भांगरभूंय | प्रतिनिधी
मनीस आपल्या उमाळ्यांचेर ताबो मेळोवंक शिकत तर हें जग सगल्यां खातीर सर्ग जावंक पावतलें, अशें हांवें खंय तरी वाचिल्ल्याची अमुरपिकी याद म्हाका जाता. बारीक विचार करीत जाल्यार संवसारांतल्या दरेक प्राण्यांक आपल्या उमाळ्यांचेर जैत मेळोवचें आसता. ते मागीर मोनजात वा हिंसक प्राणी जांव वा मनीस जातीत जल्माक आयिल्ले आसूं. मोनजाती वा मनीस जेन्ना हिंसक जातात तेन्ना ते आपले तशेंच हेरांचेय लुकसाण करून घेतात. हिंसक जनावरां पासून आमी सदांच पयस रावतात तांचे म्हर्यांत वचपाची चूक आमी केन्ना करिनात. तेय आपली शीम-मेर सोडून भायर येवंक पळयनात, पूण जेन्ना आमी तांचे शिमे भीतर रिगतात, तांच्या राबित्यात आडखळ हाडटात तेन्ना ते आमकां झटको दिल्या बगर रावनात. हे प्राणी शक्तिशाली आसून लेगीत मनशां परस श्रेश्ट न्हय. कारण मनीस उलयतात तशीं ही जनावरां उलयनात.
मनशा कडेन बुद्द आनी भास आशिल्ल्यान तो सगल्या प्राण्यां मदीं श्रेश्ट थारिल्लो आसा. हें वेगळेंपण राखचें खातीर केन्ना, कशें आनी कितें उलोवप हाचें ध्यान आमी दवरूंक नाका व्हय? हांव म्हज्या भावंडांक कित्या कितेंय उलोवंक लागलो जाल्यार म्हजे आवयन म्हणचे ‘जिबेक हाड ना म्हूण तूं कितेंय उलयता? आयकतल्याक बरें दिसता अशें कितेंय उलयत जाल्यार झगडीं झुजां जावंक पावनात.’ अशे तिणें म्हाका सांगचें. रामायण आनी महाभारतांतल्यो काणयो तिणें म्हाका समजावन सांगच्यो. ‘जनावरांक पळय कशीं आपल्या कळपात एकठांय रावतात. तीं एकठांय आशिल्ल्या कारणान बळिश्ट आसतात आनी म्हूण अशा वेळार तांचे वाटेक हेर जनावरां वचनात. ती सुखान आपली जीण जगतात.’ अश्यो देखी दिवन जेन्ना- जेन्ना हांव चुकतालो तिणें म्हाका समजावन सांगप. जो मनीस आपल्या मनाचेर आनीक जिबेचेर ताबो मेळयतलो तो जग जिखूंक पावतलो अशें तिणें म्हणप. मनशां भितर सोंशीकपणा सारके गूण आसूंक जाय. खंयचेय परिस्थितींत हेरांचें आयकून घेवची तांक आसूंक जाय. म्हजे आवयचो निती मुल्यांचेर अटळ विस्वास आशिल्लो. हीच मुल्यां मनशाक व्हड करूंक पावतात अशें तिचें पक्कें मत आशिल्ले. तिचे शिकवणेन निती मुल्यां जपूंक पावलो अशें हांव म्हणन.
मनीस एकमुळो रावंक शकना. ताका हेर मनशांचो सांगात जायच पडटा. संवसारार एकवटान वावुरची परंपरा कदीम काळा सावन प्रचलीत आसा. एकवटाचो संदेस आमच्या ग्रंथांनी तशेंच आमच्या पुर्वजांनी आमकां दिल्लो आसा. मनशाचो इतिहास पळयत जाल्यार एकवटान रावची इत्सा आसून लेगीत मनीस चड काळ एकठांय रावंक शकले नात. कोणाच्या तरी कट कारस्थानांक लागून एकठांय रावचे कल्पनेक वेर गेल्ली पळोवंक मेळ्ळ्या. इतिहासांत जमा जाल्ल्यो गजाली परत येनात अशेंय म्हणटात तरी आसतना कोण ना कोण इतिहास उस्तून काडून मनीस जातीक त्रास दिवचे यत्न करतात. इतिहास वाचून समझून घेवचे यत्न करिनासतना पोक्यो बढायो मारून आपलेच हांशें करून घेतात.
