भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हेर शारांतले बाजार कोणे गोंयां भायल्यांक दिल्यात? दुकांना, बाजारांतली मेकळी सुवात भाड्यार, लीजार दिवपाची तजवीक कायद्यान आसा
गोंय मुक्तीदिसाच्या 65 व्या वर्सांत पावलां दवरतना नवीं संकश्टां उप्रासपाक लागल्यांत. तांचे कडेन झुजत उदरगत करतना सैम, संस्कृताय, सवस्तकाय तिगोवप आमचीय लागणूक. ते लागणुकेक पाळो दिवपाचो, सरकाराक जागोवपाचो धर्म सांबाळूया.
सैमातले बदल समजून घेवन गरजे प्रमाण सुदारप केल्यार गोंयचो फुडार पर्जळीत आसा.
गोंयां वांगडा दमण आनी दीव पुर्तुगेजांच्या चपक्यांतल्यान मेकळें जाले पूण अजूनय ते संघप्रदेसूच आसात. गोंयांक राज्य पावंडो मेळ्ळो ते राजभास कोंकणी खातीर. उदरगतींतल्यान फुडें वतना राजभाशेक नखलामी करपाचे येत्न जातात तेन्ना राजभाशा आनीक बळिश्ट करपाचो हावेस आमी बाळगूया. राजभाशेंत नव्या साहित्याची निर्मणी करप, राजभाशेंतल्यान उलोवप, बरोवपांतल्यान गिन्यानाचीं नवीं कवाडां उक्तीं करप ही नागरिकांचीय लागणूक. इंग्लेज शिकपी भुरगींच न्हय ल्हान वेवसायांतले गोंया भायले कोंकणी उलयतले तेन्नाच राजभाशा, गोंयची अस्मिताय उरतली. राजभास सरकारीच न्हय खाजगी नोकऱ्यां पासतूय सक्तीची करपाचो कायद्यांत बदल जाय.
तापमानाचीं बदलपी (क्लायमेट चेंज) रुपां संवसाराक वेवसाय, दिसपट्या वेव्हाराची दिका बदलपाक लायतात. ते दिकेन गोंय वतलें तेन्ना उदरगतीचे नवे मार्ग दिसतले. बार्देस आनी साश्ट हे गोंयचे दोन व्हड तालुके. त्या तालुक्यांक चड, गुणेस्त, उंचेलें शिक्षण घेतिल्लें प्रतिनिधित्व फुडारांत मेळपाची गरज आसा. दोनय तालुक्यांनी मतदारसंघ संख्येन अदीक जाल्ल्यान तांचेर अंकुश दवरपाक प्रशासन फाटीं पडटा, बेकायदो पर्यटन वेवसाय, वेवस्था थंय चालीक लागता. हालींच जाल्ले बर्च बाय लेन क्लब घडणुकेंतल्यान पर्यटन वेवसायात जी संस्कृताय येता ती गोंयची न्हय हें सांगपाची धिटाय दाखोवची पडटली. ते संस्कृतायेंतल्यान गोंय मुखार वचचेंना, गोंयांक ती संस्कृताय परवडपाची ना ही शिटकावणी सरकारान प्रशासनाकय दिवची पडटली. सरकाराचीं साबार खातीं पर्यटना कडेन जोडिल्लीं आसात.
विदेसांत नामना जोडिल्ले क्लब गोंयांत हाडपा पासत कळंगुटचे आदले आमदार आग्नेल फर्नांडीस एका तेंपार यत्न करताले. त्या क्लबांक मान्यताय मेळची म्हणून विधानसभेंतय तांची मागणी आशिल्ली ती याद तांकां आसा? सरकारान तांचें मागणेक मान्यताय दिलीना तेन्ना ती फाटल्या दारांतल्यान आयलीं आसत व्हय? आयज तेच आग्नेलबाब हडफडेंवरी क्लब संस्कृती, नायटलायफ मोडून काडचो म्हणून उलो मारतात. नायटलायफ मोडपा पासत बार अँड रेस्टाॅरंट रातीं 11 वरांचेर बंद करपाची नेमावळ शिस्तीन चालीक लागप गरजेचें. सोरो, सिगार, तंबाखूचें प्रमाण मनरिजवण संस्कृतायेंत वावुरपी कामगारां मदीं वाडटा तें भलायकेक म्हारग पडपी, उजो पेटोवपी. वेसनांनी बुडटल्यांक, बुडयतल्यांक दुडवांची ख्यास्त वाडोवपाक जाय. तांचेर नदर दवरपाक सरकारी पावंड्यार मनीसबळ, त्या- त्या आस्थापनांनी समित्यो बांदपाची तजवीज करपाक कायदो सुदारचो. लाकडां, कोंड्याचीं बांदकामां पर्यटन वेवसायांत करपाक मान्यताय दिवपी कायदो आसा? तीं बांदकामां पर्यावरण सांबाळपी आसतात तेन्ना ते सुवातींत फोग मारप, विडी, सिगारां ओडप बंद करचें. तेविशीं तकटे आसतले, कारवाय करपी नासतले तेन्ना तणाकय उजो लागतलो, उज्यांत हुलपतले थळावे, पर्यटक. जापसालदारकी कोणाची? सरकारापरस आस्थापनाच्या धनयांची हें कायद्यांतल्यान मांडपाक जाय.
पर्यटना पासत भूंय गोंयां भायल्यांक विकपी गोंयकारांची खोलायेन चवकशी जावपाक जाय, सरकारान बर्च बाय लेनीच्या भुंयेचो ताबो घेवचो. बर्च बाय लेनींतल्यान गोंयच्या खाणा जेवणाची संस्कृताय आयली, क्लबाच्या धनयांनी आपली संस्कृताय गोंयांत पातळायली? अभ्यास जावचो. नामनेची म्हापसा बाजारांतली आदली संस्कृताय तिगून आसा? हेर शारांतले बाजार कोणे गोंयां भायल्यांक दिल्यात? दुकांना, बाजारांतली मेकळी सुवात भाड्यार, लीजार दिवपाची तजवीक कायद्यान आसा?
