सुमी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मनशाचीं चिंतना केन्ना कायमचींच सोंपपाक आयल्यांत. खिणाक दिसता सोंपली चिंतना, पूण दुसऱ्या खिणाकूच ती तकली वयर काडून तयारूच आसता आनी एक बेबद्याचे बायलेची फाट ती कशीं सोडटलीं.

यमुनाचो घोव सदानंद सदांच सोरो पियेवन तांकां त्रास करतालो. कसलेंच काम तो करीनासलो, बायले कडसून पयशे वरून तो जुगार, मटको खेळटालो. केन्ना जिखतालो तर केन्ना हरतालो. जिखल्यार पार्टी, हरल्यार बायलेक सोदूंक येतालो. केन्ना केन्ना आण्टील्या बार्रांत उदार सोरो पियेतालो. तांची एक णव वर्साची धूव आसली सुमी. ताचें खरें नांव सुमित्रा. पूण सगळीं मोगान ताका सुमीच म्हणटालीं. सुमी आपल्या आवय बापायचेर खूब मोग करतालें. ताची आवय ताचेर जीव ओत्ताली, पूण बापायक कांयच पडूक नाशिल्लें. तो फकत सोऱ्याचेच नशेंत बुडून आसतालो.

सुमी शाळेंत वतालें. चवथेंत बऱ्या गुणांनी पास जावन  ह्या वर्सा तें पांचवेंत पाविल्लें. ताका शिकपाची चड आवड, खूब शिकून दोतोर जावचें हें ताचें एकूच सपन आशिल्लें. आपले धुवेचें सपन पुराय करचें हें यमुनेचे सपन आशिल्लें. गांवांतले शाळेंत इयता चवथी पासून शिक्षण घेवंक मेळटालें, तेंवूंय बी मराठींतल्यान. पाचवे खातीर शारांतल्या स्कुलांनी वयचें पडटालें. यमुनेन आपले धुवेक शारांतल्या एका व्हड स्कूलांत घालपाचें थारयलें आनी एक दीस सकाळींच  ती तयारी करून भायर सरली. गांवा सावन पयस शारांत नीव इंग्लीश हायस्कुलांत तीं दोगांय पावलीं. स्कूलाच्या प्राध्यापकाक मेळटाच, सुमीच्या शिक्षणाची पात्रता पळोवन, आपल्या स्कुला खातीर एक बरी विद्यार्थी मेळिल्ल्याची खोस प्राध्यापकाक जाली.  तांणी कसलेच अटी बगर सुमीक आपल्या स्कुलांत प्रवेश दिलो. आनी यशोदा हुस्को विरयत जाली.

मनशाचीं चिंतना केन्ना कायमचींच सोंपपाक आयल्यांत. खिणाक दिसता सोंपली चिंतना, पूण दुसऱ्या खिणाकूच ती तकली वयर काडून तयारूच आसता आनी एक बेबद्याचे बायलेची फाट ती कशीं सोडटलीं. आपली बायल आनी धूव दिसभर घरांत ना हें पळोवन सदानंदाचें बरेंच चाळवल्लें. ताका सोऱ्या खातीर पयशे जाय आशिल्ले. घरांत आशिल्ल्यो गरजेच्यो वस्तू तर तांणी केन्नाच सोऱ्या खातीर विकून सोंपयिल्ल्यो. ताच्या उपयोगान नाशिल्ल्यो वस्तू, पोरणी अयदनां, कपडे बी  रागान भायर मारिल्ले आनी हातांत दाणो घेवन तांची वाट पळयत घराच्या दारांत हुंबऱ्यार बशिल्लो. सोऱ्याचे नशेंत कांय रागाच्या भारांत तो तांबडो जाल्लो हें कळप  कठीण आसलें. यमुना आनी सुमी घरा कडेन आयल्या उपरांत तांची नदरेक नदर जाली. तो हातांतलो दाणो घेवन उठलो. यमुनेच्या काळजांत कच्च जालें. ‘ आरे देवा आयज म्हजी धडगत ना, हे देवा तूंच पाव म्हाका आतां. ‘ अशें मनांतल्यान मागणें करून भितर वचपाक पाय उभारले.

