सैम संवर्धन हो एकूच उपाय…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

तुमी जें पेरतात तें वाडटलें. परत परत पेरल्यार परत परत वाडटा. जिवीत आमकां परत परत संद दिता. फकत बऱ्यो गजाली पेरच्यो. फळां सैमाच्या नेमा प्रमाण जल्माक येतात… हो संवसार सैमाच्या नेमा प्रमाण चलता…

धर्तरेचेर जिवीत फुलपाचें एकूच कारण म्हणल्यार ताचें वातावरण आनी सोबीत सैम… मळबांतलो चंद्राचो उजवाड,
पावसांतल्यो थंड दडको, वाऱ्याचो स्पर्श… वेगळ्याच तालांत दर्याच्या ल्हारांचो आवाज… उंच दोंगर, दाट रानां, खोल देगणां, बर्फान भरिल्लीं तेमकां.. हें सगळें कितलें सोबीत.
धबधबो पळोवपाक गेले उपरांत खूब सोबीत आनी काळजाक खोशी मेळटा. दोंगराच्या कुशीच्यान छान उदक हाडपी शुध्द आनी शुध्द झरो, तळें ताचे मोगाळ धवे आनी तांबडे कमळ… आनी भितर सरपी बदकां ताका ताची खूब आवड आसता. सोबीत तळ्यांच्या सांगातांत आशिल्ल्यान, व्हड खोल दर्या… मनांत शांत आनी खोशी दिसता. तळें आनी ताचे भितरलीं मोगाळ धवी आनी तांबडी कमळां… आनी तातूंत बदकां चलतात तें पळोवन बरें दिसता. थंय आशिल्ली सोबीत तळी… सैमांतले प्रचंड प्रशस्त सागराच्या सांगातांत येतकच मनाक शांती आनी खोशी दिसता.
तशेंच कसलीच अपेक्षा करिनासतना सगळ्यांक मुक्तपणान दिवप ही एक सामकी सोबीत गजाल. सैम आमकां फळां, फुलां, भाजिपालो, कड्डणां दिता; पिवपाक उदक, नितळसाण आनी घरां बांदपाक लांकूड दिवपी सैमा बगर मनशान जिवीत सुरू करपाक मेळचें नासलें.
मनीस इतलो फुडें गेला की आतां ताचे कडेन उंच इमारती, बरे रस्ते, विमानां, शस्त्रां, विज्ञान आनी ताचे मदीं सगळें आसा. मनीस व्हड सपन पळोवंक लागलो आनी ताचीं गरजा सहजपणान पुराय जालीं आनी आतां तो भौतीक सुखां फाटल्यान धांवता. व्हडलें घर, व्हडली गाडी बी. ह्या सुखां खातीर साहित्य खंयच्यान येता? ह्ये सैमा कडल्यान…
मळबांत उंच उडपी विमानां, मळबाक स्पर्श करपी इमारती, वेगान चलपी गाडयो सैमांतल्यान मेळिल्ल्या वस्तूं पसूनय तयार करतात. मनशाचें जिवीत पुरायपणान सैमाचेर आदारून आसा, तरी लेगीत आमी त्या सैमाचो उणाव करतात. प्रदुशण, रानां कापप, वाडपी लोकसंख्या, धर्तरेचें तापमान वाडप अशा शस्त्रांनी आमी सैमाक जखमी करतात. सैमाचो मोग करपाक जाय अशें म्हाका दिसता. तो आमचो इश्ट.
जिणेचे धांवपळींत आमकां आमच्या भोंवतणच्या सैमीक सोबीतकायेक आस्वाद घेवपाक मेळना. खरें म्हणल्यार हें सैम निरिक्षण आमच्या मनाचेर ताण उणो करूंक शकता. सदच्या ताण आशिल्ल्या जिवितांतल्यान सैमाच्या सान्निध्यांत गेले उपरांत आमकां शांती मेळटा, सैम आमकां इश्टा भशेन आदार दिता.
कमळांनी भरिल्लीं तळीं… वाऱ्यार डोलपी पाचवीं शेतां… पाचवें, पाचवें चकचकीत तण… बाजू बाजून उंच, निवळ, चकचकीत तरणी झाडां… हे देगेर, ते देगेर तणा कडेन पळयत, न्हंय घुंवडावन, फातरांनी खेळटा… जायत्या रंगांचें सोबीत संगम ह्या सैमाक लागून साध्य जालां.
मनाक खूब थंडसाण दिसता… ताचे भोंवतणी आसतना लेगीत… नाल्लाचीं झाडां, दोंगुल्ल्यांचेर उदेंतेचो सुर्याचो उजवाड आनी मळबांतले ताचे भांगराचे किरण मंत्रमुग्ध करतात… वेगवेगळ्या प्रकारचीं सुकणीं हे सैमीक सोबीतकायेक मोल जोडटात. स्थलांतरीत सुकणीं गिमाच्या दिसांनी आनीक सोबीत दिसतात..
सरी पडपी पावस आनी तातूंतल्यान वयर सरपी मातयेचो खाशेलो वास, थंड वाऱ्याक सांगात दिवपी फुलांचो वास, एकठांय रावपाक सोदपी सुकण्यांचो किर्र किर्र, सकाळच्या सुर्याचीं तरणाटीं किरणां, सुर्यास्त जातकच मळब किरमिजी जाता. .. मळब सांजवेळार रंगांनी फुटता. वारें व्हांवता तेन्ना ह्या तणाच्या खरखरीत आवाजाक लागून शांतीची जाणविकाय जाता. हवेंत सोबीत थंडसाण येता…
