सोबीत कथा पुस्तक : ‘क्रिस्ताची जात कोण? आनी हेर काणयो’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कथा म्हणली म्हणटच साहित्यीक नदर भुल्लुसून वता. कोंकणींतल्यान मोटव्या कथांची सुरवात एकोणीसव्या शेंकडेयांत मेळटा. पूण, तिची खरी उदरगत जाली ती गोंय मुक्ती उपरांतूच. संवसारभरचे कथेन साहित्याचेर पकड मेळयिल्ली तरी आमची कथा आधुनीक बरोवप्यांची वाट पळेवन आशिल्ली. शणै गोंयबाबान आधुनीक कोंकणी कथेचें मुळावण घालें उपरांत  फेलिसियो कार्दोजो सारके कथाकार आनी साहित्यीक कोंकणी मळार जल्मले ही खोशेची गजाल. ताणें कथा मळार बरोच वावर केलो. ताच्या मरणा उपरांत बऱ्याच वर्सांनी ‘फेलिसियो कार्दोजोचे पाटलावदार’ हे संस्थेन सुमार 60 पानांचें ‘क्रिस्ताची जात कोण? आनी हेर काणयो’ नावांचें एक प्रतिनिधीक कथा पुस्तक उजवाडा हाडलां. हें पुस्तक एँजॉय ग्राफिक्सान छापलां आनी ताचे मुखेल चित्र विली गोयस हाणें चित्रायलां. कव्हराच्या फाटल्या दोनूय पानांचेर फेलिसियो बाबाची वळख आसा. मोल 100 रुपया आसा. ह्या पुस्तका खातीर फेलिसियो कार्दोजोचे पाटलावदार संस्थेक परबीं.

पुस्तकाचो गाभो

ह्या पुस्तकांत फकत चार कथा आसात – ‘क्रिस्ताची जात कोण?’, ‘तुफान’, ‘नारायणाचो मुलो’ आनी ‘निता’. ’निता’ आनी ’तुफान ह्यो दोनूय कथा बायल मनशेच्या जिविताचेर आसात. ‘नारायणाचो मुलो’ ही कथा मनीस आनी मोनजातीचें नातें सांगपी आसा जाल्यार ‘क्रिस्ताची जात कोण?’ ही संघर्शात्मक कथा आसा जातूंत पाद्रींच्या जिविताचें प्रदर्शन घडटा.

‘निता’ ही खूब भावनीक कथा. आवय-बापाय कडें दोथीक लागून चलयेचे खुशे प्रमाणें लग्न करूंक जायना आनी चलयेक गळ्याक बांदिल्लो, आदीं काजार जाल्लो तीन भुरग्यांचो बापूय  म्हातारो न्हवरो आवडना. ‘बॅगर्स आर नॉट चुजर्स’ अशी इंग्लिशिंत एक म्हण्णी आसा ती हे कथेंतल्या निताक ज्युस्त लागता. लग्ना पयलीं तें आपणाक न्हवरो दाखोवंक मागता, पूण भलतोच भुरगो दाखोवन ताका फटयतात. तें फटवता आनी काजारूय जाता, पूण घोवाचो मोग करूंक ताचें अंतस्कर्ण कशेंच राजी जायना.  मोगा बदला ताच्या काळजांत द्वेश किर्लता. म्हातारो घोव ताचेर मोग ओतोवंक सोदता, पूण निताची तरणी कूड तो स्विकारिना. जिविता कडेन तडजोड करूंक तें यत्न करता तरी जिविताचे रेशींत हारून वता. 

‘तुफान’ हे कथेंत बरोवप्यान फ्लॅशबॅक तंत्र वापरलां. तरनाट्या मोहनाच्या जिवितांत आयिल्ल्या तुफानाचेर आदारीत ही कथा. ह्याच तुफानांत सांपडलां ताचें मोगी जया. दोगांयचो गुपीत मोग. पूण वयावेलें जया कुडिच्या सुखाक आशेता जें मोहन ताका दिना आनी तें दुसऱ्या कडल्यान तें भोगता. ताका दीस वतात आनी तुफानाक नेट येता. मोहनूच ताका पळून मुंबय वचूंक आधार करता. जया सुखांत आसतलें अशें तो येवजिता. पूण कांय वर्सांनी गिरेसत्कायेन भरिल्लें जया ताचे मुखार येता, पूण एके शिंदळकेच्या भेसार पाविल्लें. दोगांयच्या जिवितांत उपराशिल्ल्या तुफानाक बरोवप्यान बरो रंग भरला आनी शेवट आशेवंत भावनांनी दाखयला.

‘नारायणाचो मुलो’ ही आनीक एक भावनीक कथा जंय नारायणाचे गरीब परिस्थितीक लागून, बैला मुल्याचे हाल जातात. म्हणून नारायण ताका विकूंक सोदता.  बैलाची आंगलट पळेवन कोण ताका मोल दिना, मोल दिता तो फकत कसाब, जाका नारायण बैल दिवंक सोदिना.  ताच्या धाकटुल्या भुरग्याकूय बैलाचे चुरचुरे दिसतात आनी राती कडें तो बांदिल्ल्या बैलाक सोडून घालता. पूण भोंगूं त्या मुल्याचें, तो कासावीस जावन मेल्ल्यांत जमा जाता.  हें पळेवन नारायणा कडें कसाबाक आपोवपा शिवाय दुसरो उपाय आसना. संवेदनशील मनशाचें काळीज हालोवन उडोवपी ही कथा आसा.