” यो महाराणी यमुने यो, तुजीच वाट पळयता हांव.” असो आवाज येमुनेच्या कानार पडलो. तेणी आपलें दोळे बद करून घरांत भितर सरलीं. फाटल्यान सुमीय गेलें.  सदानंद रागान दाणो घेवन भितर वयचो इतल्यान दोग पुलीस मोटरसायकल घेवन ताच्या दारांत येवन रावले. तांकां पळोवन सदांनदान हातांतलो दाणो सकयल उडयलो. मोटरसायकलीच्या फाटल्यान बशिल्लो पुलीस उठून मुखार आयलो. तांणी सदानंदाचेर आवाज चडोवन विचारलें.

” हातांत दाणो घेवन कितें करता रे तूं हांगा…?” सदांनद भियेलो.

” ना सायब आमच्या घरांत दिवोड घुसला ताकाच धांवडायतालों,’’ मान सकयल घालून म्हणलें.

” गेलो दिवड भायर काय आजून आसा भितर?”

“हय सायब गेलो तो, त्या दाण्याक  पळोवनूच गेलो.”

” आनी हीं सगलीं आयदनां, ते कपडे कोणें शेवटिले…?”

‘‘दिवडाक सोदतना जालें ते सगलें सायब.”

खरेंच म्हरे…! दिवडाकूच सोदतालो न्हय तूं…?”

” हय सायब दिवडाकूच आनीक कोणाक ना…!”

“खरेंच, गेलो तो दिवड…?”

“हय सायब गेलो तो, ह्या वटेन गेलो.”

“बरें, चल तूं आमच्या वांगडा.”

“तुमच्या वांगडा खंय  सायब, खंय वरता म्हाका…?” सदानंदान भियेत भियेत विचारलें.

” पोलीस स्टेशनार,” सायबान धम दियत म्हणलें.

” हांवें कितें केलां सायब, म्हाका पुलीस स्टेशनाचेर  कित्याक व्हरता…?” तांणी भियेल्ले अवस्तेत विचारलें.

“तूं सोरोप, दिवोड बी धरता मरे…?”

“हय सायब धरतां केन्ना केन्ना दिश्टी पडल्यार.”

“आमच्या पुलीस स्टेशनांत तसलोच कोण तरी दिश्टी पडला. सोरोप काय दिवड तें कोणाक वळखूंख येना. देखून तुका व्हरूंक आयला. चल बस बेगीन वेळ करूंनाका.”

“तो आनी कोणाचे कॉमप्लेन करूंक आयिल्लो कांय…” सदानंद आपल्यांतूच बडबडलो.

“कितें म्हणले…?”

“ना सायब तुमकां न्हय तें,” अशें म्हणून तो मोटरसायकलीचेर बसलो अनी ते तिगूय गेले. भितर हे सगले यमुना आयकतालें. ते गेला तें पळोवन ती ल्हवूच भायर आयली. भायर कोण ना तें पळोवन.

“जावं सायबा… ये रवळनाथा तूंच पावलो रे देवा आयज म्हाका ” रवळनाथ देवाचे उपकार मानून तेणी  सदानंदान शेवटिल्लीं आयदनां आनी कपडे एकठांय करून जाग्यार घाले. पूण मनांतलो भंय मनातूंच आशिल्लो. त्या भंयानूच तो दीस सरलो.

रातचीं आठ वरां जावन गेल्लीं, सदानंद आजून घरा येवंक नाशिल्लो. यमुनेक आपल्या घोवाचो हुस्को जातालो. घोव कितलोय वायट जावन, सोरो पियेवन टायट जावं, एक अस्तुरेक आपलो घोव हो देव आसता, धनी आसता. आपल्या धनयाची काळजी करप दरेक अस्तुरेचें कर्तव्य असता आनी यमुना तें कर्तव्य पाळटालें. इतल्यान सदानंद बरोच टायट जावन आयलो. येवच्या येवन सुमीच्या नांवान आड्ड्यो मारूंक लागलो.

