भांगरभूंय | प्रतिनिधी
सगळ्यांत पयलीं जेन्ना आमी खंयचोय सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्म वापरपाक सुरू करतात तेन्ना ताचेर आशिल्लीं सगळीं प्रायव्हसी सेटिंग्स सारकीं समजून घेवन, जाता तितलीं सुरक्षीत आमी कशीं उरतलीं ते प्रमाणें तीं सॅट करून दवरचीं.
डिजिटल युगांत सोशल मिडिया हो दिसपट्ट्या जिणेचो एक अभिन्न भाग जाला, जे वरवीं लोकांक आपल्या इश्टां कडेन, कामा वेवसाया खातीर पयस रावपी घरच्या मनशां कडेन वा सोयऱ्यां कडेन संपर्कांत रावपाक आनी संवाद सादपाक लागून सामकें सोंपें जालां. सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्मांनी दिल्ल्यो सगळ्यो सेवा चडश्यो फुकट आसतात. वयर वयर जरी त्यो आमकां कितेंय फुकटश्यो दिसल्यो तरी ह्या संवसारांत फुकट कांयच आसना आनी ताचें मोल दुसरे वटेन फारीक करचें पडटा हें आमी विसरूंक फावना. आमकां ह्या प्लॅटफॉर्मांनी दिल्ल्या सोयींचो लाव घेतना आपल्या गोपनीयते विशीं म्हणल्यार प्रायव्हसी विशीं तडजोड करपाक पडपाची शक्यताय आसता. ज्या सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्माचेर, एकादी व्यक्ती आपली म्हायती खबर आसून वा नासून शॅर करता, तांचे कडेन ती सुरक्षित उरतली हाचोय भरवंसो नासता. सोशल मिडियाचेर आमची म्हायतीच्या गुप्तताये संबदान डेटा एकठांय करपाच्यो पद्दती, तिसऱ्या पार्टीक डेटा शॅर करप वा विकप, डेटा हॅक वा लीक जावप ह्या प्रकारच्यो समस्या निर्माण जावपाक शकतात. म्हणल्यार आवाळो दिवन कुंवाळो काडप ही ओपार हांगां लागू पडटा अशें म्हणलें जाल्यार अतिताय जावची ना. गरजेच्यो अश्यो सुरक्षा सेटिंग्स करपाचे संबंदान जागरुकतेचो उणाव आशिल्ल्यान सोशल मिडिया दिसपट्टेक वापरपी सामान्य मनीस हो असुरक्षित आसपाची शक्यता चड प्रमाणांत आसता. ते खातीर कसल्यो समस्या जावपाक शकतात आनी त्यो जावच्यो न्हय म्हण आमी कितें काळजी घेवप गरजेचें आसा हें पळोवया.
सोशल मिडिया वापरतना सगळ्यांत म्हत्वाची समस्या म्हणल्यार “डेटा कलेक्शन”. फेसबूक, इंस्टग्राम, एक्स, स्नॅपचॅट, टिकटॉक सारके सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्म, वापरप्याची सगळी वैयक्तीक म्हायती, राबितो, ब्राउसिंग हिस्ट्री (वापरप्यान जें जें कितें पळयलां, डावनलोड, अपलोड केलां ताची म्हायती तारीख आनी वेळा सकट), खंयच्यो वस्तू वा गजाली पळयता हाचे वेल्यान समजुपी ताच्यो आवडी निवडी, पोस्ट केल्ले फोटो व्हीडीओ वेल्यान आमी खंय गेल्लीं तीं थळां ही सगळी म्हायती आपल्या सर्वराचेर एकठांय करतात. ही सगळी गोपनीय म्हायती ते जायराती खातीर, अल्गोरिदमिक कंटेंट रिकमेंडेशन (आमी जे कितें पळयतात, लाइक करतात, कमेंट करतात, डावनलोड वा अपलोड करतात त्या डेटा पेटर्नांचें विश्लेशण करून ते प्रमाणे आमकां खंयच्याय वस्तूची शिफारस करप) खातीर वापरतात, आनी केन्ना केन्नाय वापरप्यांची स्पश्ट संमती नासतना दुसऱ्या कंपनींक लेगीत विकतात. राजकीय उलथापालथ करपाक लेगीत एकठांय केल्ल्या म्हायतीचो वापर जाता. ते खातीर वापरप्याची गोपनीयता न सांबाळपी सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्मांक वैयक्तीक डेटाचो वापर करपाक कितले मेरेन परवानगी दिवची हाचे विशीं नैतीक प्रस्न उप्रासल्यात.
