भांगरभूंय | प्रतिनिधी
(ज्या आदिवासींनीं आमकां आपले म्हणचें म्हुण आमी इतलो तेंप कश्ट घेतले, तांकां परकेपण दिसनये म्हुण वावुरले, त्याच वाटेन फुडली पिळगी काम करता, हाचें आमकां खऱ्यांनींच समाधान आसा….आतां मुखार…)
आमी लोकबिरादरी प्रकल्पांत 1973 सावन काम करीत आसले. पयलीं दोन-तीन वर्सां आमकां आमचो जम बसोवपाकच गेलो. मागीर हळूहळू माडिया गोंद आमचे कडेन येवपाक लागले. शाळा सुरू जाली. कितले तरी प्रयोग आकार घेवपाक लागले. ह्या सगळ्या कामां खातीर आमची ह्या अनवळखी वाठारांत बरीच वळख तयार जाली. लोक विस्वासान आमचे कडेन येवपाक लागले. देड-दोनशें किलोमिटर मेरेन गांवांनीं आमचें बरेंतरेन नांव जाल्लें. पूण सादारपणान 1990 मेरेन म्हणल्यार प्रकल्प सुरू जावन सतरा-अठरा वर्सांमेरेन ह्या प्रकल्पाबद्दल आनी हांगां चलतल्या कामाबद्दल भायल्या जगाक चडशी म्हायती नासली. एक तर हो वाठार गच्च रानांचो; ताकालागून मुद्दम वाकडी वाट करून हांगां येवपी लोक कमीच. आनंदवनांत ज्या सोंपेपणान नामनेचे लोक येताले तशें हांगां केन्नाय चुकून घडटालें. आमीय हांगच्यान केन्ना चडशे भायर गेलेनात. आमचे विशीं केन्ना आमी जावन खंय उलयलेय नात. ताका लागून प्रकल्पाक नामना मेळूंक नासली. प्रसिद्धी कडच्यान पैस रावून काम करीत रावप, हें म्हज्या सभावांत सभावीकपणान आसलें. 1990 मेरेन आमी आमच्या कामांत गुल्ल जाल्ले. पूण णव्वदीच्या दसकांत परिस्थिती बदल्ली. हांगच्या शाळे खातीर जायत वा हांगच्या प्राण्यां खातीर जायत, सोयरे येवपाचें प्रमाण वाडलें. कोणें ताचेर बरयलें, कोणें आनीक धा जाणांक सांगलें. अशे तरेन एकामेकां कडच्यान बऱ्याच जाणांक प्रकल्प हळूहळू कळपाक लागलो. म्हजो सभाव पयलींसावन भिडेस्त, फाटीं फाटीं रावपी. हांगां काम करपी आमी सगळेच तशे, ‘ आमी बरे, आमचें काम बरें ’ ह्या सभावाचे. ताका लागून प्रसिद्धी मेळटकच आमी मात्शे काचाबूल जावन गेल्ले.
प्रसिद्धी मेळपाक लागतकच आमच्या कामाची महाराष्ट्रभर वळख वाडपाक लागली. मागीर सवका सवका पुरस्कार मेळपाक सुरवात जाली. खरें म्हणल्यार आमी हें काम आमच्या खुशालकाये खातीर, समाधाना खातीर सुरू केल्लें. ताका लागून हे पुरस्कार स्वीकारप काय ना, हे विचार येताले. पूण त्याचवेळार पुरस्कारा खातीर कामाची वळख वाडटली आनी आमच्या विंगड विंगड प्रकल्पांक तातूंतल्यान निधी मेळपाक शकतलो, अशेंय आमच्या लक्षांत आयलें. आमी कितलेय कश्ट करून काम केलें तरी प्रकल्प चलोवपाक पयसो तर लागतालोच. ताका लागून पुरस्कार घेवचे, अशा विचारा मेरेन आमी पावले.
म्हाका पयलो व्हड पुरस्कार मेळ्ळो तो कुसुमाग्रजां कडल्यान. कुसुमाग्रज हें साहित्य मळावेलें मोटें नांव; पूण इतली प्रसिद्धी मेळुनूय सामको सादो राविल्लो हो मनीस. समाजा कडच्यान मेळिल्लें समाजाकच परत दिवप, ही तांची भावना. कुसुमाग्रजांक ज्ञानपीठ पुरस्कार मेळिल्लो. मेळिल्ल्या निधीचो तांणीं ह्या भावनेतल्यानच ट्रस्ट केल्लो, ‘कुसुमाग्रज ट्रस्ट’ ह्या नांवान. विविध क्षेत्रांत तुस्त करपा सारकें काम केल्ल्यांक तांणीं ह्या प्रतिष्ठाना वतीन ‘गोदावरी गौरव’ पुरस्कार दिवपाक सुरवात केली. पयल्याच वर्साच्या इनामा खातीर (1992) तांणीं म्हाका वेंचून काडलो. नाशिका सावन तसो रकाद आयलो. हांवें म्हळें, “ चित्तां.” ताचेर म्हाका सांगपाक लागले, “ कुसुमाग्रजांची इत्सा आसा. नाका म्हणनाकात.” निमाणें हांवें ‘ हय , येतां ’ म्हण सांगलें. (नाशिकाक पुरस्कार भेटवण सुवाळो आसलो. हांव नाशिकाक पयलेच खेपेक वतालों. हेमलकसाच्या भायर वचपाचे प्रसंगच खूब कमी. कामाचे नदरेनय तें शक्य नासतालें. सामकें कामा खातीर गेलोंच तर चडांत चड चंद्रपूर आनी नागपूर, इतलीच आमची उडी.) म्हज्या बरोबर अशोककुमार, गंगूबाई हनगल, डॉ. वसंतराव गोवारीकर, विजय हजारे अशा नामनेच्या ज्येश्ठांक पुरस्कार दिवपाचे आसले. हांवूच तांच्या मदीं ज्युनियर. हांव तेन्ना आशिल्लों चव्वेचाळीस वर्सांचो. कुसुमाग्रजांक हांव पयलेच फावट मेळटालों. म्हाका पळोवन तांणीं म्हणलें, “तूं खूबच तरनाटो दिसता.” हांवें फकाणांनीं म्हळें, “ म्हाका पुरस्कार दिल्ल्या खातीर तुमकां पिकासांव जायना न्हय?” ते मुमुरखेच हांसले. तांकां आमचे विशीं खूबच आपलेंपण आसलें. आमचें काम पळोवपाक ते हेमलकसाक येवूंक पावलेनात, पूण तांणीं आमच्या विशीं बरेंच वाचिल्लें. तांणीं आपल्या पयल्या पुरस्कारा खातीर म्हाका वेंचून काडप, हो म्हजो खरोच व्हड भोवमान आसलो. ह्या पुरस्कारा उपरांत रोखडेच म्हाका आदिवासीसेवक, बेन मेहता पुरस्कारय मेळ्ळे.
(मुखार चलता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक : डॉ. प्रकाश आमटे)
देविदास गजानन नायक
98505 35051
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
