भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आतां चार शेंकड्या परस चड काळ सरलो. नांवां वयल्यान वाद चालूच आसा. ह्या वादा खातीर पयलें फोण्ण फुटलें तें नामनेचे इंग्लीश नाटककार विलीयम शेक्स्पीयर हाच्या ‘रोमियो आनी ज्युलीएट’ ह्या नाटकांक लागून. ह्या नाटकांतली मुखेल नायिका ज्युलीएट म्हणटा, ‘नांवांत गा कितें आसता? गुलाबाच्या फुलाक हेर कसलेंय बी नांव दवरलें तरीकय ताचो निजांचो परमळ तोच उरतलो.’ घे. तेन्ना सावन ‘नांवात कितें आसा?’ हो नवो वाद सुरु जालो.
जायते जाण ज्युलीएटाच्या ह्या वयल्या विधाना कडेन सहमत आसात. ते म्हण्टात कीं, एखाद्या वस्तुच्या वा मनशाच्या नांवाक कांयच म्हत्व नासता. नांव ही निखटी एक भायली पाटी. एखादे निर्जीव वा सजीव वस्तुची केवळ एक वळख. नांवा प्रमाणूच मनीस आसता अशें ना वा आसूंक जाय अशेंय न. नाव सोनुबाई आणि हाती कथलाचा वाळा हे मराठी ओपारीची ते देख दितात. पूण, हेर खुबशे जाण आसात जे हो वयलो युक्तीवाद मानपाक तयार नात. ते ज्युलीएटाच्या मता कडेन सहमत नात. ते म्हणटात, नांवां अर्थपूण आसतात आनी तीं तशी नासल्यार बदलूक जाय. दुसरीं दवरुंक जाय. ’
हालींच्या वरसांनी आमच्या देशांतल्या जायत्या शारांची आनी गांवांची आदलीं नांवां बदलून तांकां नवीं नांवां दवरिल्लीं दिश्टी पडटात. तें कित्याक, पोरुं वरसा आमच्या देसाच्या राजपाटणातल्या एका इतिहासीक वाठाराचें आदलें ‘राजपथ’ हे नांव बदलून ताका ‘कर्तव्य पथ’ हें नवें नांव दवरलें. तशीं नांवां बदलप ही भारतीयां खातीर नवीदाद न्हय. आमच्या देशांत लग्नां जातकूच बायलांनी आपणालीं नांवा आनी आडनांवां बदलपाची हांगा भोवच पोरणी चाल आसा.
खरें म्हणचे ह्या विश्वांत नांवां बगर कसलीच वस्तू आसना. सुकणी- सवणी, मोनजाती, तरेकवार, नुस्तीं, रुखावळी, किडयो- मुंयो, शेतां- भाटां, रानां- वनां, तारे- गीरे, हवा, उदक, मळब, धर्तरी आनी मनीस हांकां सगळ्यांक नांवां आसात. तूं खंयचीय बी वस्तू तुज्या दोळ्यां सामकार हाड. तिका नांव हें आसताच. आनी तें नासल्यार आमी ते तिका दवरतात. एक गजाल खरी. आदी वस्तू आनी मागीर तिका नांव प्राप्त जाता. उरफाटे केन्नाच जायना.