सोशल मिडियाचेर जायते फावटी आमकां तरेकवार आव्हानां दिवपी, कुतूहल जागोवपी कुवाडीं वा गेम्स दिसतात. आमी फांटलो फुडलो चड विचार करी नासतना तांचेर क्लिक करून ती सोडोवपाक वा खेळपाक लागतात आनी मागीर दुसऱ्यांक शॅर करतात. त्यो जायते फावटी “थर्ड पार्टी” म्हणल्यार दुसऱ्या खंयच्याय संकेतथळाचेर आमकां व्हरपी आसतात, जे खूब जोखमीचें आसूंक शकता. थंय वचून जर आमची कसलीय गोपनीय म्हायती तांचे कडेन पावली जाल्यार ती थर्ड पार्टी ताचो कसोय गैरवापर करून ब्लॅकमेल करप, तशेंच अर्थीक फटींगपणा वा स्कॅम हे प्रकार सहजपणान करपाक शकता
आमची म्हायती मेळोवन आमच्या नांवाचो वापर करून नवो फेक सोशल अकावंट उगडपाचो प्रकार तर आतां कितलो वाडला हें स्पश्ट जालां. अशे फेक अकावंट वापरून पयशे मागपाचे वा नाका जाल्ले अश्लील फोटो विडिओ वा टेक्स्ट थंय पोस्ट करून आमचें नांव बदनाम करपाचेय प्रकार आयज काल खूबशे फावट घडटना आमकां दिसून येतात.
सोशल मिडियाचेर चड करून आमी अनवळखी लोकां कडेनय संपर्क करून नवीन इश्ट जोडटना चड विचार करनात. थंय कसलीं फटींगपणा वा स्कॅमा आपल्या कडेन घडूंक शकतात हाका अनिभिज्ञ आशिल्ली व्यक्ती दुसरे वटेन आशिल्लो मनीस खरेंच ताणें सांगल्या त्याच वयाचो, लिंगाचो वा नांवाचो आसतलो हाचेर चड चिंतपाक बसना. आनी जायते फावट आपली सगळी गोपनीय, अतिसंवेदनशील म्हायती ताका उलोवपाच्या नादांत दिवन बसता. खरें म्हणल्यार हे फ्रॉडस्टर्स गोड गोड उलोवन वा कसलींय हांयसा दाखोवन ही म्हायती काडून आमकां त्रासांत घालपाकच बशिल्ले आसतात.
जायते फावट आमी सुटयेच्या दिसांत भोंवपाक वचचे पयलीं सोशल मिडियाचेर पोस्ट घालून वा खंयी वतकच ‘चॅक -इन’ करून आपलें लोकेशन कळीत करतात. तें पळोवपी चोर लेगीत आसूंक शकतात. जायते फावट अशे पोस्ट पळोवन चोरान पोस्ट घालप्याच्या घराचेर दरोडो घालून सगळें लुटून व्हेल्लें आसा.
