय चड आसा. गोंयांत बेलाचीं झाडां खूबशीं दिसून येतात. पूण फक्त बेलाच्या पानांचो पुजे खातीर वापर करिनासतना भलायके खातीरूय ताचो वापर करप गरजेचें आसा. ताका लागून बेला विशीं थोडे भितर म्हायती.
श्रावण हो सैमांत वत आनी पावसाचो खेळ दाखोवपी आनी सगलो सैम विवीध रंगांनी भरून गेल्ले भशेन दिसपी म्हयनो. श्रावण म्हयनो धर्मीक नदरेनूय म्हत्वाचो मानतात. श्रावणांतले सोमार म्हणल्यार देवांचो देव महादेवाचो दीस अशें समजतात. त्या दिसा लोक भक्तीभावान उपास करून महादेवाचें दर्शन घेतले बगर उपास सोडिनात. शंकराचें दर्शन घेवप म्हणल्यार शंकराक आवडपी धवीं फुलां आनी ताका आवडटीं अशीं बेलाचीं पानां जायूच. वर्सानवर्सां शंकराक बेल ओंपपी खूबशे भक्त आसात. थोडे भक्त जाल्यार बेलाच्या लाखांनी पानांचो अभिषेक शंकराक करतात.
पूण हें सगलें करीत आसतना बेलाची पानां खंयच्यान हाडटात? हें झाड कशें आसता? ताची नवीं झाडां कोणें लायल्यांत? असो विचार तांच्या मनांत येना. बेल हें ‘रुटेसी’ ह्या कुळांतलें झाड आसा. हें झाड न्हंयचेदेगेर, रेंवाट जमनींत आनी देवळाचे आशिकुशीक दिसून येता. बेलाच्या झाडाक इंचभर लांबायेचे कांटे आसतात. बेलाच्या फळाक गंधफळ, लक्ष्मीफळ अशेंय म्हणटात. संस्कृतांत हाका बिल्व म्हणटात. ह्या झाडाची साल हळडुव्या करड्या रंगाची आनी मोव आसता. बेलाचीं तीन पर्णदिले असतात. मदले पान हेर दोन पानां परस व्हड आसता. हीं तीन पानां म्हळ्यार रजोगूण, सत्वगूण आनी तमोगूण हांकां समतोल राखपी आसात अशें कांय लोक मानतात.
मार्च, एप्रील म्हयन्यांत पोरणीं पानां गळून नवीं पानां येतात. पानां पिसडून वास घेत जाल्यार ताका बरो सुवादीक वास येता. बेलाच्या झाडाक मे म्हयन्यांत फुलां येतात आनी उपरांत फळां लागून बेलाचें झाड फळांनी भरून वता. फळ पेराच्या आकाराचें आसता. फुडल्या वर्सा मेरेन हाची फळां उरतात आनी झाड पोरण्या आनी नव्या फळांनी भरून वता. ह्या झाडाचेर येवपी बेलफळां तयार जावन पिकपाक वर्स लागता. ताका लागून बेलाच्या झाडार खंयच्याय हंगामांत पळयत जाल्यार बेलाचें फळ दिसता. म्हणून ह्या झाडाक सदाफळ अशेंय म्हणटात. बेलफळां वर्सभरूय उपलब्ध जायत आशिल्ल्यान जांचे कडेन अशीं फळां मेळूंक शकतात, तांणी ह्या फळांतलें बीं काडून तें ताजें आसतनाच म्हणल्यार एक ते दोन दिसांत पोतयेंत वा कुंडेंत रोवचें. बेलाचीं रोंपा तांच्या बिंया पसून वा मुळा पसून तयार करूं येतात. फळाची साल कठीण आसता आनी भितरलो गर तांबूस नारंगी रंगाचो आसता. ह्या गरांत बियो आसतात. बेलफळाच्या गराचें सरबत सुवादीक लागता. वताचो त्रास जावचो न्हय म्हूण हें सरबत जरूर पिवचें. ताचो गर अतिसारांत उपेगी पडटा.
