सून त्सू आनी झुजाची कला

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

ट्रंप- नेतनयाहू मुखारली एक चाल चलपांत गुल्ल जाल्ले तेन्ना इराणान ताच्या फुडल्यो चाली चिंतून दवरिल्ल्यो अशें दिसता.

ख्रिस्त पूर्व 500 काळांत उदेंती चीनांत सून वू नावाचो तत्वज्ञानी रणनीतीकार, लेखक, मिलिटरी जनरल जावन गेलो. ताका ‘सून गुरू’ म्हणल्यार ‘सून त्सू’ अशे सन्मानान सबोंधताले. युद्धकला, झुज धोरण- डावपेच हाचेर ताणें 13 अध्यायांचो कोश बरयला. तातूंत वर्णन केल्ली रणनीती अडेच हजार वर्सा उपरांत वर्तमानांतल्या झुजांत प्रासंगीक थारता. जगाच्या मुखेल भाशांत अणकारित जाल्लो हो ग्रंथ इंग्लिंशींत ‘आर्ट ऑफ वार’ नांवान अणकारीत जाला.
सून त्सू – सत्तेंत टिकून रावपा खातीर एक स्वार्थी, दुश्ट शासक आपल्या देशाचो गोबोर करून उडोवंक शकता.
इझ्रायलाचे प्रधानमंत्री बेंजामिन नेतनयाहूक हें फिट्ट बसता. जेमतेम बहुमत आशिल्ले युतीचे सरकार, लांच घेतिल्ले आरोप लागिल्ले कारणान न्यायालयांतलो खटलो, त्या खातीर न्यायसंस्थेचेर चेपण हाडपाक तिका सत्तेखाला हाडपाच्या प्रयत्नांक देशभर जाल्लो विरोध, सेनेची दुरावस्था, हमास हल्लो रोखपाक गुप्तचर यंत्रणेचे अपेस, बंधकांक सोडोवपाच्या कामांत अपेस आनी जनतेचो वाडटो रोश हातूंतल्यान देशवासियांचें लक्ष दुसरे कडेन वळोवन कशेंय करून सत्तेंत रावपा खातीर इराण बाँब निर्मितीचे लागीं पावला अशें कारण दित नेतनयाहून इराणाचेर हल्लो चडयलो आनी प्रत्युत्तरांत जाल्ल्या हल्ल्यांत आपल्या देशांतल्या शारांचो, मुळावे सुविधांचो गोबोर करून घेतलो. सैनिकांच्या चितांचेर सत्तेची भाकरी भाजून घेवपी अनेक नेतनयाहू आयज जगांतल्या खूबश्या देशानीं दिश्टी पडपाक लागल्यात.
तुमी तुमची आनी दुस्मानाची क्षमता जाणात जाल्यार शंभरदां झुजले तरी तुमकां भिवपाची गरज ना. मात तुमची आनी दुस्मानाची क्षमता तुमी नकळ जाल्यार मात दरेक झूज तुमी हारतले.
इराणच्या मिसायलांच्या क्षमतेचो अदमास इझ्रायल लांवक शकले ना आनी आपली मिसायल विरोधी आयर्न डोम प्रणाली अभेद्य आसा आनी मिसायलांचो मारो रोखतली, ह्या उन्मादांत बेफिकीर रावले. इराणची खोर्रमशार सारकिल्ली सुपरसोनिक आनी सेज्जील, फाताह सारकिल्लीं हायपरसोनिक मिसायलां इझ्रायलाचे आयर्न डोम सुरक्षा प्रणाली आडावपाक शकली ना. जीण, मालमत्तेचें लुकसाण करून घेतलें.
कपट ही झुजाची एक म्हत्वाची रणनिती. जेन्ना आमी आमचे बळ वापरून घुरी घालपाच्या तयारींत आसतात तेन्ना आमी दुस्मानाक निश्क्रिय दिसपाक जाय. जेन्ना आमी पयस आसात तेन्ना लागी आसात अशें भासोवपाक जाय आनी ताचे विपरीत जेन्ना लागीं आसात तेन्ना पयस आसात अशें भासोवपाक जाय.
