भांगरभूंय | प्रतिनिधी
मकरसंक्रात हो एकसुरो सण, जो अख्खे आशियेंत मनयतात. ताका साबार नांवां. गोंयांत- हळडी कुकूम, महाराष्ट्रांत- हळदीकुंकू, उत्तर प्रदेश- माघ मेला, पंजाब- लोडी, तमिलनाडू- पोंगल, गुजरात- उत्तरनारायणी, बंगालांत- पौष पोरबों, नेपाळ- माघे संक्रांती, कर्नाटक- सुगी, थायलंड- सोंग्क्रान, लाओस- पी मा लाओ, म्यानमार- थिंगयान आदीं. अश्या विवीध नांवांनी, वेगवेगळ्या गावांनी ताची विधी वेगवेगळी.
उत्तरप्रदेशांत माघ मेला हो मेळावो घडोवन हाडटात. गरिबांक खिचडी, तिळगुळ दान दितात.
पंजाबांत संक्रातीक लोडी म्हणटात. थंय धकटी पेटोवन ताचे सरभोंवतणी भांगडा करतात. जेवणाक तिळाचे लाडू, मक्याची रोटी, सांसवाचो सार (सरसों का साग) हे जिनस रांधतात.
तमीलनाडूंत हो सण चार दीस पयलीं सुरु जाता. सुर्य देवाक नमन करुन आपले उदरगतीची प्रार्थना करतात. नव्या पिकाचे तांदुळ, गोड, दूद घालून गोडशें करतात, ताका पोंगल (पोंगली, हुग्गी) अशें म्हणटात.
गुजरातांतली संक्रांत- उत्तरनारायणी दबाज्यान मनयतात. शेजारी, इश्ट, सोयऱ्यांक भेटवस्तू भेटयतात. दीसभर मळबांत सुकणीं कमी पूण पतंगांचो मेळ चड झळकता.
बंगालांतले लोक गंगेत न्हांतात आनी सुर्य देवाक नमन करता. तांदळाचें पीठ, गोड घालून पिठे करतात. पायेश (पायस) करून देवाक दाखयतात. गांवगिऱ्या वाठारांनी शेतकार दारांत अल्पना (रांगोळी) घालतात आनी तांदळाचें कणस आंब्याच्या पानां बांदून तोरण करतात.
राजस्थानांत घराचे गच्चेर सगलेच पतंग उडोवपांत मग्न आसतात. दाल पकोडा, भिकणां, गजक अशे पदार्थ थंय शिजयतात.
गोंयात संक्रातीक नव्यो व्हंकलो पयले सक्रांतीक चणे, तिळगुळ, तिळाचे लाडू, नाल्ल वा नाल्लाचे वळें आनी मातयेचीं रंगीत बुडकुलीं वांटतात. ताका ‘वायन’ म्हणटात. पयल्या हळडीकुकमाक पांच नाल्लांक भांगराचे ल्हान गुळे बांदून देवाक ‘वायन’ काडून दवरतात. वर्स गोड जावचें म्हूण गोडाची भाकरी करुन घरार शिंवर मारतात.
काळो रंग हो अपशकुनी मानतात. सणां- परबांक ह्या रंगाच्या वस्रांचो वापर जायना. महाराष्ट्रांत मात संक्रांतीक मुद्दाम काळ्या रंगाची साडी म्हळ्यार, ‘चंद्रकला’, ‘चंद्रकोरी’, नखेत्रांची वेलबुट्टी केल्ली साडी नेसपाची आनी गोड हालव्याच्यो, तिळगुळाच्यो वस्ती करून घालपाची पद्दत आसा. संक्रांत शियां तेंपार येता, काळो रंग कुडीक उष्णताय दिता. ताका लागून काळ्या रंगाच्यो साडयो नेसतात, अशें म्हणटात.
मकर संक्रांत म्हळ्यार कितें? मकर म्हळ्यार मकरवृत्त आणि ‘संक्रांत’ म्हणजे सुर्याचो राबीतो बदलप. ह्या दिसाच्यान आमकां सूर्य दक्षीणे कडल्यान (दक्षिणायन) उत्तरे कडें (उत्तरायण) वतना दिसता. सुर्य मकर राशींत प्रवेश करता ते प्रक्रियेक ‘मकरसंक्रात’ अशें म्हणटात. हे दीस शेतकार ‘हारवेस्ट फेस्टीवल’ वा लुंवणी फेस्त व्हड खोशयेन मनयतात. ते पीक कापून धादोशी जातात. आदल्या काळांत संकासुर नावाचो एक राकेसस आसलो. तो लोकांक त्रास करतालो. ताचो विनाश करपाक देवीन संक्रांतीचें रुप घेतलें आनी प्रजेक संकश्ट मुक्त केलें.
हो सण दरवर्सा 14 जानेवारीकूच येता. ताचें खाशेलेंपण म्हळ्यार हो सणाचो आरंभ सूर्य कॅलेंडरा नुसार जाता आनी हेर सगळे सण चंद्राच्या कॅलेंडरा नुसार मनयतात. सूर्याची चक्र (सोलर सायकल) दर 11 वर्सांनी बदलता आनी ज्या वर्सा ती बदलता, त्या वर्सा संक्रांत 15 तारखेक येता.
तीळगुळ खावन, जीणेंत गोडसाण भरता असो भावार्थ. विज्ञानिक भाशेंत शियांच्या तेंपार गोड आमच्या कुडींत उष्णताय दिता आनी तीळ कुडीक घटाय दिता. गुजरात, राजस्थान, दिल्ली पतंग सोडपाची पद्धत आसा. सकाळ फुडें पतंग सोडल्यार कुडीक विटामीन डी मेळटा. मकरसंक्रातीच्या पयलीं राती व्हडल्यो आनी दीस ल्हान आसतात. एकदां संक्रांत जाली काय राती ल्हान आनी दीस व्हड जातात. मकरसंक्रातीच्या सणा उपरांत ल्हवू ल्हवू थंडेचे दीस कमी जातात आनी गरमी वाडटा.
कांय राज्यांनी लोक तिळांचे तेल लावन गंगेत वा यमुनेंत न्हांतात जाल्यार कोण पुर्वजांक तिळाच्या तेलाचो दिवो पेटोवन तिळगुळ दवरतात. शेतकार पिकावळ बरी जाल्ल्यान देवाची पुजा बांधतात. हे दीस मनांतल्यान जें दान करतात तें बऱ्या कर्मांच्या, फळाच्या रुपान आमकांच परत मेळटा, असो दर एकल्याचो भावार्थ. तर अशी ही विविध रुपांनी गोडसाणीन भरिल्ली मकरसंक्रातीची परब.
अतिशा सुर्लीकार
7262849923
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
