भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंयचो फेस्ताकार मारियस फर्नांडीस हाचे वांगडा ताचीं गोंयचीं फेस्तां सर्वसमावेशक जावचीं, तातूंत प्रवेश सुलभताय आसची आनी फेस्तांतल्यान दिव्यांगांचेंय जाता ते परीन अर्थीक सबळीकरण जावचें म्हूणन हावं वावुरपाक लागलों. आमी पर्वरेच्या दिव्यांगां खातीरच्या 400 वयर भुरग्यांच्या संज स्कूलांत एक माडाचें फेस्त केलें. ते निमतान दिव्यांगां खातीर वेगवेगळ्यो कार्यावळी केल्ल्यो. आयकूंक- उलोवंक येना, दोळ्यांनी दिसना, चलपाक आडखळ जाता, अश्या वेगवेगळ्या दिव्यांग भुरग्यां मदीं कार्यावळी पासत शाळेच्या शिक्षकां वांगडा वावुरतना एक गजाल म्हज्या मतींत आयली, ती म्हळ्यार कर्णबधीर भुरगीं हेर भुरग्यां सारकींच पूर्णपणान उत्साही आसतात. पूण तांकां आयकूंक येना आनी उलोवंक येना. तेन्ना फुडल्या मनशाक जर तांची ‘भास’ समजना तर तांकां संभाशण करूंक येना. ती हेरां पसून तोडून पयस उरतात. तांचें शिक्षक तांचे कडेन कुरवांचे भाशेन उलयताले. जायते फावटी अशीं सान भुरगीं म्हऱ्यांत येवन म्हाका/ मारियसाक कितें तरी सांगूंक सोदी. कांय वेळार उमेदीन काॅम्प्लिमेंट दिवंक सोदी… पूण आमकां तांची नेमकी भास, मुखामळा वयल्यान समजुपाची भासूय खबर नाशिल्ल्यान आमचे प्रतिसाद चुकीचे वतात आनी तीं कांय वेळार नाऊमेद जातात हें म्हज्या लक्षांत आयलें. तेन्ना हांवें दिव्यांग मळार काम करतां तर खुणांची वा सांकेतीक भास शिकपाचें थारायलें आनी ते उपरांत कोवीड 19 आयलो. आनी तरी म्हज्या नशिबान आमच्या ‘डिसॅबिलीटी रायट्स असोसिएशन’ हे संस्थेचे अध्यक्ष आवेलीन डिसा हांणी एक दीस चेन्नयच्या ‘व्हिशेप’ ह्या कुरवांची भारतीय भास शिकोवपी संस्थेचो नामो धाडलो. तांचो मुळावो कोर्स अडेच- तीन हजार रुपया भरून हांव आनी वांगडा गोंयांतले कांय दिव्यांग तशेंच विशेश शिक्षक आदी कांय जाणांनी हो आॅनलायन कुरवां भाशेचो कोर्स केलो. खरें म्हळ्यार ही भास मात्शी कळ्ळी. कामचलावू म्हणटात तशी. तिचोसतत सराव करचो पडटा. फुडलो कोर्सय करचो पडटा. पूण म्हाका कितें शिकलों ताचीच खूब उमेद जाली आनी हांवें कर्णबधीर दिव्यांग मेळटकच नेटान ती भास वापरपाक सुरवात केली. प्रत्यक्ष मैदानांत देंवतकच समज येवपाक लागली ती म्हणल्यार भास म्हाका समजूनच जायना, फुडल्या मनशान ती शिकिल्ली आसूंक जाय. तरी तांकां थोडें भोव कळटाच. तोंडा वेल्या हावभावांनीय समजूंक, संभाशण करपाक पालव मेळटा. ही भास शिकून हांवें वापरपाक सुरवात केली आनी म्हाका मर्यादा वांगडांच व्हडलो अणभव आयलो.
केप्यां एक कर्णबधीर तरणाटो मेस्त आसा. ताची बायल दिव्यांग ना. एक सान चली आसा तेंय दिव्यांग ना. त्या जोडप्याक कोण तरी जमीन विकपाचो फटीच्या कागदांनी वेव्हार करून 3 लाख 25 हजार रुपयांक फटयलीं. ही कागाळ पुलीस काना मनार घेनात म्हूण हावं आनी आवेलीन डिसा केप्यां पुलीस स्थानकांतगेले. थंय ह्या उलोवंक, आयकूंक येना त्या मनशा वांगडा ताची बायल, मांव आनी कांय लागींचे लोक आयिल्ले. पुलिसां वांगडा उलोवप जालें, एकमेकां मदीं उलोवप जालें. हांवें तो कर्णबधीर मनीस एका कडेन उबो आसलो, ताचे कडेन वचून म्हजी कुरवांची भास वापरून ताचे कडेन संभाशण केलें. तूं कितें करता, भुरगीं कितलीं, घरांत कोण कोण आसता…. आदीं गजाली केल्यो. सुरवेक ‘गुड माॅर्नींग’ वापरून ताका हडकिलो. निमाणें ‘बाय बाय’ बी केलें.