न्हंयो, खाजनां, शेतां, तळ्यांचेर बांदकामां जाल्यार सैमय रागार जाल्लो दिसतलो. तिसवाडींत मळ्यांतल्यान पणजे- सांताक्रूज (कालापूर) शेतां पुरोवन जाल्ल्यो बिल्डिंगो पळयल्यार आदले म्युझियम बिल्डिंगेवरी तांची अवस्था जावपाची शक्यताय आसा.
पुर्तुगेज तेंपा वयल्या बांदकामांचें (आदिलशहा पालासी सयत) आदीं आॅडिट करचें, लाकूड व्हडा प्रमाणात उपेगांत हाडिल्लें दिसतलें. आदिलशहा पालासिक तीन दारां आसात, पयलींच्या अकाउंटस खात्याक एकूच दार आसा.
पूल, रस्ते बांदले तितली येरादारीय वाडल्या, प्रायवेट बसी सुदाल्ल्यात? भौशीक येरादारींत येरादारीच्यो सुविधा बऱ्यो आसल्यार, पाॅयंट टू पाॅयंट बसी मेळ्ळ्यार समाजांतल्या सगल्या पावंड्या वयलो नागरीक बसींचो उपेग करुंक शकता.
अंदूं लयराय देवळाचे जात्रेवेळार जाल्ली खेटाखेट गोंयची संस्कृताय न्हय. खेटाखेटीची घडणूक जाता तेन्ना राखण दिवपी आप वावुरप्यांचे पंगड, समित्यो आसप म्हत्वाचें. फेस्तां, जात्रा, उत्सवांवेळार शिस्त हाडपाक नेमावळ बेगीन जावची. पंचायती, जिल्लो, नगरपालिका प्रशासनान नेमावळीचो वावर केला?
गोंय मुक्तीदिसा उदरगतीचो नियाळ करतना येवपी संकश्टां, अरिश्टां कडेन झुजपा पासत फाटलें वर्सभर कितें काम केलां ती म्हायती दिवची. अन्न आनी वखदां प्रशासनाच्या वावराची गती वाडपाक जाय, केल्ल्या वावरांतल्यान सुदारप जालां. अॅम्स आयुर्वेद म्हाविद्यालय, हाॅस्पिटल येता तेन्ना अॅम्स वैजकी म्हाविद्यालय, हाॅस्पिटलाची मोख दवरुन अंदूच्या केंद्रीय अर्थसंकल्पांत ती तजवीज जावची हेखातीर यत्न करचे.
घराव्या तुपाची, उदकांत भाजयो शिजोवपाची गोंयची मुळावी अन्न, खाणा जेवणाची संस्कृताय तिगयतना कमी सोय, मांस खावपा खातीर लोकांक जागें करचें पडटलें. भलायकेक बरे आवाळे, पेरां, पोपायो, नासणे, तवशीं, केळ्यांची पिकावळ वाडोवप लाव दिवपी. शेतकाम म्हाविद्यालय आयलें, शेतकामय वाडटलें. मीठागरां तिगोवन, प्रक्रिया उद्येगांतल्यान गोंयां भायर तें धाडल्यार येणावळीचो नवो मार्ग दिसतलो. गोंय वन विकास म्हामंडळान एक ल्हानशें काजूबियो विकपाचें आवटलेट पणजे सुरुं केलां. तातूंत गोवन सुपारी, हस्तकलेच्यो वस्तीय विकप शक्य आसा. सकारात्मक रावन गोंयकार राज्यापासत वावुरतले, आपले भलायके वांगडा राज्याची धर्मिक सवस्तकाय तिगयतले तेन्नाच गोंयची संस्कृताय सवस्तकायेंतल्यान तिगतली.
सुपारे परस नाल्लांचें उत्पन्न वाडोवपा पासत सरकाराच्या यत्नाक केंद्र सरकाराचें बळगें मेळपाक जाय. केंद्र सरकाराच्या शेतकाम खात्याची खासा येवजण तेपासत जावची हेखातीर गोंय सरकारान फाटल्यान लागचें.
उंचेल्या शिक्षणांतल्यान गोंय बदलता, गांवगिरे अस्तुरेक अर्थिक बळगें स्वयंपूर्णा करता ही गोंयकारां खातीर व्हडविकायेची गजाल. स्वयंपूर्णेक नवी दिका दितना तिका भलायकेन सक्षम करपा पासत पावलां मारचीं. तेलां, तुपां, प्लास्टिकाच्या बऱ्या, वायट परिणामाची म्हायती दिवपाची गरज उप्रासल्या. महिला आयोगाच्यो तालुको समित्यो परतून एकदां सगल्या तालुक्यांनी घडोवच्यो. महिला, बाल आयोग कायदे सुदारपा पासत बसका जावच्यो. सैम तिगल्यार गोंय तिगतलें. सैम, गोंयच्या पर्यटनाची, संस्कृतायेची बुन्याद. ती तशेच लोककला तिगोवपाचो निश्चेव करुया.
कायदे, येवजणी चालीक लावपाचो वावर फाटल्या पांच वर्सांत जाला हें सत. वर्सा भितर कसिनो रेगुरेलिटी आॅथाॅरिटी घडोवन कसिनो, कसिनोंच्या तक्ट्यांतल्यान येणावळ वाडोवपाचें, नियंत्रणाचें कामकाज जावपाचें आसा.
– सुहासिनी प्रभुगांवकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