सुर्योदयाचो पातळिल्लो तांबडो संत्रे रंग, मात्सो गुलाबी रंगाचो रंग आशिल्लो, ल्हवू ल्हवू निळ्या मळबांत फिको पडटा. माती लेगीत रंग पातळायता. केन्ना काळो जाल्यार केन्ना तांबडो. सांजवेळाच्या उजवाडांत सगळे कडेन भांगराची मडणी आसा अशें दिसता. सैमाची जादू पळय… इंद्रधोणूचे सगळे रंग पळोवपाक म्हळ्यार लॉटरी ! पावस पडले उपरांत मळबांत सात रंगाचो इंद्रधोणू दिसता. पावसा उपरांत सैमाची ही सोबीत निर्मिती पळोवपा सारको आनीक सोबीत अणभव ना….
पर्यावरणाचें समतोल सांबाळपी झाडां कसलीच अपेक्षा ना, पूण सगळें भरपूर दितात… झाडां मनशाक जायत्या तरांनी उपेगी पडटात. झाडां पसून पानां, फळां आनी फुलां मेळटात; पूण ताचीं सगळीं साहित्यां जळपाचीं लांकूड ते जाण्टेपणाक आदार दिवपी काडी मेरेन… पावस आनी उश्ण सुर्या पसून राखण दिवपा खातीर आमी झाडां वयल्यान आदारून आसात. हें सगळें सैमानच पुरवण करता. नाल्ल-सुपारी फळबाग तशेंच आंबे, काजू, पणस अशी तो आमकां भरपूर फळां दिता. हेरां वांगडा जशीं पिंपळ, इमली, वड, माद, चूर्णा करवंदा, जांबळा आनिकूय कितलींशींच झाडां तो आमकां पुरयता.बकुल आनी प्रजाक्त सारकिल्लीं झाडां फुलांनी फुटल्यार मळब सुगंधी करतात, जाल्यार गुलमोहोर, पालस सारकिल्लीं सोबीत फुलां सोबीत चित्रा भशेन वातावरण रंगीत करतात… मोगरे गुलाब, कर्दळ, जसवंद ह्या रंगीत फुलांचेर रंगीत फुलपाखरां नाचत असतात. पळोवन कितलें सोबीत दिसता जिवाक…!
हळडीच्या रंगान भवाच्या हळडुव्या फुलाची गिरेस्तकाय मनांत आकर्शण घालता. मोगरे, जाय-जूय आनी नाईटेन्गल भाशेन फुलां चंद्रान उजवाडाची रात सुगंधी वातावरण तयार करता. मनाक खोशी करपी फुलांची सभा पळोवन आमी अजापीत जातात. झाडां खातीर सैमांत सोबीत सुकणींय आसात.
नाल्ल, सुपारी, म्हादेवक घालपी बेला झाड, मारुतीक रुई झाडाची माळ घालतात. तुळशीच्या लग्नाच्या दिसांनी मेळटात ते आवळे, औदुंबर, अश्वत्था, वड, तुलस, चंदन, मंदार आदी, आमी सण वा देवपुजेच्या निमतान सैमांतली जायतीं झाडां वापरतात. पूण आयज झाडां कापून काँक्रिटाचें रान तयार जावपाक लागलां.
तुमच्या बऱ्या सजयिल्ल्या फ्लॅटांत एक बटन दामले उपरांत जेन्ना इलेक्ट्रीक गॅस चालू जाता, आनी जेवण सहजतायेन शिजता. तेन्ना आमकां सैमाची जाणविकाय नासता. आमी खातात तें जेवण खंयच्यान आयलें, खंयच्यान वाडलें, आमी वापरतात तें उदक कशें आयलें, आमी वापरतात ती उर्जा खंयच्यान आयली हें आमकां खबर ना. तंत्रगिन्यानान आमकां हाडिल्लो हो एके तरेचो धुसरपण. विचार करतले तेन्नाच कळटलें आमी सैमाचेर आदारून आसात .
प्रदुशण, रानां कापप, वाडत वचपी लोकसंख्या, उदकाचो उणाव, संवसारीक उश्णताय अशे प्रस्न आमकां आसात. ह्या सगळ्यांचेर सैम संवर्धन हो एकूच उपाय. आयज सैमाची जतनाय घेवपाची व्हड गरज आसा. आमचे प्रगतीचो वांगडी जाल्ल्या सैमाक आमचो नाश करपाची तांक आसा. आमचे हे नवे पिळगेक एकठांय येवन सैमाची पोसवण करची पडटली. फक्त झाडां रोवप न्हय, तर तांची जतनाय आनी राखण करप म्हत्वाचें.
तुमकां खबर आसतालेंच, तुमी जें पेरतात तें वाडटलें. परत परत पेरल्यार परत परत वाडटा. जिवीत आमकां परत परत संद दिता. फकत बऱ्यो गजाली पेरच्यो. फळां सैमाच्या नेमा प्रमाण जल्माक येतात… हो संवसार सैमाच्या नेमा प्रमाण चलता…

गौरी भालचंद्र
9422373926