इझ्रायलान 200 मायज जेट्सां सयत इराणाच्या अणू उर्जा प्रकल्पांचेर बाँब घाले, तांच्या शास्त्रज्ञांची हत्या केली ताका जाप म्हूण इराणान सुरवेक ड्रोन्स आनी साद्या रॉकेटांचो मारो केलो आनी डोमाच्या मिसायलांनी तांकां अति उत्साहान कस्पटा सारके लेखून निकामी करून उडयले. बळिश्ट इझ्रायला मुखार इराण तिगचो ना असो सूर जगभर लागपाक लागिल्लो. इराणाची कपटी रणनिती इझ्रायल आनी जग सुरवेक समजलें ना. डोम आपली मिसायलां रीलोडींग करपाक धा मिनटा वेळ घेताले त्या मध्यांतरांत इराणान इझ्रायलांतल्या शारांचेर तीव्र गती सुपर सोनिक आनी हायपर सोनिक मिसायलांचो मारो करून विध्वंसाचो तांडव घडयलो.
दुसरे म्हणल्यार दोनीय प्रतिस्पर्धी कपटी आसले जाल्यार तातूंतलो चड कपटी बाजी मारता. कपटी ट्रंप अणु करारा खातीर इराणाक भासाभासींत घुस्पावन दवरत इझ्रायला मार्फत इराणाच्या अणुप्रकल्पांचेर हल्लो चडोवपाची योजना आखतालो. ट्रंप केन्नाय करार एकतर्फा भायरावपाक शकता हे आदल्या अणभवांतल्यान जाणां जाल्ल्या इराणान तोच वेळ गुप्तपणान आपले 60% शुद्ध युरेनियम हेक्साफ्लोरायडची (UF6) गॅस स्थितींतली बॅरलां व्यवस्थित थंयच्यान भायर काडपाक वापरलो आसूये. आनी सुरक्षितते खातीर तीं बॅरलां विंगड विंगड जाग्यांनी लिपयिल्लीं आसतलीं.
पर्शियांत (इराण) बुद्धीबळ हो हजारांनी वर्सां सावन आवडटो खेळ. आयजूय थंय तरणाटे चडशे बुद्धीबळ खेळतना दिसतात. ट्रंप- नेतनयाहू मुखारली एक चाल चलपांत गुल्ल जाल्ले तेन्ना इराणान ताच्या फुडल्यो चाली चिंतून दवरिल्ल्यो अशें दिसता. कपटी तकलीवान इराणान युरेनियम शुद्धीकरणा खातीर वापरतात ते सेंट्रीफ्यूज दुसऱ्या भूमिगत गुप्त सुवातींनी लायिल्लें आसतलें. आतां 60% ते 90% शुद्धीकरण करप सोंपें आनी थोड्या सप्तकांत जांवक शकता. वर्स भितर इराणान धा बाँब तयार करप शक्य जातलें अशें दिसता.
काळखा सारकिल्ली तुमची येवजण अदृश्य आनी अभेद्य आसची. घुरी घालतना तुमी दुस्मानाचेर अचकीत विजेवरी पडप गरजेचें.
