भांगरभूंय | प्रतिनिधी
नवी दिल्ली, खबरां संस्था ः ऑनलायन सोद घेतना बनावट टोल फ्री क्रमांक वापरुन फटवणूक जावपाचे प्रमाण वाडलां. गिरायक सेवा केंद्रांतल्यान आयिल्लो एक चुकीचो फोन व्हड लुकसाण करुंक शकता.
पठानमथिट्टाच्या (केरळ) एका 52 वर्सां पिरायेच्या दादल्याक वॉटर प्युरिफायर कंपनीच्या हेल्पलायनी वयल्यान फोन आयलो. पूण हो नंबर बनावट आशिल्लो. कॉल केले उपरांत कांय मिण्टांनी ताच्या खात्यांतल्यान तीन अनधिकृत यूपीआय वेव्हारा वरवीं 95,000 रुपया पयशे काडले.
फोन केल्ल्या मनशान आपूण गिरायक सेवा अधिकारी अशें सांगलें. तांणे “सपोर्ट” खातीर मोबायलाचेर एक अॅप इन्स्टॉल करपाक लायलो. हो अॅप इन्स्टॉल जाले उपरांत फटोवप्यांक ताच्या मोबायलाचेर पुराय प्रवेश मेळ्ळो. पुलिसांनी ही घडणूक नोंद करून संबंदीत क्रमांक सायबर गुन्यांवकारांनी तयार करून इंटरनॅटाचेर घाल्ल्याचो सांगलें.
भारतांत टोल फ्री क्रमांक वापरून फटवणूक करपाचे प्रमाण वाडत आसा. फटोवपी तंत्रगिन्यानाचो आनी विस्वासाचो गैरवापर करतात. बनावट नंबर तयार करप, सर्च रिझल्ट्सांत बदल करप, कॉलर आयडी स्पूफ करप, कॉल्स मर्ज करप अश्यो पद्दती वापरतात अशें डेलॉयट इंडियाचे कार्यकारी संचालक हरमीत सिंग हांणी सांगलें.
हे गुन्यांवकार सर्च इंजिनाचेर जायरात करतात, जाका लागून तांचे क्रमांक वयर दिसतात. ते ‘कस्टमर केअर नंबर’ सारकिल्या कीवर्डां खातीर बनावट पान आनी वेबसायटी तयार करतात. कांय सायटी खऱ्या कंपनी सारकी दिसतात, जाका लागून फरक कळप कठीण जाता अशें एलडॉटआरचे सहसंस्थापक विवेक गोयल हांणी सांगलें.
सायबर सुरक्षा तज्ञ शुभम सिंग हांच्या मतान ह्या स्कॅमांत वापरिल्ल्यो रणनितीं अश्यो आसात…
० बँको, सरकारी कार्यालयां वा कंपनींची नांवां घेवन स्पूफ कॉल करप.
० सर्च अॅड्स आनी पॉप-अपांत बनावट क्रमांक दिवप.
० मिस्ड कॉल स्कॅम्स वरवीं फटोवप.
० ज्येश्ठ नागरिकांक लक्ष्य करप.
फटवणूक वळखूपाची लक्षणां…
० रोखडीच कृती करपाचो दबाव.
० गिफ्ट कार्ड, क्रिप्टोकरन्सी वा वायर ट्रान्सफर वरवीं पयशे मागप.
० पॉप-अपांत फोन क्रमांक दाखोवप (कायदेशीर अलर्टांत अशें क्रमांक नात).
० कॉला वेळार पॅन, आधार, ओटीपी वा बँकिंगाची म्हायती मागप.
सामान्य स्कॅमाची रणनीती….
० बँक अधिकारी, पुलीस वा टेक सपोर्ट म्हूण सांगप.
० ‘रिफंड’ वा ‘ओव्हरपेमेंट’ येवजणे वरवीं पयशे घेवप.
० मोबायल वा संगणकाचेर रिमोट अॅक्सेस दिवपाक जबरदस्ती करप.
० मिस्ड कॉल परत केल्यार व्हड शुल्क घेवप.
सुरक्षीत कशें रावप?
० फकत अधिकृत संकेतथळा वयल्यान हेल्पलायन क्रमांक तपासात.
० बँक कार्डां, बिलां वा कंपनीच्या अधिकृत कागदपत्रांतल्यान क्रमांक वापरात.
० कॉल, एसएमएस वा पॉप-अपांत दिसपी क्रमांकांचेर केन्नाच विस्वास दवरचो न्हय.
० अधिकृत गिरायक सेवा केन्नाच ओटीपी वा पुराय कार्डाचो तपशील विचारना.
फटवणूक जाल्यार
० रोखडोच कॉल कट करात.
० मोबायल इंटरनॅट बंद करुन मालवेयर स्कॅन करात.
० पासवर्ड बदलात आनी बँकेक रोखडेच कळयात.
० (cybercrime.gov.in](https://cybercrime.gov.in) चेर कागाळ करात.
जागृत नागरिकां खातीर मार्गदर्शन
० फकत विस्वासू स्त्रोतां कडल्यान क्रमांक घेवचे.
० स्पॅम कॉल फिल्टर आनी टेलिकॉम सुरक्षा सेवा वापरात.
० “सायबर दोस्त,” CERT-IN सारकिल्या अधिकृत सायबर सुरक्षा चॅनलांतल्यान अपडेट घेवची.
० (https://www.sancharsaathi.gov.in/sfc/) ह्या पोर्टलाचेर दुबावीत कॉल वा संदेशाची नोंद करात.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
