शाणकेचो म्हाळ

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

उठा लवकर ! आज इतको वेळ की निदवले सा. दिवस वरती आयलो. गोदूकाकीन केर मारता मारता शाणकेकाकाला उठयलो. निदातच शाणकेकाकान बडबडे सुरवात केली. “मात्सो निदवे तरी दे. किताला कीरकीर करसय”. चार पांच दिवसांनी म्हाळ से, तयारी करे हवी, जमिनी सारवे हव्यो, सामान हाडे हवां. ते शिवाय सदांची कामां सतच. ” असा म्हणता म्हणता काकीचो केर काडनी जालो. अणी हा ! दर्भ हाडा. नायते नेमके विसरसा. निदवे सुध्दा देत नाय ! असा म्हणत काका उठलो तो तोंड धवे सरळ पाटावर गेलो. बरी एक चहा करनी घेतली, तो दुध काडे वाडेत गेलो. दूध काडनी, गोरवां वासरांचा आटपुनी शेण भरला. घरात येवनी परत एकदा ताजे दुधाचो चहा करनी घेतलो. अणी पुरेतकाकाचे घरची वाट धरली.
शाणकेला इतक्या सकाळी बघनी लक्षात आयलां, हेचो म्हाळ लागी पावलो. तरी विचारलांन, ” आज सकाळीपुढां सो आयलोस ? ” शाणकेंन सरळ विषयाला हात घातलो. ” अरे म्हाळाची आठवण करे आयलेलो.” पुरेत काकान आपली बाजू मांडली. ” होय होय से आठवण. में येसा. पण तीन भट सांग. में जेव्वेचो नाय. फक्त संपादनार हां. ” शाणको गळगळ्यां पडलो, ” तु भट म्हणी जेयलेवर माजी धावती कमी हनार सली. दोनी कामा करतोस तर बरां हनार सलां.” पुरेत काका आपले निर्णयावर ठाम. ” नाय रे माला नाय जमेचां. तू बघ तू एक भट जास्ती.” हेणी माला धा घरा फीरो लायलींनच, असां म्हणत पाठी फिरलो. पुरेतकाकान चहा तरी घे, म्हटलेलां आईकनाईक करनी वाट धरली.
दुपारच्या कडावर शाणको घरा पावलो. आयलो तो सरळ सोपेवर घालनी घेतला. पंचेन वारो घेत गोदलेला पाणी हाड थोडा असां सांगेचे पैली सुफला पाणी घेवनी आयली. काकीला अंदाज आयलो. हेना आज भट गावले नसनार. पुरेत काका येनार हे ‌नक्की. गावले नी भट ? असा विचारेचे पैली शाणकेन बडबडे सुरवात केली. भट दोनच गावले. पुरेतांन आपण फक्त संपादनार असां म्हटलां म्हणी माजां काम वाढलां. धा जणांत्या विचारांनी एकटेन हय म्हटलां. दुसरो वामनो. हे सगळां शेखरान आईकलां. तो सरळ सदगे काकात्यां गेलो. काकाचां अणी सदगेचां पटत नाय हे शेखराला खबर सलां. तरी तेणी सदगेकाकाला म्हाळाला भट म्हणी येवेची गळ घातली, अणी सदगेकाकान येव्वेचां कबुल केलां.
पुरेतकाकान माजी अडवणूक केली. आयलो पैयलो राग काडलो सो दिस्से. एरवी सगळेत्या संपादसे, भट म्हणी जेयसे. माला मात्र नाय म्हटलांन. म्हाळाचे दिवसा हयगय सुद्धा करील ! काकी ओगी र्‍हेली नाय. किताला ओगीच वाईट विचार करसा ? तेला कितां अडचण सयेल ! कितांय नवीन आजार सयेल. ” तां सगळां माला खबर से. हातावर पैसै कमी पडले कि हि असली नाटकां यवजसत तेना. तू म्हणी तेंचीच पार्त घेनार. चल तू चल. घरातलां बघ. में चार शनवतां अणी पौवल्यो घेवनी येसां. दोणे बांदे हवे, अणी पिंडाना पण एक मोठी पौवली हाडे हवी.जेव्वे केळीची पानां काडे हवी. असा म्हणत काकान कुळागराची वाट धरली.
होय नाय म्हणता म्हाळाचो दिवस उजाडलो. गोदूकाकी पाहाटी उठोनी तयाऱ्याला लागलेली. न्हाण्यातळा विस्तव घालनी पाणी गरम हसे का ती वाट बघीत सली. सदाचा खाणपिण आटपूनी रांदेच्या तयार्‍याला लागे हवां. जेवण तयार जाला कि म्हाळाला सुरवात हनार हे खबर सलां. ही तयारी जाली नाय तर शाणकेच्यो गाळी आयकेव्यो लागनार हेही खबर सलां. भय सों, नाय जाले श्रद्धा सों गोदलेकाकी मनापाश्णी तयाऱ्याला लागलेली. मदत करे दुसरी कोणी नाय. सुफला अजूनी ल्हान से, तरी ती मदत करनार. पण ती तसलीच. वडे ओळु, भाजी, भात खिर असे अनेक पदार्थ वेळाभितर तयार हैवै हवे हो विचार करनी काकी न्हायवे गेली.