“सुमी..! म्हज्या आपुरबायेचें  सुमी भायर यो… तुजो बाबा अयलो.” बाबाचो आवाज आयकून सुमी भायर आयलें. सदानंद कितलोय सोरो पियेल्लो आसूं सुमीचेर मात केन्नाच हात उखल नासलो. देखून सुमीक ताचो मात्तूय भंय दिसनाशिल्लो. सुमीन फुडें वचून बाबाच्या हाताक धरून ताका ते भितर घेवन गेलें. आवय भितरूच आशिल्ली आनी ती आतां भंय मुक्त जाल्ली. सांज वेळाची गजाल सदानंद साप्प विसरून गेल्लो हें तिका ताका पळयताच कळिल्लें. ती उठली, “हात पांय धुवन घेयात, हांव तुमकां जेवण वाडटा म्हणून ती रादचे कुडींत वचूंक लागली.

” सुमीची आवय, आयज हांव जेवना हां. तुमी दोगांय जेवन घेयात… आनी हां हें पळयात हांवें तुमचे खातीर कितें हाडलां तें…!” सदानंद नशेच्या सुरांत उलयलो. हो आनी कसलो चमत्कार, दोगांय आवय धूव एकामेकांक पळयत उरली.

“सुमी बाय पळय गो बाबान कितें हाडलां तें आमकां आयज.” सुमीन पोतयेंत आशिल्लें भायर काडून पळयलें.

“आई हातूंन चिकन तंदुरी आसा गे.”

“ते कितें आसता गो बाय…?”

“कोंबी आई ती, इगळ्यांचेर भाजिल्ली.”

” तूं खाता मुगो..?”

” दोगाय खावन पळोवया आई, कशी लागता ती.”

“चल तर…! अशें म्हणून तीं दोगांय कुडींत जेवपाक गेलीं आनी सदानंदाक जाग्यारूच न्हीद लागली.

रातीं सोरो चड जाल्ल्याचे नशेंत बेगीनूच न्हीद पडिल्ल्यान सदानंद पुराय गजाल राती सांगूंक शकलो ना. यमुनाक आनी सुमीकूय काल कितें जालें आसतलें काय हें आयकुपाची इत्सा आशिल्ली. पूण आतां तरी ते सांगत काय हे उत्सुकतायेन तीं आशिल्लीं. सकाळीं सकाळींच यमुनेन सदानंदाक च्या दिली आनी सुमीक म्हणलें.

” बाय सुमी आतां विचार मगो बाबाक, काल चिकन हाडपा खातीर आनी इतलो सोरो पियेपा खातीर खंय पयशे मेळ्ळे ते..?” सुमीन बाबाक विचारपाक जाप काडिल्ली, पूण बाबान हात दाखोवन ताका थारयलें. तेन्ना ती तिगांय एकामेकाच्या सामकारूच बसून आशिल्ली.

“हें घे दोन हजार आसा…!” सदानंदान आपल्या बोलसांतले पयशे काडून यमुने कडेन दिलें. यमुना त्या पयशा कडेन पळयतूच उरली.

“अहो हें इतलें पयशें…?” ती अजापली,  सुमीकूय अजाप जालें.

“सांगता, सगलें सांगता…” आनी काल सांज वेळा पासून राती मेरेन जें कितें घडलें ते सांगपाक तांणी सुरवात केलें.

“काल सांजवेळार जेन्ना तुमी येवन भितर गेलीं. मागीर दोग पुलीस येवन म्हाका घेवन गेलें.”

“पुलिसांनी तुमकां व्हेलें, तुमी कोणाली चोरी बी करूंक ना न्हय…?” यमुनेन आकांतान विचारलें.

“आयक तरी हांव कितें सांगता तें…!, पयली हांव वचपाक तयार नाशिल्लों. पुलीस स्टेशनाचेर सोरोप दिसला, ताका भायर काडूंक जाय अशें सागलें म्हणून हांव गेलों. पूण थंय गेल्यार भलतेंच. थंय पावना फुडें सायबान म्हाका बरोच तापोवन काडलो. आनीक केन्नाच जर सरो पिवन बायलेचेर हात उखलीत तर कायमचोच जेलीत बंद करतलों म्हणून धमकायलो. पुलीस स्टेशनाचेर सोरोप बी काय येवंक नाशिल्लो. सोरो पिवन हांव सदांच बायलेक मारता अशी म्हजी कोणेंतरी कागाळ केल्ली. कोणें केल्ली आसतली म्हजी कागाळ अशें यवजिता आसतनाच म्हाका आनीक बरेंच कितें येवजून आयलें. कितलें व्हडलें पाप हांव करतालों, म्हजे स्वताचें बायलेक हांव सोऱ्याचे नशेंत मारतालों. जी बायल म्हजे खातीर मर मर मरता, म्हज्या व्हड आयुश्या खातीर कितलेंशेंच उपास करता. म्हजें जिवीत वाडचें म्हणून वडाक ती सुतांत बांदून बंधनात दवरता आनी आमी इल्ल्याशा सोऱ्याक लागून तांचेर हात उखलता…? तूं… आमचेर!! अशें जायते विचार म्हज्या मनांत आयले आनी हांवें तेन्नाच थारायलें. आनीक केन्ना हात उखलचो ना बायलेचेर. कितलोय सोरो पियेलो जरी बायलेक केन्ना मारचोंना, अस्तुरेचेर हात उखलून अपमान तिचो करचो ना. असो सोपूत घेतलो.”

