नडणी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

प्रत्येकाची जागा आसा म्हटलां काय प्रत्येक जाण ते जागेंत काय ना काय तरी आपलो पिकयता. जागा जर पडींग दवरली जाल्यार शिरा पडलालां सगळी नडणी तेतूर भरता. पडींग फाळया- कुनग्यानी एक एकदा जी लजरी मात्ता ती निसती, बगुनच जीव काय जाता. म्हणान कोणच सहसा आपल्या जमनीक पडींग दवरना ना. आता पडींग साणली म्हणानच काय भितर नडणी मात्तां..? बऱ्या बऱ्या शेतान सुध्दा कितक्याशाच तरेची नडणी. ती मगेर नडांग कामेऱ्या घालून सगळा नितळ करूच पडटां. कुनगो नडानय जाल्यार ती नडणी मगेर शेतवड खावन वयता
आता कामेऱ्या घालून नडल्या शिवाय वेगळो उपाय ना. कामेऱ्यांचो दिसावडो सुध्दा आयज दिड-दोनशे रुपयो, पूण करतलय काय…. अकलेक येवन सगळां करूचाच पडटां. घरातली दोगा-तिगा बोडा कितके दीस कितक्या म्हणान नडान सोपयतली. मगेर झक मारीत कामेऱ्याच घालतत. आमका नडणी म्हणजे नडणी. तेतूर आणी काय येगळा आसा असो प्रस्न पडटोलो. पूण प्रत्येक नडणेक वेगवेगळी नावां. तेचा वेगळेपाण सुध्दा आसा. ह्या सगळा आमगेर शेत-भाट करतत म्हणान वायच कयळा.
आळ म्हणजे आदल्या वर्साची सुकी चार. ती रात नागला म्हणटकत पयली काडून उडोवची लागता. खूब प्रमाणांत आणी खास करून पावसाच्या दिसानी रुजता ती करपील. करपील ही एकदम मोव चार. पाना एकदम कुरकुरीत आसतत. मिरसागांनी वा भाजयेच्या कुनग्यांनी काटेभाजी जाता. हो प्रकार बघपाक एकदम धवे भाजये सारको. पूण हेका बारीक काटे आसतत ते कच करून भरतत. कोचो सारकी चार बघली जाल्यार सारको मक्या सारको लांब जाता. त्या कचाच्या मुनाकडेन मातर कानांत झुमके घालतत तशें शेंगो जातत.
घाणयारी एकदम बाद. एक पाच सुध्दा चुकान तुटलां जाल्यार निसते घाणी. शेतातली खूब नाजूक अशी चार म्हणजे घोळ. तेची पानां आणी फुला रामुल्या सारकी दिसतत. एकदा जायत जाल्यार जायत रवता आणी घोस जाता. काय लोग जाल्यार तेजी भाजी सुध्दा करून खातत. मगेर चीचन सारक्या नडणेची लांब झाडा जातत. तेका चिंचेसारकीच बारीक पाना जातत. झाडा सुध्दा बरीच लांब जातत. आणी बरी घट सुध्दा आसतत. तेच्या प्रत्येक देळ्या-खांदयेक बारीक आनी लांब शेंगो जातत. तुमो नडणी खास करून भाटानी जाता. एक वखदी प्रकार. माजरा बरी नसल्यार रोस तेंच्या नाखात घालतत. पाना वायच लांब आसतत. जशी अडाशाक धवी फुला फुलतत तशीच तुम्याक सुध्दा फुला फुलतत.
तुपकाड्याची शेतान येल जाता. ती येल खूब मोव आसता. बारीक आणी लांब लांब अंतराचेर तेका पाना जातत. तुपकाडयेक जय धरून वोडटय थय ती तुट्टा. तुटल्या उपरांत तेतुरसून म्हातेर किंवा तुप कसा येता. दुदलीची सुध्दा येल जाता. सगळीच बघपाक तुपकाडये सारकी. दुदलेची येल तोडीत जाल्यार तेतूरसून दीख येवपाक लागता. म्हणान तेका नांव पडला दुदली. धोणी सारकी नडणी एकदम भात. जास्तशी भाताच्याच शेतान जाता. पूण धोणयेची पाली वायच मोव आणी आकारान रुंद आसता.
नेर सुध्दा भाता सारकोच आणी भाताच्या शेतांतच जाता. पूण नेर वायच मोटको आसता. आणी तेचो रंग सुध्दा वेगळोच दीसता. पोरला हरयाळे सारकीच जाता. तेची पाली मातर वायच काळपट आणी आकारान खूब मोटको जाता. फणयारा ही खूब वेगळीच नडणी. केस उगोवच्या फणये सारकी दिसता. तशेंच तेका दात बीन आसतत. परत बिमलो सुध्दा तशीच भाता सारकी दिसपी नडणी पूण पात एकदम सुळसुळीत आसता.
बोरो खास करून वायंगणी शेतान जाता. निसतो मक्या सारको दिसपी प्रकार. पूण जिवान मक्या पेक्षा मोठो जाता. तेच्या पानांचो रंग सुध्दा वेगळो. आणी खंयचाच जनावर सहसा खायना. मुळणा ह्या भाताची भयण. पूण भाताचा जितका मुन नसता तेच्याकून जाड मून ह्या मुळण्याचा आसता.
मेको सारकीली नडणी कितक्याशाच शेतानी जाता. मेको खासा करून मरणाच्या वेळाक वापरतत. शेताच्या मेरेक हो रुजता. तोका वोंवळा सारकी गोल धवी फुला फुलतत. तेतूर परत गावतां की सुळको. जे प्रमाण कान्याची पात आसता तसोच हो सुळको दीसता. पूण ह्या सुळक्यांक तिनच पानी आसतत. अशा कितक्याशाच तरेची नडणी सगळ्या शेतानी जाता. आता काय कडेन प्रकार एकूच आसतोलो पूण तेचा नांव ह्या काय तरी वेगळां आसतलां.
केवाय जर शेता भाटान गेल्यात आणी थय असा काय वेगळां दिसला जाल्यार ता कांय ता जाणून घेवपाक मातर इसरा नाकात.

अद्वैत साळगांवकार
7262095902