शाणकेकाका सकाळीच कामाला लागलेलो. गोरवांवासरां, दुध पाणी, फुलां तुळशी अशी सगळी कामा आटोपलेली. माको सुध्दा सकाळीपुढां वांयगणातथीन हाडलेलो. पुरेतकाका येव्वेचे पयली न्हावनी धवनी पुजा करनी तयार र्‍हेनार असा आज ठरयलेलां. ते प्रमाण काका न्हायवे गेलो, जाले गरम पाणी सोपलेलां. काकाची सटकली. जालां. काकान सगळेना तापवे सुरवात केली. काकिन एकदा बजायला. आज तरी घर ऊखलूनी माथेवर घेव नाकां. भट येव्वेची वेळ जाली. शाणकेला तां खरां दिसलां. मुकाट्यानी थंड पाणी न्हावनी आयलो सगळी कामा आटपुनी भायेर सोपेवर भटांची वाट बघीत बेसलो.
सगळी तयारी जाली, रांदप सूध्दा हत आयलां. काका मनातलेमनात विचार करीत सोपेवर आडवो पडलो. वरां अकरा जाली. भट येसत का कोण जाणे. पुरेतकाका येनार का नाय असो दुबाव मनात घोळत सलो. इतकेत एक एक करनी दोघजण आयले. म्हणसे म्हणीसर सदगो बी आयलो. या या पाणी हवां, असा विचारेची फुरसत सुफला गॉडपाणी घेवनी आयली. अरे पुरेतकाका अजूनी आयले नाय ? असा विचारीत घरात गेली. काकांची शिर पिकों लागली. तो तसलोच ! कय तरी वेळा वर येसे ? आयलो कि मोग शाणपणां. हेच नाय अणी तांच नाय. वामन काकान समज घाले सुरवात केली. येनारसे ! अजूनी असा अकाळोनी गेलां नाय. तेला म्हणी घरची कामां आटपुनी येवे नाकां का ? हयरे ! कय येनार ? तेला होवो तेडला ? मोग जेव्वे तीन वरां हसत. वामन समज घालीत सलो. एक दिवस तो. म्हाळाचे दिवसा उशीर हसेच तो. बारा हत आयली. अणी पुरेत काका आयलो.
आयलोस ये ! बेस. पाणी बिणी हवां का ? अणी हयरे ! ही वेळ कायरे येव्वेची ? शाणकेकाकाचां तोंड गप्प र्‍हेलां नाय. अरे, में बरोबर वेळावर आयलो सां. म्हाळ हो अपरांन्ह काळातच वाडेचो ससे. पित्रांना पावत हैवे नाका का ? पुरेतकाकान आपला शास्त्र सांगोनी, शस्त्र सोडलां. काकीन चाहा हाडनी दिलो. हेंचां तुमी मनावर घेव नाका. तुमचा काम तुमी करा. अणी मात्सो उशीर जालो म्हणी कांयच बिघडत नाय.असा म्हणत घरात गेली.
चला तर करूया सुरवात. पयली दर्भ हाड बगुया. पवित्रक करे हवां पयली. इतकां म्हणे मात्र. अरेरे ! दर्भ हाडे विसरलो. असां सांगे काकाला लाज दिसली, पण नाईलाज. शेखराचे हे लक्षात आयलां. काका में शेतोडीत गेलेलो तैसा हाडलेले दर्भ, असा म्हणत कडाश्याला लागलेले दर्भ पूरेत काकांचे हातात दिले. भट बेसले, म्हाळ संपादे सुरवात जाली. भट जेयले पिंडाना नमस्कार जाले. आशिर्वचन जाला. काका नयवर पिंड विसर्जन करनी आयलो. घरचे लोक जेयले. इतकेत झिप्रो जेव्वे घरा आयलो. झिप्रेला बगनी काका चवताळलो. आरे झिप्र्या तु दनपारचो घरा कित्याक ? आयज म्हाळाचे जेवक बोलयल्लो काकीन. म्हणान इलो ! तुझ्या पोटाक लिपच पाड पडली कायरे ? धोरां सोडून जेवक येयलय. असा म्हणतकच जांवदे बाबडेला जेवनी, असा वामनेन म्हटलां. तेला उलटी जाप सांगले शिवाय र्‍हेलो नाय. कोणाची कळागत हाडले तुम्ही येनारसा नीस्तारे ? असो प्रतिप्रश्न विचारनी गप्प केले. ही सगळी तापवणी आईकतकच, शेखरान काकाचो समज घालनी झिप्रेला जेव्वे वाडलांन. सगळेजण भायेर पडव्यावर बेसलेले. शेखरान इस्पिक खेळेची तयारी केली बसका मांडलीन.
म्हणीसर भट आपापले घरा गेले. एतां खेळे से कोण ? काकाला राग आयलो. लागलो बडबडू. हातावर पैसै पडले तसे पोळले ! इस्पिक मारे कोण र्‍हेसे ? वामनान बुध्दीवाद सांगलो. अरे ! पैसै कितां म्हणसय ? दक्षणा म्हण दक्षणां. ते कितां तुझे दिसवडेचे मानाय रे ? असां म्हणोनी वामन घरा जायवे गेलो. होय रे तु बी तसलोच असा म्हणताना वामन आपलो मित्र हे सुध्दा काका विसरलो.
शेखर खेळेच्या तयार्‍यांत. “झिप्रो खेळे येनार ही आशा. तसाच शेखराचो बालमित्र सखो येव्वेचो सलो. तो बी आयलो. झिप्रो बी जेवनी आयलो. इस्पिकां पिसली. वाटप जाला. हे सगळां बगनी शाणकेकाकान खेळ उधळावनी लायलो. झिप्रेचे भोकावर खोटं घालनी तेला धांवडायलो. फुगोटी पेटली असां म्हणत झिप्रेन पळ काढलो. शेखरान शेवटी तकल्यावर हात मारनी घेतलो.

अशोक नेने (स्वच्छंदि)
9423811778