हे सगळे टाळपाक जाय जाल्यार दरेक व्यक्तीन सोशल मिडियाचेर वावूरतना सामके सांबाळून आनी जागरूक रावन, काळजी घेवपाक कांय सक्रीय पावलां उकलचीं पडटलीं. ती म्हणल्यार –
सगळ्यांत पयलीं जेन्ना आमी खंयचोय सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्म वापरपाक सुरू करतात तेन्ना ताचेर आशिल्लीं सगळीं प्रायव्हसी सेटिंग्स सारकीं समजून घेवन, जाता तितलीं सुरक्षीत आमी कशीं उरतलीं ते प्रमाणें तीं सॅट करून दवरचीं. जर आमकां सारकीं समजनात जाल्यार एकाद्या जाणकारा करपाक लावचीं. हॅकर्सां पासून आपलो अकावंट सुरक्षीत दवरपाक “टू फॅक्टर ऑथेंटिकेशन” करून दवरचें.
जेन्ना आमीं खंयच्याय अनवळखी व्यक्ती कडेन इश्टागत करतात तेन्ना त्या व्यक्तीच्या प्रोफायलांत संशयास्पद कितें आसा काय पळोवन घेवचें. फेक अकावंट वळखुपाची कांय लक्षणां अशीं- चड फावट ताचो प्रोफायल फोटो नासता वा खंयच्याय सेलेब्रिटीचो वा आनी कसलोय आसता. ताचे अकाउंटाचेर चडशीं पोस्टां वैयक्तिक नासतात आनी प्रोफायल नांवय बी वेगळे भशेन आसूंक शकता. हालीं तर जायते फेक अकाउंटाचेर नांव दोबराद बरयिल्ले आसता. देखीक “रमेश देसाय’ चो फेक आकावंट “रमेश रमेश देसाय” असो आसूं येता. आमी मात्शीं सादूर रावलीं जाल्यार फेक प्रोफायल सहज वळखूंक शकतात.
आपले सोडून दुसऱ्याल्या खंयच्याय उपकरणांचेर देखीक टॅब, संगणक, लॅपटॉपाचेर जर तुमी सोशल मिडीया वापरूंक लॉग-इन करतात, जाल्यार वापरून जातकच यादीन लॉग-आउट करपाक विसर नाकात. ना जाल्यार तुमच्या उपरांत जो कोण ते उपकरण वापरता ताका तुमचो अकावंट उगडोच मेळटलो आनी तुमचे पोस्ट ताका आयतेच वाचपाकय मेळटले वा नवे पोस्ट करपाकय मेळटले.
तुमी खंयीय वता जाल्यार सोशल मिडियाचेर तशी पोस्ट घालप वा चॅक-इन करप हे मात्शें सांबांळून करपाक जाय.
आपली संवेदनशील आनी वैयक्तीक म्हायती कोणाच्याय हातात पडून ताचो गैरवापर जावचो न्हयशें दिसता जाल्यार सोशल मिडियाचेर येवपी थर्ड पार्टी पोस्टां जातूंत उमळशीक वाडोवपी कुवाडीं, ट्रेंडींग आव्हानां, वा मजेदार गेमी आसतात, ताचेर क्लिक करून दुसरे संकेत थळाचेर वचपाचो मोह मात्सो टाळचो. उगडपाकच जाय जाल्यार आदी तांणी मागिल्ली परवानगी तपासून पळोवची.
आमी जें पळयतात ताचें विश्लेशण करूनच आमकां ते चड आवडा असो निश्कर्श काडून तसलेंच तरेचें कटेंट आमकां धाडपा सारकें आल्गोरिदम संकेत थळां खास करून सोशल मिडिया वापरतात. म्हूण जी पोस्टा आमकां येवक नाकात अशें दिसता ती मातशीं उणी पळोवचीं.
अशे तरेन सोशल मिडियाचो वापर करतना मात्शीं जागरूक रावलीं जाल्यार सायबर सुरक्षीत रावन ताचो वापर करून ताचो लाव घेवंक शकतात. ना जाल्यार सोशल मिडिया वापरतना “वंयूंच शेत खाता” असल्यांतलो प्रकार आमचे विशीं घडटलो.
मंजुषा सिनाय तळावलीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