दुसरे दिसा ताच्या बायलेचो म्हाका फोन आयलो- सर तो म्हणटा तुमच्या सगल्यां मदीं पुलीस स्टेशनाचेर फक्त प्रकास सरच ताचे कडेन संभाशण करी. सर, ताका खोशी जालीच, पूण म्हाकाय जाली. कारण खंयूय वता वा लोक आमगेर येतात तेन्ना ताका आपणा कडेन कोणूच उलोयना, संभाशण करीना म्हणून राग आनी निर्शेणी येता. ताचे ‘डॅफ’ संस्थेंतले इश्ट, वांगडी हेच ताचे कडेन मोबायल- व्हाॅट्सअॅप कोलार संभाषण करतात…’ म्हाका बरें दिसलेंच, पूण व्हड विचार मनांत येवंक लागले. अशे कर्णबधीर जांकां इंग्लेशींतल्यान डॅफ म्हूण पाचारतात, तांकां सरकारी वा अर्दसरकारी आस्थापनांनी बी राखीव नोकऱ्यो आसात, मेळटात. पूण जायते फावटी कायद्यांत तजवीज आसून लेगीत तांकां मुलाखतींच्या पॅनलांत कुरवांची भास आशिल्ले वांगडी आसनात. परिणामी तांकां जायते फावटी ‘थारावन’ आपणाक घेवपाचें टाळ्ळां म्हणपाची भावना मनांत आसता. जायते फावटी असंवेदनशील सरकारी अधिकारी हे करतातय. पुलीस ठाण्या सारक्या लोक संपर्काच्या खात्यांत तांची कागाळ वा तांचे आडची कागाळ विलो लावपाक पुलिशेंत कुरवांच्यो भाशेच्या जाणकाराक हाडूंक जाय, अशी कायद्याची तजवीज आसा. पूण प्रत्क्षांत पुलीस इतल्या संवेदनशीलतायेन खंय वागनात, ते असल्यो कागाळी फायलींत बंद करून दवरतात. हाचीच एक गंभीर देख दितां आनी हो विशय सध्या तरी सोंपयतां.
कळंगुटे एका जाण्टे बायलेन आपल्याक उलोवंक- आयकूंक येना त्या सुने आड कागाळ घाली. ‘सुनेन आपूण संडासांत आसतना दार आपल्या कपलार मारलें. कोक जाली ताचे वैजकी कागद आनी फोटू दिले आनी सून आपल्याक जिवेशीं मारूंक सोदता अशी कागाळ बरोवन दिली. तिच्या पुतान ‘ड्रॅग’ दिव्यांग संस्थेक कळयलें की आपूण आनी बायल दोगांय आयकूंक- उलोवंक येना अशीं. आनी ही कागाळ चुकीची. पूण पुलीस ती फायलींत घेवन बसल्यात. हांव आनी आवेलीन डिसा संजय स्कुलाच्या एके कुरवांचे शिक्षिकेक घेवन पुलीस स्थानाकाचेर गेले. थंय ती कागाळ काडपाक लायली. त्या जोडप्याक आपोवन हाडले आनी कुरवां शिक्षिकेच्या मजतीन हे बायल मनशेची आनी घोवाची पुलिसांनी जबानी घेतली. तेन्ना ते सुनेन सांगलें, आपणाक आयकुंक- उलोवंक येना, पूण आपूण घरांत दोन धाकट्या भुरग्यां वांगडा कितलो तेंप आसा. मांयक हें नवें न्हय. पूण आपूण जेन्ना गडबडेंत संडासांत वचपाक द दार धुकल्लें तेन्ना तें उक्तें आसलें देखून धुकलून आपूण भितर वचपाक गेलीं तेन्ना माय बशिल्ली आसली. तिचेर तें आपटलें. पूण आणणाक ना उदकाचो आवाज, नाा मायन उलयता, सांकता तें आयकूंक येना. देखून चुकीन हो अपघात घडलो. माय आनी सून आनी पूत हांचें बरेच तेंप गेर्र चलतालें आनी मांय सुनेक घरांतल्यान धांवडावंक सोदी. तिका ‘तन्नें सोदतल्यांक पिकें मेळचें’ अशी ही संद मेळ्ळी, अशें पुताचें म्हणणें आसलें.
तात्पर्य, आमच्या सर्वसमावेशक समाजांत चड आनी चड लोकांनी कुरवांची भास शिकून घेवंक जाय. जाल्यार सरभोंवतणच्या कर्णबधीर मनशांक जो आपणा कडेन कोणूच संवाद दवरिना ही भर समाजांत वर्जणीची, बहिश्काराची (अॅक्सक्लुजन) भावना येवन ताचें मन खंती जाता वा राग भावना वाडटा, तें उणें जातलें.
प्रकाश वामन कामत
9422443093
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