बेलाच्या पानांचो बरो वखदी उपेग जाता. पानाचो रस खांक, दमो हाचेर उपेगी पडटा. थंडी जायत जाल्यार पानांचो काढो घेतात. पानांच्या रसाक लागून रगतांतले साकरेचें प्रमाण उणें जाता. बेलाचें मूळ हे प्रकृती शांत करपी आसा. उदासीनता काळजाची धडधड, पिशेपणां अशा दुयेंसाचेर बेलाच्या मुळाचो रस दितात. देशमूळच्या काढ्यांत बिंया पसून म्हणून बेलाच्या मुळाचो रस वापरतात. पोटदुखी, अपचन अशा दुयेंसाक पिकिल्ल्या बेलफळाचें सरबत सकाळींच दिल्यार फायदो जाता.
श्रावण म्हयन्यांत हवामान ढगाळ आसता. ताका लागून पचनाच्यो कागाळी चड वाडटात. अशा वेळार बेलाची पानां उदकांत दवरून तें उदक पियेल्यार गुणकारी थारता. म्हणून लोकांनी धर्मीकतायेच्या माध्यमांतल्यान उपास करचो. बेलाची पानां उदकांत दवरून तें उदक पियेवचें अशा भलायकेच्या फायद्या खातीरच्यो संवयो आमच्या पुर्वजांनी नेमून दिल्यात.
जिणेची वाटचाल
मनशाचें आयुर्मान 120 वर्सां आसता अशें वाचूंक मेळटा. पूण इतलीं वर्सां जगपी खूब उणें. इतलेंच न्हय शंबरी हुपपी लेगीत लाखांत एक पसून सांपडचो ना. तुमी खावपा पियेवपा कडेन वेवस्थीत आसत, दीसपट्टे जिणेंत नेमान आसत, वेसना पसून पयस आसत वा सद्दां व्यायाम करून कूड सांबाळत जाल्यार तुमचें आयुश्य उणें चड जावप शक्य ना.
पयलीं 40 वर्सां मजा, मस्ती करपाक वतात. ह्या फुलपी काळांत भुरगेपण येता. ह्या भुरगेपणांत तुमी खूब कितें घेतात, पूण तुमचे कडेन दिवपा सारके कांयच नासता, आनी उपरांत शिक्षणा खातीर केन्ना वर्सां गेलीं हें लेगीत तुमकां कळना. पूण ह्या काळांत तुमी तारुण्यांत केन्ना प्रवेश केलो हें लेगीत कळना. हो काळ मजा मस्ती करपाचो. हे पिरायेंत तुमी कसलोय छंद लावन घेतिल्लो आसत जाल्यार फुडल्या काळांत ताचो तुमकां नक्कीच उपेग जातलो. पूण ते फक्त छंद आसचे, नाद आसचे न्हय. कारण नादांची परिणती वायट आसता.
पिरायेच्या 50 व्या वर्सां सावन आमकां जाण्टेपणाची सुलूस लागून साठी उपरांत जिणेंतलो बदल नक्कीच जाणवूंक लागता. कार्यशीलताय उणी जाता आनी एक प्रकारान आमी जिणेंतल्यान निवृत्त जावपाच्या मार्गार वचूंक लागतात. हो परिणाम संयमपणान घडटा. अशा वेळार तरणे पिरायेंत थारयिल्ल्या पावलांचे वाटेन आमी चलूंक जाय वा मार्गांत बदल करूंक जाय हाचें विचारमंथन सुरू जाता. अशे स्थितींत पिराय वाडत वता, वेव्हारीक जिणेची घडी इबाडपाक सुरवात जाता आनी निमाणें मनीस मरणाक आसा तसोच सामकार वता. म्हणून जिणेचो मूळ हेतू कितें असो प्रस्न विचारपा सारको आसा. कविवर्य कुसुमाग्रज म्हणटात.
‘चाललो आहे कधीचा, चालण्याला अंत नाही, चाललो कोठे कशाला, ही खंत नाही’
‘देवा आता मी तुज काय देऊ, पायांवरी ह्या तव काय ठेऊ, हा प्राण माझा तुज दान देतो, हे पुष्प देवा तुजला वाहतो.’
गजानन नायक भाटकार
पर्वरी
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
