हांव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

तुका आपले बगर कोणच दिसना?
“म्हाका म्हणटा?”
“हय, तुकाच विचारता?”
“फक्त आपलोच विचार करता?”
“म्हणल्यार! तूं तुजो स्वताचो विचार करीना?”
“आमी बरोबरच्याचो विचार करतात. पूण तूं ?”
“परत तूं……..म्हणलें”
“आरे दर एकटो आपलोंच चित्ता. दुसऱ्याचें कोणाक पडून वचूंक ना.”
“आसात तशे दुसऱ्याचेंय बरें जावं म्हणपी.”
“पूण असल्यांक कांय फायदो जायना रे.” बापोल्याची घरांत दादागिरी चलताली. ताका काकी सारें घालताली. वर्साची वर्सां दादोन “हम करेसो कायदा” म्हण घर परिवाराचेर चेंपण हाडलें. गरिबी आनी अशिक्षित जाल्ल्यान सगल्यांनी मोन्यानी मार सोसलो.
“जाणा रें आमचो दादो ‘भावना’ म्हणटात त्यो वळखना.”
“कळ्ळें – समजता म्हाका पूण तुकाय ‘हांव’ म्हणपाची संवय जाल्या न्हय?”
आदल्या तेंपार…. कांय घराब्यांनी अशें सतत, चलत आयलां. म्हणूनच तर आतांची कांय भुरगीं मात्शी मेकळीक मेळ्ळी ती संद सोडीनात. दादोक, भुरगीं नाशिल्लीं, पूण ताचो घरांत ‘भंय’ आशिल्लो. भंय कसलो? मनांतलें उलोवंक मेकळीक नाशिल्ली. धेंगशे पडटाले. त्या भयानच घरांतली कितेय बरें चिंतप आयल्यार लेगीत फाटीं रावतालीं.
दादोच्या भावाल्या चल्याक मोहनाक वळखता मरे? मोहन न्हय तो मोनु! उलयिल्ल्या उतराक धेंगसो पडून पडून बाबडो मोन्यावरीं जाला. खरें-फट, बरें-वायट कांयच समज ना. फक्त ‘दादो’. दादोन सांगपाचें ताणें ‘हयबा’ म्हणपाचें अशी ही वृत्ती. बायल, भुरगी, पयशांचे अडचणी खातीर सोसत रावली. दादो मात दोळ्यांक पट्टी बांदून आसा. संवसार बदलला, बदलता. आपणेंय चलो कितें म्हणटा? बायलेक कितें सांगपाचें आसा तें आयकुवया. ना! म्हजेच खरें. एकमुळे जगप.
दादोन हांव, म्हजें, म्हाका ह्या उतरांनी घरांतल्या मनशाच्यो तिस्त्यो केल्यो. केळीची पानांच्यो चड नेटाच्या वाऱ्याचेर तिस्त्यो जातात. केळीच्या पानांची बरी सरळ शीर मेळप कठीण जाता.
“कित्याक त्या भुरग्यांक इतले दुखयता? तांकां आनी कोण आसा ? आपले मन तांणी कोणा क‌डेन उक्तें करचे?” सावित्रीन सांगलें. त्या खिणांक तो उसळ्ळो. “तुका कितें गोबोर कळटा? तूं शिकलां? चारकडेन भोंवला? मागीर बस वोगी.” बायलेचेर अशी दडपशाय करतकच ताका दिसतालें आपणे जग जिंकले. तातूंत रायु आनी पांडो आशिल्लेच उज्यांत पेत्रोल घालून मजा पळोवपी. घोव बायलेचे पटना म्हण खोशी जाताले. मजा पळयताले. हातूंत मोनो, भयण दोगोयच मातयेच्या मुर्ती जाल्ल्यो. हालप ना धोलप तोंड बंद. “तुमी भुरग्यांची वाट लायल्या सावित्रीची बडबड चालुच आसतालो.” घोव धंगशेतालो “आपली वाट लायली, त्या मोहनाचीय लायली. कितें मेळयलें व्हडलें?”
“सकाळच्यान आयकता तुजी परवड पुरो…. बंद कर मातशी.” सावित्रीन दोळ्यांत दुकां भरली. मोनोय सावित्री म्हर्‍यांत येवन मोन्यानी बसलो. अशी कशी’ गे काकी आमी – इतली गरीब? “फुडें तुमी ओगी बसुं नाकाल बाबानो, शेणटले.”
