हती पादे, हती पादे फूस्स!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

एक पावट लग्न जावपाक उबो रावलो म्हण्टगीर कसलीं आडमेळीं येतलीं तीं कळनांत. तशेंच ह्या लग्नाक कितलो खर्च, कसलीं आडमेळीं येतलीं ताचो अदमास येना.

ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: आदले तेंपार मनरिजवणेचीं सादनां खुप्प उणी आसलीं. तेन्ना गांवांतल्या तर भुरग्यांक विंगड विंगड गजालींनी अशी मनरिजवण सोदची पडटाली. हातूंतली एक गजाल म्हळ्यार आजो वा आजी सांगता त्यो काणयो. सांजेचो अभ्यास जातगीर एक आजो ओल्तेरार बसून आपल्या नातरांक काणयो सांगतालो. मदीं मदीं पोटांत गॅस जाला म्हण पादूय मारतालो. केन्ना केन्ना ह्या पादाचो आवाज बरोच मोठो आसतालो. हातूंतय भुरग्यांची रिजवण जाताली.
एकदां गांवांत सर्कस आयली. सर्कशीच्यो जायराती हतयावेल्यान गांवभर वांटपाक आयल्यो. गांवांतल्या भुरग्यांनीं तर हती केन्नाच पळोवंक नासलो. फकत गाय म्हशी पळयिल्ल्या ह्या भुरग्यांक हतयाचें आकर्षण दिसलें. एक भुरगो म्हुणूंक लागलो आमचो आजो जर इतल्या मोठ्यान पादता तर हो एदो व्हडलो हती पादलो तर केदो मोठो स्फोट जातलो? भुरगीं दीसभर त्या हतया फाटल्यानूच भोंवलीं. सांजेचो हतयाक त्या सर्कसवाल्याच्या कामगारांनी एक जमनीक पुरिल्ल्या लोखणाच्या खुंटयेक बांदलो आनी ताचे मुखार पालो, उसाचीं चिपटां बी घालीं. हतयान तीं पोटभर खावन फकत ‘फुस्स’ असो पाद मारलो. मोठो स्फोट आयकूपाक उमळशिकेन राविल्लीं भुरग्यांचो सामको अपेक्षाभंग जालो. भुरगीं तेन्ना म्हुणूंक लागलीं हें रे कितें, ‘हती पादे हती पादे फुस्स!’ मरे!
खूप गाजोबाजो करून केल्ली गजाल जेन्ना फोल थारता तेन्ना ही ओपार मारुन “व्हडलें व्हडलें आयकल्लें तशें न्हय मरे हें! सामकीच फुटकळ गजाल मरे ही!” अश्यो भावना व्यक्त करतात. आयज सोशल मिडियाचे वगतार आमकां हे म्हणीचो खर अणभव येता. आपली ल्हानशीच गजाल व्हडलो व्हडलो प्रोपागांदा करुन थोड्यांक वाऱ्यार घालपाची संवय आसता. मागीर लोकूय ताका भुलतात. पूण निमणे तांका कळून चुकता ही सामकी चिल्लर गजाल.
आयज काल आपल्या जिणेंतल्यो वैयक्तीक गजाली सभेमाजार धुमधड्याक्यान घालपाची संवय आसता. जेन्ना सगळें ‘ओम फस्स’ जालें कीं ताची अवस्था ‘हती पादलो हती पादलो फुस्स’ अशी जाता. आनी मागीर ते सभागे सोशल मिडियावेल्यान तोंड घेवन वतात.
शेटीलो सोयरो
एक बरो पयशेकार शेट आशिल्लो. देवान ताका पैसो दिल्लो तेच वांगडा दानतय दिल्ली. शेटींक नुस्तें खूप आवडटा. नुस्तें म्हळें कीं ते सदळ हातान कितलोय पैसो मोडटात. ह्यावूय शेटीगेर जेवणखाण, नुस्तें पास्तें भरपूर. तागेर सोयरे धायरे खूप येताले. बरें जेवन खावन संतुश्ट जावन वताले. असोच एक दीस तागेर एक सोयरो आयलो. तांणी ताका नुस्त्याचेंबी जेवण घालून धादोस केलो. पूण तो सोयरो सामको आधाशी. खावन जेवन आपल्या धादोस जावन आपल्या घरा वच्चो सोडून हागेरुच ठाण़ मारुन बसलो. नुस्त्याचें बरें बरें जेवण मेळटा म्हण ताका हांगचो घरा वचन दिसना जालें. पूण हाका आतां घरा वच म्हण सांगप कशें? हाका बरें बरें नुस्त्याचें जेवण घालून घरच्यो बायलो बेजारल्यो. देखून तांणी ताका शिवराक जेवण करुन वाडपाक सुरवात केली. पूण तो सोयरो इतलो निर्लज्ज आसलो की ताका शिवराक जेवणूय आवडटालें. देखून तो घरा वचपाची खबरच काडिना जालो.