“आनी हे पयशे, पयशे खंय मेळ्ळे इतले..?” यमुनेन विचारलें.

“सांगता, तेंवूंय सांगतां. मन हलकें करून येता आसतना वाटेक श्रीकांत सावकाराच्या बंगल्या लागीं पावता म्हणल्यार कोणें तरी सांगलें, सावकाराच्या बंगल्यांत सोरोप घुसला म्हणून. तांगेर वचून सोरपाक भायर काडलो. सावकारान शाबासकी दिली आनी बोल्सांत दोन हजार रुपया घातले. सोरपाक घेवन राना खात्यांत गेलों सोरपाक तांचे कडेन सोंपयलो. तांणीय मानधन म्हणून एक हजार दिलो. मागीर आण्टीगेर गेलों, सोरो मारून खोशी मनयली आनी येताना राजू कडल्या अर्द चिकन तंदुरी घेवन घरा आयलो.”

“जावं बरें जावं त्या कागाळ करतल्याचें.” यमुनेन उपकारान म्हणलें.

“पूण तो कागाळवालो कोण तो कळूंक जाय आसलो…!” सदानंद रागान उलयलो.

“कित्याक ताका सोदता आतां, कोणाचेर हात उखलचोना असो सोपूत घेतला न्हय तुमी…?”यमुना रागान उलयली.

“आगो, ताका मारूंक न्हय…! ताचे उपकार मानूंक. ताकाच लागून ही आयची सकाळ उजवाडली न्हय.” तांणी हांसत म्हणलें, यमुनाय हांसलें. पूण बरोच वेळ ओग्गी रावन आयकूपी सुमी रडूंक लागलें.

“आगो बाय तूं कित्याक रडटा..?” आवयन विचारलें

“आई, बाबा म्हाका माफ करात…! पुलिशेंत ती कागाळ हांवेंनूच केल्ली. सुमीन आपली तकली सकयल घालून म्हणलें. आयकून आवय बापूय दोगांय अजाप.

” तुवें केल्ली कागाळ…? तूं केन्ना गेल्लें तर गो पुलिशेंत कागाळ करूंक…? आवयन विचारलें.

” काल दनपारां आमगेर गुड्डी आयिल्लें पळय आनी हांव गुड्डीगेर वता अशें सांगून गेल्लें. मागीर आमी गुड्डीच्या पप्पा वांगडा पुलीस स्टेशनांत गेलीं बाबाची कागाळ करून… माफ कर बाबा म्हाका…!”

” हां म्हणचें गुरूदासाचो हात आसा तर हाच्या फाटल्यान, ताका पळोवचो पडटलो.” सदानंदान आपलेच भितर म्हणलें.

” ताका आनी कितें पळयता आतां…? तांणी केलें तें बरेंच केलें म्हणात.” यमुनेन आवाज वाडोवन म्हणलें.

” हय गे, ताकाय दिवचो पडलो न्हय एक क्वॉटर आनी चिकन तंदुरी…!” सदानंदान हांसत म्हणलें आनी मागीर सगलीं हांसलीं.

“शाणें गो सुमी म्हजें तें..!” आवयन सुमीक वेंगेंत घेवन म्हणलें, बाबानूय ताच्या मात्या वयल्यान हात भोंवडावन ताची अपुरबाय केली.

अविनाश कुंकळकार

7875237830