हांसोवपाचे माचये वयलो म्हालगडो : सतीश शाह

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सतीश शाहन प्रेक्षकांच्या हांसपाक नवो आयाम दिला. ताच्या हांसपा फाटल्यान करुणा आनी दरेका पात्रा फाटल्यान जिणेचो अणभव आसा.

कलाकार

हांसप हो जिणेंतलो खोशयेन गुंथिल्लो अळंकार. पूण विनोदांत विचार, संवेदनशीलताय, जिणेंचो खोलायेन अणभव आसल्यारुच तो चड अर्थपूर्ण जाता. दूरचित्रवाणीच्या भांगराळ्या काळांत सामान्यांच्या हांसपाक आनी जिविताक नवे मुखामळ दिवपी कलाकार म्हणल्यार सतीश शाह. भुमिका ल्हान आसूं वा व्हड, योग्य विनोद करुन भुमिका अज्रंवर करपी ह्या कलाकाराचो जल्म 25 जून 1951 दिसा गुजरातांत जालो.
ल्हान आसतना सतीश शाह बेसबॉल आनी क्रिकेट खूब बरो खेळटालो. उंच उडी आनी लांब उडी चॅम्पियन आशिल्लो. पूण एक फावट शाळेंत स्नेहसंमेलना वेळार एक हिंदी नाटका खातीर कलाकारांचो उणाव आशिल्ल्यान शिक्षकान ताका अभिनय करपाक लायलो. नाईलाजान ताणें तो केलो. प्रेक्षकांनी उबें रावन ताळयो मारल्यो. त्याच वेळार सतीशा भितर अभिनयांची आवड निर्माण जाली.
कॉलेज सोंपतकच ताणें भारतीय फिल्म आनी दूरचित्रवाणी संस्थेंत (एफटीआयआय) अभिनयाचें प्रशिक्षण घेतलें. सुरवेक नाटकांनी ल्हान ल्हान भुमिका केल्यो, पूण ताचो विनोदी टायमिंग रोखडोच दिग्दर्शकाल्या लक्षांत गेलो. 1978 वर्सा अरविंद देसाई की अजीब दास्तान ह्या चित्रपटांतल्यान ताचे कारकिर्दीची सुरवात जाली. ह्या सिनेमांत ताचे भुमिके वरवीं प्रेक्षकांक वेगळ्याच प्रकारच्या विनोदी कलाकाराची सुलुस लागली. उपरांत ‘गमन’ (1979), ‘उमराव जान’ (1981), ‘अल्बर्ट पिंटो को गुस्सा क्यों आता है’ (1981) आनी ‘शक्ती’ (1982) अशा जायत्या सिनेमांनी ल्हान भूमिका साकारल्यो. पूण 1983 वर्सा प्रदर्शित जाल्लो जाने भी दो यारो हो ताच्या कारकिर्दींतलें भांगराळो अध्याय थारलो. ताणें आयुक्त डिमेलो हें पात्र साकारलें. त्या वेळार व्यंग्य, भ्रश्टाचार दाखोवन दिवपी विनोद दुर्मिळ आशिल्लो आनी सतीश शाहन त्या समाजीक व्यंग्याचें चित्रण हलक्या फुलक्या अभिनयान साकारिल्ले. भ्रश्ट नगरपालिका आयुक्त आनी उपरांत ताची मेल्ली कूड म्हूण केल्या पात्रान ताका अभिनेतो म्हूण मान्यताय मेळोवन दिली. ताका फिल्मफेयर पुरस्कारा खातीर नामांकनूय मेळ्ळें. आयज लेगीत जाने भी दो यारो एक उत्कृश्ट विनोदी हिंदी सिनेमा मानतात.
ताच्या अभिनयाचें खाशेलपण म्हणल्यार नायका मुखार तो साकारता तें पात्र आडनदर जावपाक न दितां उरफाटें त्या पात्रा वरवीं काणयेंत रंग भरतालो. मै हूं ना सिनेमांतलो प्राचार्य म्हणून ताणें केल्लो विनोद सुखद आसलो, जाल्यार कल हो ना सिनेमांतले ताचे भुमिकेंत वळखीचो मध्यमवर्गीय चेरो दिसलो. परम धरम’ (1987), ‘घरवाली बाहरवाली’ (1988), मालामाल’ (1988,) ‘वीराना’ (1988१), ‘घर घर की कहानी’ (1988), ‘हिरो हीरालाल’ (1988), ‘साथ साथ’ (1989), ‘शक्ती’ (1989), ‘मोहन जोशी हाजिर हो! (1989) हातिम ताई (1990) थानेदार (1990) बेनाम बादशाह (1991) नरसिम्हा (1991) बॉम्ब ब्लास्ट (1993) आशिक आवारा (1993) कभी हां कभी ना (1994) हम आपके हैं कौन..! (1994) दिलवाले दुल्हनिया ले जायेंगे (1994) अकेले हम अकेले तुम (1994) साजन चले ससुराल (1996) हिरो नं. 1 (1997) कहो ना प्यार है (200p) फिर भी दिल है हिंदुस्तानी (2000) साथिया (2002) चलते चलते (2003) कल हो ना हो (2003) मैं हूं ना (2004) फना (2006) ओम शांती ओम (2007) भूतनाथ (2008) ह्या चित्रपटांनी ताणें भुमिका केल्यात. गंमत जंमत, वाजवा रे वाजवा ह्या मराठी चित्रपटांतूय ताणें बाबूलाल जैनाची केल्ली भुमिका आयज लेगीत प्रेक्षकांक याद आसा. ‘शांती शांति शाती’ ह्या कन्नड चित्रपटांत ताची अनंत मूर्तीची भुमिका बरीच गाजली. पूण सतीश शाहची खरी बुन्याद दूरदर्शना घाली.