“आमी शेणली ह्या दोगुय घरांतल्या दादल्यांक लागून”
“हय बाबा. फकत विडी फुकत बसप, बेकार पयशे!” “आमी लोकांची कांमां करूंन हाडप. बोटव्यातले पयशे दिना जाल्यार मारप.” “करतली कितें? उलयल्यार मार खावपाचो.” “तूं चूप बस गो! हांव सांगात तें आयक.” करतां करतां “हांव” ची वायटी घर पोखरत रावली. वाडट्या जुवान चलो चलयांचे आत्मबळ गळसणावन बसली. खिणां खिणां ऑबस्टेकल रेस. घराब्यांचेच मल्ल विणटां विणटां चुडट्याचो तिस्त्यो करून गेलें. विणकाराक विणपाचीय चिकाटी नाशिल्ली?, ना कुशळताय.
“खंती जांव नाका. दुकां पुसत हे दिसूय वतले भियेवप ना”
“आवयच्या उतरांनी मोनो भानार आयलो हे दीस वतले वतले म्हणटा?” मनांतल्यान खोस जाली. “तूं मन लावन शिक. शिकल्यार वेले तेंगशेर पावतलो.” “हांव जाता तितले कश्ट करतां. शिकपाक, गिन्यानी जावंक कश्ट आनी पयसो लागता.” “म्हजे कडेन जातलें मगे?” “जांवकच जाय बाबा.” आवयन पूताक खूब समजायलो. सगळी रात दोगांनी रडून काडली.
बापूय मात न्हिदिल्ले कडेन गाळ्यो, मारतालो “शिक, शिक आनी शेण खा. तूं शिकतलो रे बोंड्या?” न्हिदांत आसतना बापायचो फांपार मोनो दचकून उठून बसलो.
“शाळेंत वता?”
“ताका कित्याक उठयता? ताणे कितें केलां तुजें.”
“म्हाका सांग कितें सांगपाचे तें.”
“तूच वाट लायता त्या भुरग्यांची.”
मोनो सारको न्हीदलो नाशिलो खरो, पूण सकाळी आवयची उतरां ब्रशा भशेन ताची तकली घासताली. तकलेतलो चिखल पयस करतालीं. ताणें निश्चय केलो हांव फुडें वतलो, शाळेंत शिकतलो नांव काडटलो. बापूय आनी बापोल्यो पूताक पसऱ्यार पोटली बांदपाक कामाक लावंक सोदताले.
हांव, हांवें…… म्हणता तें आयकत आयकत चूप रावन तो फुडें शिकतालो. कम्यूटर शिकता म्हण घरांतल्यानी ताका कुळांत काडलो. ‘मोनो’ आता मोनो उरूंक ना, गांवातल्या दुर्बळ पीडेस्ताच्यो केशी चलयता. कोर्टात चार फावट भियेवन ताची गुळीय जाली.
शेळो घाम फुटला, ते पळोवन हांसतनाय लोकांचे दांत दिशिल्ले, पूण आवयची उतरां ताका परतून- परतून याद हाडटाली. मोनो कोर्टात वता म्हूण खीं खीं करून हांसपीच, तोच आमचो आधार म्हणटाले. येतना वतना बापोल्याचे खुटले खायत हांव आयकत कोर्टाची सपणां चडटना दोळ्यांत दुकां भरताली. पूण निश्चयाच्या बांदान दुकांची सुवात संकल्पान भरिल्ली.
‘‘आज ताका स्वताचो अभिमान दिसतालो.” अहंकार न्हय
“म्हजे आईचे खातीर हांव फुडे वतलो. पावला मारत मुखार पावलो.”
“आमचे चुकलें……..हय गा, चुकलें तर आमचेंच चुकले.” दोगूय आवय छळपी, दादागिरी करपी, तोंडांत बोंटा घालीत चूप पडिल्ले.
‘हांव’ चो विळखो तांकां स्वताकच खावन वडोवन गेल्लो. विडी फुकत पुतान हाडिल्ले कलसांव घालून नेटान भोंवतालो. “हांव” चो बोमाडो फुटून गेल्लो.

विजया शेळडेकार
91467 91523