निमणो शेटीलो घरचो लोक बेजारलो आनी ताका तांणी ताका तिवळ वाडपाक सुरवात केली. तेन्ना तो सोयरो सादूर जालो. आतां आपलो ह्या लोकांक वाज आयला आतां आपणे घरा गेल्यार बरें अशें म्हणून तो घरा गेलो. जेन्ना कोणागेरुय सोयरो तेन्ना पयले कांय दीस ताका वयल्यावयर करतात. पूण तो सदचोच जालो जाल्यार घरच्यांक ताची कटकट जाता आनी ताका कोणूच रेस्पेद दिनात. अश्या मनशाक ही ओपार मारतात.
म्हज्या सारकी तूं जा!
पयलीं आदले काळार घरांत एक तरी विधवा आसताली. लग्नां ल्हानपणांतच जातालीं. आनी केन्नाय वखद विर्सद सारकें जालें ना जाल्यार भुरगेपणांतूच घोवाक नाजाल्यार बायलेक मरण येतालें. बायल मेली जाल्यार घोव रोखडोच दुसरें लग्न जातालो पूण विधवा बायलेक मात परत लग्न जावपाक समाज मान्यताय दिना आसलो. ते खातीर अशी विधवा अस्तुरी एक तर आपल्या बापायच्या घरा नाजाल्यार घोवाच्या घरा रावताली. थंयची सगळीं कामां करताली. एके तरेन कष्टाची जीण सारताली.
एक दीस अशीच एक विधवा आशिल्ल्या घरांत कोणाचें तरी लग्न जालें. ही जाण्टी म्हण्टगीर लग्न जाल्लें जोडपें हिका पांय पडपाक आयलें. नवी व्हंकल हीका पांय पडपाक लागली तेन्ना हीणे आशिर्वाद कितें दिवंचो? म्हज्या सारकी तूं जा!
जेन्ना आपल्यांत कितेंय उणेपणां आसत तर तो दुसऱ्यांतय आसचो आणि तोवूय आपलेच सारको जावंचो अशें थोड्यांक दिसता. तेन्ना ही ओपार मारतात. हीच ओपार मराठींत ‘मज सारकी तूं हो’ अशी वापरतात.
‘घर पळोवंचें बांदून, लग्न पळोवंचें करुन’.
एक पावट लग्न जावपाक उबो रावलो म्हण्टगीर कसलीं आडमेळीं येतलीं तीं कळनांत. तशेंच ह्या लग्नाक कितलो खर्च, कसलीं आडमेळीं येतलीं ताचो अदमास येना. सगळ्या तरेच्या खर्चाक आनी आडमेळ्यांक फुडो करचें पडता. तशेंच घर बांदूंक घेतकच खर्च करता तितलो थोडो अशें जाता. हातांतलो पैसो सोंपता. आपणे स्वता अणभव घेतल्या शिवाय ह्या गजालींचो अदमास आमकां येना अशें ही म्हण आमकां सांगता. ‘घर केल्यार सतरा वायटां माथ्यार’, घर बांदूक फुडें सरल्यार खूप त्रास आनी खंती काडच्यो पडटात हें सांगपी ही म्हण.
रागान केलें रायतें दुस्मानाक जालें आयतें!
ह्या म्हणी फाटली काणी अशी: कोणाक खंय रायतें साप्प आवडनाशिल्लें. एक दीस तागेर एक सोयरो येवपाचो आशिल्लो. वयलेचाराक तरी तो सोयरो आसलो तरी ह्या मनशाक तो दुस्मान कसो. ताका तागेलें आपल्यागेर येवप आवडूंक नासलें. म्हणून ताणे आपल्याक आवडना तें रायतें हाका करुन वाडपाक लायलें. पूण पावण्याचो तर तो घोस्ताचो पदार्थ. ताणे तो आवडीन खालो. येजमान्याचें कर्तुब फसलें.
रागाच्या भरांत एखादी गजाल करुंक वचप आनी दुस्मानाक ताचो आयतो फायदो मेळप अशें बऱ्याच फावटीं घडटा. तेन्ना ही ओपार मारतात.
अशोच आनीक कांय म्हणी फुडल्या अंकांत.

सखाराम शेणवी बोरकार
9923306751