केन्ना केन्ना अशेंय बी घडटा. तें म्हणचे वस्तू एकूच आसता. पूण तिका नांवां हजार आसतात. भगवान विष्णूक सहस्र नामां आसात तशीं. ह्या एका वस्तुचे नांव संदर्भा कणकणी बदलत उरता. वस्तू तीच आसता. पूण नांवां विंगड-विंगड आसतात. हाचे सगळ्यान व्हडलें उदाहरण म्हळ्यार चलन. वस्तू दिवपा- घेवपाच्या वेव्हारा खातीर वापरतात ते समान माध्यम. आदल्या काळांत चलन नासलें. बार्टर पद्धत आसली. भारतीय भासांनी हे पद्धतीक वस्तू विनीमय प्रणाली म्हण्टात. लोक एक वस्तू दिवन दुसरी वस्तू घेताले! वस्तुच्या बदलाक वस्तू. सेवांच्या बदलाक सेवा. देखीक तांदूळ दिताले आनी ताच्या बदलाक गंव घेताले. सुगटा दिवन लुगटां घेताले. तेलां दिताले आनी मेलां घेताले. कुकडां दिवन लाकडां घेताले. कांय धूर्त तेन्ना आवाळे दिवन कुवाळे घेताले! हीच गजाल सेवांच्या बाबतीनूय जाताली. आजुनय सेवांची अदला बदल करपाची चाल खंय- थंय आसा. देखीक एकलो शेतकामती आपणाली चार मनशा दुसऱ्या शेतकामतीगेर सप्तकभर धाडटा. उपरांत हो दुसरो शेतकामती आपणाली चार मनशां पयल्या शेतकामत्यागेर सप्तकभर काम करूंक धाडटा. हे रितीक मनशां पावोवप म्हण्टात.
कालांतरान ह्या दिवपा- घेवपाच्या वेव्हारा खातीर समान अशें माध्यम आयलें. ताका चलन म्हण्टात. चलन म्हळ्यार पयशे वा दुडू. खरेदी- विक्रेचें प्रमाण माध्यम. सुरवेक नाणी आयलीं. तीं भांगराची, रुप्याचीं आनी तांब्याचीं आसतालीं. ख्रिस्तपूर्व 1000 वरसांच्या काळांत नाण्याचो सोद लागलो. ताच्या उपरांत खूब वरसांनी कागदी दुडू म्हळ्यार नोटी चलनात आयल्यो. चीन ह्या देशांत 7 व्या शेंकड्यात सुरवेक चामड्याच्यो आनी उपरांत कागदी नोटी वेव्हारांत आयल्यो.
चलन म्हळ्यार दुडू. पूण मजा म्हळ्यार ह्या वस्तुक एकूच नांव ना. संदर्भा कणकणी ताका वेगवेगळीं नांवां आसात. पूण सगळ्यांचो अर्थ एकूच. तो म्हळ्यार दुडू. आमी मानायाक ताच्या कश्टाचे मोल दितात. ताका दिसवडो वा मजुरी म्हण्टात. दोतोरांक, वकीलांक वा शिक्षकांक दितात त्या मोबदल्यांक फी म्हण्टात. कलाकार, मेस्त, रंगारी हांच्या मोबदल्यांक फेती म्हण्टात. ब्राह्मणांक वा पुरोहितांक दितात त्या द्रव्याक दक्षणा म्हण्टात. भिकाऱ्यांक दितात त्या दानाक भीक वा भिक्षा म्हण्टात. लग्ना वेळार न्हवऱ्याक दिल्ल्या दुडवाक वा भांगराक हुंडो म्हण्टात. देवा भवतणी उंवाळुन सेवेकाराक दितात त्या पयशांक उंवाळकी म्हण्टात. हॉटेलानी सेवकांक दिल्ल्या चिरीमिरींक टीप म्हण्टात. आमी दितात ती एकूच गजाल. पूण, संदर्भा कणकणी तिका खेरीत-खेरीत नांवां आसात. देखून पगार शुल्क, मानधन, लुकसाण भरपाय, दंड, जकात, देसकी, ड्युटी, पटी, रॉयल्टी, सेस, विडो, बिदागी, फंड, पेंशन, सोपो, लांच, धनादेश, हप्तो. द्रव्य, कांचन, दिरवें, संपत, आस्पत, पोटलो, काळींग, श्रीमंती, थेवो, खजीनो, वित्त, क्रय, धन……..ही सगळीं एकाच अर्थाची हजार नांवां. वयल्या समेस्त उतरांचो अर्थ एकूच. तो म्हळ्यार पयसो. आनी अर्थ ह्या उतराचोय एक अर्थ जावन आसा पयसो- दुडू.
प्रदीप लवंदे
9923292022
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