‘क्रिस्ताची जात कोण?’ ही शिर्शक कथा. हातूंत पुर्तुगेज जिणे- शैलीचें चित्रण वाचूंक मेळटा. आपले मूळ संस्कृताये कडल्यान पाळां तुटिल्ल्या लोकाचें हांगा दर्शन जाता. दिसभराचीं कामां सोंपोवन सांजेच्या बेकार वेळार एकठांय येवप, इल्लें शेकोवप आनी तें शेकयतना फाटल्यो-फुडल्यो सगळ्यो गजाली उस्तूंक कसो वेळ इबाडटात तें दाखयलां. पाद्रींच्या जिविताचेर एके खास तरेन बरोवप्यान उजवाड घाला. तेच बराबर क्रिस्ती धर्म स्थापणार जेजू क्रिस्तान मनीस-धर्म होच खरो धर्म मानलो, केन्नां जात- कातिचो भेद मानलो ना. गरिबांची सेवा केली, केन्नाच कसली आस्त बाळगिली ना. मात ह्या धर्माक ओंपिल्ले पाद्री वा धर्मगुरू ही शिकवण विसरून गरिबांची पिळणूक करतात, ह्या विशयाक वाचा फोडल्या. पाद्री रेबेलोच्या रुपान वांकड्या कामांचो पर्दाफाश केला. वास्तविकतेक धरून आशिल्ले कथे वरवीं जायत्या जणांचे दोळे उगडूंक फावो.

ऑपारींचो वापर

‘तांगेल्या उदक भरशिल्ल्या सोऱ्याक लेगून भांगरा सारकी दर आयल्या.’ ‘नार्लकारूय रडटा आनी तेलकारूय रडटा खंय.’ ‘ताच्या तोंडांतल्यान विजेच्यो किटी कश्यो आनी बुद्धिच्यो झरी कश्यो ताचीं उतरां भायर सरतात, तेन्ना ताणें तीं लिखणेच्या आधारान गुंथून दवरिल्लीं जाल्यार…’ ‘…रोव वयर येवन एक सुंदर पाचवें चादर शेतार पातळायल्लेंशें दिसूंक लागलें.’ ‘एका लग्नाक बारा विग्नां.’ हे सारक्यो जायत्यो ऑपारी आनी म्हण्ण्यो कथांनी वाचूंक मेळटात.

खाशेलेपण

सगळ्या कथांनी जायतीं नवी उतरां शिकूंक मेळटात.   तेच बराबर कांय कडेन पुर्तुगेज उतरांचो वापर करून बरोवप्यान पात्रांचे वागणुकेंत रंग भरला. कांय-कांय उतरांचे पाना सकल अर्थ दिल्ले आसात. गोंय मुक्ती उपरांत तेन्नाच आधुनिकताय मेळोवंक लागिल्ली कथा आसतनाय कथांचें प्रस्तुतीकरण खूब बरें जालां. कथा वाचनीय जाल्यात.

प्रस्तावनेंतले उत्फर्के

पुस्तकाक प्रस्तावना बरयिल्लें डॉ. जयंती नायक म्हणटा, “फेलिसियोबाबांच्या कथांचो हो प्रतिनिधीक संग्रह. हांतूंत आशिल्ल्यो चारूय कथा ताचे लिखणेचो आगळो दिश्टावो दाखोवपी आसात. गोंय मुक्ती उपरांतच्या पयल्या दोन दसकांत बरयिल्ल्यो ह्यो कथा. आयज कोंकणी कथा विशय, आशय, मांडणी, तंत्र हे नदरेन खूब मुखार पावल्या. ते फाटभुंयेर घडये ह्यो कथा वाचप्यांक वा अभ्यासकांक थोड्यो फाटीं आसात अशें दिसुंयेता, पूण ज्या काळार ह्यो कथा बरयिल्ल्यो त्या काळाचो विचार केल्यार ह्यो कथा खुबूच फुडारिल्ल्यो जाणवतात.”

सोंपयतना…

कथेक पळेवपाची एक नदर आसता. तातुंतल्यान कितें मेळटलें हो सोद आसता. कथेंतल्या पात्रां बराबर घसघसत उलो करपी भावना आसता.  कथा वाचून हालतल्या काळजाक तातारपी संवेदना आसता.  तेन्नाच एक बरी कथा वाचिल्ल्याचो आनंद जाता. पत्रकारितेचो पंडीत फेलिसियो बाबाक ह्या कथां खातीर चेपें काडटां.  ताणें आमकां दर्जेदार साहित्य दिलें आनी तो अमर जालो. आयज तो आमचे मदें नां, ताच्या ऑत्याक देवान शांती दिवं हेंच प्रार्थन.

– विन्सी क्वाद्रूस, 

राय, साश्ट, 

९८२२५८७४९८