अमेरिकेन इराणाच्या पर्वता पोंदच्या तीन अणु प्रकल्प स्थळांचेर- फोर्डो, नातांझ, इश्फहान- B-2 बाँबरांतल्यान 13600 किलो वजनाचे बंकर-बश्टर बाँब उडयले खरे, पूण ती योजना अभेद्य, अदृश्य आनी अजापित करपी मूळांतच नाशिल्ली. इराणी प्रकल्पांत चीनी, ऱशियन शास्त्रज्ञ काम करताले त्या खातीर तांच्या सुरक्षिते खातीर चीन, रशियेक अमेरिकेक हल्ल्याचे आदींच संकेत दिवचे पडले. म्हणल्यार इराणाच्या कानार तें पडलें आसतलेंच. कदाचित तेन्ना इराणान थंयच्यान आपलो शुद्ध केल्ले युरेनियम इतर जाग्यांनी हालयले अशेंय आसूंक शकता. समजा अमेरिकेन बाँब स्फोट सामको तळा मेरेन केल्लो आनी थंय खरेच युरेनियमाचो साठो आशिल्लो जाल्यार अणू उत्सर्गाची विनाशकारी बाधा भवतणच्या अमेरिकेच्या इश्ट राश्ट्रांतल्या नागरिकांक आनी अमेरिकन तळार तैनात सैनिकांक जावपाक शकताली. सोवियत संघांत (आताचे युक्रेन) चर्नोबिलांत अणुभट्टींत स्फोट जावन किरणोत्सर्गान मनीस, कृशी, पर्यावरणाचो जाल्ल्या विध्वंसाची पुनरावृत्ती जावची न्हय म्हूण अमेरिकेन कुयदाद घेत ‘जोरका धक्का धीरेसे’ दिल्लो आसूये. हे सगळे पूर्वनियोजित आसूंक शकता. 125 विमानांचो ताफो 37 वरां प्रवास करून अमेरिकेंतल्यान इराणांत पावता आनी चीनच्या उपग्रहांच्या नदरेंतल्यान सुटता, कसलोच प्रतिकार जायना हे कशेंच पटना. वयल्यो तीन सुवाती जगभर चर्चेचो विशय जाले उपरांत इराणान आपलो अणू कार्यक्रम दुसरे गुप्त सुवातींनी लायलो आसूंये. दोनीय वटेन कपटी रणनितीचे हो खेळ.
झूज चड तेंप चलता तेन्ना देशाक फायदो जाल्लो आसा अशें उदाहरण सांपडचें ना. झुजपाक भायर सरता ताणें खर्चाचो हिशेब करप गरजेचें.
अमेरिकेन मध्यपूर्वेंत 20 वर्सा चलयिल्ल्या झूजांत $ 5.8 लाख कोटी (ट्रील्यन) खर्चिल्यात. 9,40,000 लोकांची जीण सोपयल्या. झूज जिखूं, लुकसाण मात दोनीय वटेन जाताच. हालीं अमेरिकेच्या 125 विमानांच्या ताफ्यान – जेट्स, बाँबर, टेंकर, रडार – हांणी इराणच्या तीन अणू प्रकल्पांचेर 14 बंकर बाँब उडयले ताचो सगळो खर्च $100 कोटीच्या आसपास आसा. बँक ऑफ इझ्रायला प्रमाण 2023 ते 2025 मदी इझ्रायलाचो झूजा खातीरचो खर्च $55.6 अब्ज इतलो जाल्लो. जो तांच्या अर्थव्यवस्थेचो 10% टक्के इतलो आसा.
हालींच्या बारा दिसांच्या झुजांत इझ्रायलांत $1.50 अब्ज संपत्ती लुकसणांचे चाळीस हजार दावे थंय कर विभागांत दाखल केल्ले आसात. तातूंतले सगळ्यांत चड पंचवीस हजार दावे राजधानी तेल अविवांतले आसात. इझ्रायलाचे उद्देग, मुळावे सुविधांचे लुकसण $20 अब्जांच्या आसपास आसा. सुरक्षा, अणुविज्ञान, जैविक शास्त्र, कृत्रिम प्रज्ञा, अण्विक क्षेत्रांत संशोधन करपी वायजमन संशोधन केंद्र इराणान मातयेभरवण केले. पाच अब्ज डॉलरांचे आर्थिक लुकसणा परस शेकड्यानी संशोधक सोपप आनी अनेक दशकांचो संशोधन कार्य 70 वर्सां फाटी पडप हे इझ्रायलाखातीर चड लुकसणकारक. सेन्सर, गुप्ततेक लागून इराणांतली झुजाबद्द्लची पूर्ण म्हायती मेळना. इराणान 550 मिसायलांआनी 1000 ड्रोन वापरिल्ले ताचोच खर्च $ 300 कोटी बसता. संपत्ती, मुळावे सुविधांचे वट्ट लुकसण $30 ते $40 अब्ज इतले आसूंक शकता.