आमचे जेश्ट साह्त्यिकार भो. उदय भेंब्रे हांची प्रुडंट मिडियावेली ‘ब्रह्मास्त्र’ कार्यावळ सगल्यांनी मुजरत पळोवंची. गोंयच्या हिताचे प्रस्न ते उपस्थीत करता आसतनाच गोंयकारांच्या गिन्यानांत भर घालचोय यत्न ते करतात. समाजीक, सांस्कृतीक, इतिहासीक, देसहीता सारके वेग-वेगळे विशय ते सोंपेपणी मांडटात. हे कार्यावळीचें खशेलेपण म्हणल्यार आमचे आवयभाशेंत ती कार्यावळ आशिल्ल्यान सगल्या थरांच्या लोकां मेरेन तांचे म्हण्णें सहज पवता.
हें जग कशें तयार जालें, मनीस कशे जल्माक आयले हाचो इतिहास भोव मजेदार आसा हाची जाणविकाय आमकां ना अशी ना. ह्या खिणांक म्हाका याद जाता डॉ. युवाल नोआ हरारी हांचे पुस्तक ‘सेपियंस’ ह्या पुस्तकांत मानव जातीचो इतिहास वाचूंक मेळटा. हें पुस्तक प्राचीन वा आधुनीक इतिहासाचेर आदारिल्ले ना. तें भारतीय इतिहासाचेर वा अन्य खंयच्याय देसाचे इतिहासाचेरूय आदारिल्लें ना. हातूंत फकत मनशांचो इतिहास वाचूंक मेळटा. चवदाशें करोड वर्सां पयलीं विस्पोट जावन ही धरतरी जल्माक येवची प्रक्रिया सुरू जाल्ली. साडेचारशीं करोड वर्सां पयलीं पयलो जीव जल्माक आयल्लो. मागीर ‘अबीब’ आयलो ताचे उपरांत कितले तरी घटणाक्रम घडत आशिल्ले मनीसजात तो मेरेन नाशिल्लीच. तीन लाख वर्सां लागी लागी एक घराबो तयार जाल्लो जाका आमी होमो सेपियन्साचो घराबो म्हणटात. आमी ह्या व्हड रुखाची एक खांदी अशी जावन आसा. तो घराबो आमचो वंशज जावन आशिल्ल्यान आमकां ‘होमो सेपियन्स’ म्हणटात. हाचो अर्थ ‘बुद्दीमान मनीस’. त्या होमो घराब्याक आनीक जायते फांटे आशिल्ले पूण आमी भास जाणा आशिल्ल्यान ह्या संवसारांत तग दवरूंक पावले. हेर सगले बळीश्ट आसून लेगीत मातयेभरवण जावन गेले. माकड, चिंपांजी सारकिल्ले प्राणीय आपले तरेन उलयताले पूण तांचे लागीं शब्द भंडार नाशिल्लें. हें पुस्तक वाचतना आपूण कोण आनी मनशाक हांगां मेरेन पावता म्हणसर कसल्या कसल्या संकश्टांतल्यान वच्चें पडलां हाचें चित्रण दोळ्यां मुखार आयले बगर रावना. इतिहासाच्या लोटान व्हांवतना मनीस, सरभोंवतणीं आशिल्ले वेग-वेगळे प्राणी आनी सैमाक कसो आकार मेळत गेलो हाचे चित्रण ह्या पुस्तकांत वाचूंक मेळटा. त्याच प्रमाणे ह्या पुस्तकान मनशाच्या व्यक्तित्वाचेर कसो परिणाम केला हाचीय सविस्तर म्हायती मेळटा.
सुमार एक लाख वर्सां पयलीं हे धरतरेर कमीत कमी स प्रजाती आशिल्ल्यो. आयज फकत होमो सेपियंस जिवीत आसात अशें मानतात. म्हणल्यारच आमी बुदवंत मनीस. मनशान जैत कशें जोडलें? जेवणा खाणाच्या सोदांत भोंवपी आमचे पुर्वज शारां आनी साम्राज्यां स्थापीत करचे खातीर कशे एकठांय आयले? कशे आमी देवाचेर विस्वास करूंक लागले? मानव अधिकार समजूंक आमी कशे तयार जाले? संपत्ती, पुस्तकां आनीक न्याय देवतेचेर कसो विस्वास दवरूंक पावले. मनशा कडल्यान मनीस जावपाची अशी ही दीर्घ कथा कोणाक आयकूंक आवडचिना व्हय? मनीस ह्या नात्यान आमची जीण सुखी करतना हेरांचेय जिणेंत कांय सुखाचे खीण हाडचे यत्न केल्यार कशें कितें?
एच. मनोज
9822441417
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