“ये जो है जिंदगी” ही माळ 1980 च्या दशकांत दूरदर्शनाचेर सुरू जाली. देशभरांतल्या घरांनी तो लोकप्रिय जालो. हे माळेंत ताणें 60 विंगड तरेच्यो भुमिका करून अभिनयांतली बहुमुखी प्रतिभा दाखयली. भारतीय प्रेक्षकांक पयलेच खेपे कुटुंबीक विनोदाच्या खऱ्या प्रकाराची वळख करून दिली, दरेक पात्र इतलें वास्तव आनी जिवें दिसतालें की लोकांक तें खरेंच शेजारच्या घरांत रावता अशें दिसतालें. उपरांत “देख भाई देख”, “फिल्मी चक्कर”, “ऑल द बेस्ट”, आनी हेर जायत्या माळांतल्यान ताणें आपली वेगळी वळख निर्माण केली.
बिवी तो बिवी साला तो साला (1996), मस्त मस्त है जिंदगी (1997), घर जमाई (1997) आनी नेहले पे देहला (1999) ह्या माळांनीय तो दिसलो. ताची सगळ्यांत आवडीची भूमिका, दूरदर्शना वयली “साराभाई व्हर्सेस साराभाई (2004) ह्या माळेंतली इंद्रवदन साराभाईची. तागेल्या विनोदी, मोगाळ मनशाचें पात्र आयज लेगीत याद आसा. “देख भाई देख” ह्या माळेंत ताणें बापायची भुमिका इतल्या मोगान केल्ली की ती पुराय पिळगेक आवडली. टायमिंग आनी यत्नविरयत हावभावांक लागून सतीश शाह दूरचित्रवाणीचेर लोकप्रीय कलाकार जालो. ताचो विनोद हो परिस्थितींतल्यान भायर येतालो, बनावट हावभावांतल्यान न्हय. देखूनच तातूत एक आत्मीयताय आसताली. प्रेक्षकांक हांसयता, पूण तातूंत फकांडां नासतालीं, उरफाटो मोग आसतालो. सतीशालो विनोदाचो टायमिंग हो अभ्यासाचो विशय. संवादाच्या आदीं वा उपरांतच्या विरामाक लागून ताच्या विनोदाक एक खाशेली रूच येताली. तांच्या हावभावांत, दोळ्यांत, आवाजांत इतलो ताल आसतालो की प्रेक्षक आपोआप हांसताले. तागेलो विनोद फकत मनरिजवणेचो न्हय, तर मनशाच्या निरिक्षणांतलें एक कलात्मक रुप आसतालें. सतीशा वांगडा काम करप म्हणल्यार अभिनय शाळे सारकें अशें ताच्या सह- नटांनी खूबदां सांगलां.
स्वताचे भुमिके परस सह- नट उजवाडांत आसतलो हाचेरुय तो लक्ष दितालो. ताचो अभिनय म्हणल्यार सगळें “दिवप आनी घेवपा” सारको. तो दरेका दृश्याक जिवीत करतालो. सिनेमा सावन सिरियला मेरेन सतीश शाहन प्रेक्षकांच्या हांसपाक नवो आयाम दिला. ताच्या हांसपा फाटल्यान करुणा आनी दरेका पात्रा फाटल्यान जिणेचो अणभव आसा. देखूनच भुमिका बदलली तरी तांचो भावनांक स्पर्श करपी कोर तसोच उरलो.
वैयक्तीक जिणेंत सतीश शाहचें लग्न डिझायनर मधु कडेन 1982 वर्सा जालें. ती मूळ गोंयकार, बेतींतली. सतीश शाहन ‘कॉमेडी सर्कस’ ह्या शोच्या ज्युरी पॅनलाचो वांगडी म्हणूनय काम केल्लें तशेंच 2015 वर्सा फिल्म अँड टेलीविजन इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया सोसायटीचो वांगडी म्हणून ताची नेमणूक जाल्ली. 2020 वर्सा ताका कोरोना जाल्लो. उपरांत ताणें चित्रपट स्वीकारप बंद केलें. निमाण्या दिसांनी ताका मूत्रपिंडाचे दुयेंस जडलें. 18 ऑक्टोबराक किडनी फेल जाल्ल्यान मुंबयच्या हिंदूजा हॉस्पिटलांत दाखल केल्लो. थंय उपचार घेतना ताणें 25 ऑक्टोबर दिसा दनपरां 2.30 वरांचेर निमाणो स्वास घेतलो.
सतीश शाहचो प्रवास फकत कलाकाराचो न्हय, तर एका युगाचो. ताणें विनोदाक जिवेंपण दिलें. तातूंत संस्कृतायेचो परमळ घालो आनी “विनोद हळुवार तरी अर्थपूर्ण आसूं येता” हें दाखयलें. आयज लेगीत ताच्या पोरण्या माळांचे भाग दूरदर्शनाचेर परतून येतात तेन्ना पळोवप्याचे तोंडार आपोआप हांसो येता. कारण सतीश हो फकत अभिनेतो न्हय, तो दरेका प्रेक्षकाच्या जिवितांचें एक आंग आसा. ह्या विनोदवीराक मन काळजा थावन आर्गां.