तलवार कितलीय धारदार आसली तरी मिठाच्या उदकांत दवरतात तेन्ना कळमेता.
बऱ्यांतली बरीं शस्त्रां उपेगांत हाडलीं नात जाल्यार कळम चडिल्ल्यान बोथट जातात. तशेंच आयच्या जेट्स आनी मिसायलांच्या युगांत तांचेर सतत संशोधन करत आधुनिक तांत्रिक विकास घडयत अत्याधुनिक करपाची गरज आसता. अजेय, अदृश्य अशी वाखाणणी जातालीं ती पाचव्या पीढीची स्टील्थ फ्रेंच RAFEL आनी अमेरिकन F35 हालिंच्या आशिया खंडातल्या झुजांत पारंपारिक लढाउ विमानानी कोसळायिल्ली दिसली.
तुमचो दुस्मान जर सगळे वटेन सुरक्षित आसा जाल्यार तुमकां विशेश तयारी करची पडटली. जर तो बळिश्ट आसा जाल्यार ताका टाळपाचो यत्न करात. जे अशक्त आसात ताचेर हल्लो चडयात. झुजाची कला ही देशा खातीर ती जीण वा मरण, सुरक्षितता वा संहार हांचो प्रस्न आशिल्ल्यान म्हत्वाची थारता.
7 ऑक्टोबर 2023 दिसा पेलेस्टायनी हमास पंगडान गाझा सिमेलागींच्या इझ्रायली वसाहतींत हल्लो करून महिला, नेणटे, जाणटे, जेश्ट नागरिकांची ज्या तरेन क्रूरपणान हत्या केल्या तांकां हे लागू जाता. आधुनिक शस्रांस्ता,उपकरणां, जेट्सान सज्ज बळिश्ट इझ्रायला सारकिल्ल्या राश्ट्राचेर ह्ल्ल्याची प्रतिक्रीया हिसपाभायर भयानक जातली हाचो हमास झुजारूनीं विचार केलो ना आनी आपल्या पायांर कुराड मरून घेतली. आपल्या नागरिकांच्या मरणाक आनी वाठाराच्या विनाशाक कारणीभूत ठरले. हमासान 1331 इझ्रायलींक सोपयिल्ले. इझ्रायलान बदल्यांत आतामेरेन गाझांतल्या 65000 मायत पेलेस्टायनींक मारून उडयल्यात आनी दर दिसा मारत आसात. हमासाचो मुखेली इस्मायल हनिये आनी ताचे तिनूय पुत तशेंच हमास, हिजबोलाचे वट्ट 15 वरिश्ट नेत्यांक सोंपयल्यात. गाझांतली घरां, इमारती, मुळाव्यो सुविधा मातयेभरवण करून उडयलां. गाझांत समाज जीवन विस्कळीत, उध्वस्थ करून उपासमारीची वेळ हाडल्या. धर्मदायांत दिल्ल्या जेवणा- खाणा खातीर रांगेत उबे रावचे पडटा. थंय घिट्टी करतात तेन्ना इझ्रायली सैनीक फारपेट करून मारून उडयतात.
सारांश- जिखतोलो तोच जो स्वताची आनी दुस्मानाची ताकत जाणा आसता, जो तयार नाशिल्ल्या दुस्मानाचेर तयारी निशीं ह्ल्लो करता आनी जो केन्ना झुजपाचें आनी केन्ना झुजप ना तें जाणां आसता.

दीपक लाड
पर्वरी