सुपारी, माटोळीचें पवित्र प्रतीक

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दर एका वस्तूचो प्रतिकात्मक अर्थ आसता आनी पिकाळपण, समृध्दी आनी सैमाच्या आशिर्वादांचें प्रतिनिधित्व करपा खातीर अर्पणां काळजीपूर्वक वेंचून काडटात. सुपारी हो ह्या माटोळेंतलो एक म्हत्वाचो घटक.

गिरेस्त आनी सोबीत संस्कृताय आशिल्ल्या गोंयांत पिळग्यांनी चलत आयिल्ल्यो जायत्यो आदी परंपरा तिगोवन दवरल्या.
अशीच एक परंपरा म्हळ्यार फळां, भाजिपालो, वनस्पती आनी हेर सैमीक घटकांनी भरिल्ली चवथीक बांदतात ती माटोळी. माटोळींतल्या असंख्य वस्तूं मदीं सुपारीक आदराची सुवात आसा. माटोळींतलो हो सादो पूण म्हत्वाचो घटक फक्त संस्कृतीक परंपराच न्हय तर सैम आनी अध्यात्मा कडेन खोलायेन संबंद दाखयता.
माटोळी हें सैमीक भरपूरपणाचे आनी प्रतिकात्मक प्रदर्शन, सादारणपणान गणेश चतुर्थीच्या काळांत हिंदू घराघरांनी स्थापन केल्लें. तातूंत गणेशाचे मुर्ती वयर माटोळेक विंगड विंगड फळां, भाजिपालो, पानां, फुलां हांचो आस्पाव जाता. थळाव्या वाठारांनी जमिल्ले हे सैमीक अर्पण गोंयकार समाज आनी तांच्या वातावरणा मदले लागींचे संबंद दाखयतात, थळाव्या वनस्पतींची विविधताय आनी गिरेस्तकाय दाखयतात. माटोळींतल्या वस्तूंची निवड करपाची खोलायेन संस्कृतीक संबंद आसा. दर एका वस्तूचो प्रतिकात्मक अर्थ आसता आनी पिकाळपण, समृध्दी आनी सैमाच्या आशिर्वादांचें प्रतिनिधित्व करपा खातीर अर्पणां काळजीपूर्वक वेंचून काडटात. सुपारी हो ह्या माटोळेंतलो एक म्हत्वाचो घटक.
भारतांत सुपारीचो संस्कृतीक आनी धर्मीक म्हत्वाचो बरोच इतिहास आसा. हिंदू परंपरेंत सुपारीचो उपेग साबार विधींनी, खास करून लग्न, सण, धर्मीक अर्पणां वेळार करतात. सत्कार, आदर आनी शूभ हांचें प्रतीक म्हणून विधीपुर्वक अर्पणांत सुपारी पानां आनी नाल्लाचे बरोबर दवरतात. गणेश चतुर्थीच्या काळांत माटोळीच्या संदर्भांत सुपारीक खास म्हत्व आसा. माटोळीक सुपारी बांदल्यार घरांत बरें भाग्य, भलायकी, समृध्दी मेळटा अशें आमी मानतात. ताचें कठीण, टिकावू कवच सैमाच्या देणग्यांच्या सहनशक्तीचें प्रतिबिंबीत करपी बळ आनी लवचीकपणाचे प्रतीक म्हणून पळयतात. इतलेंच न्हय तर सुपारी आनी नाल्ल हांचे वांगडा हिंदू विधींतलो एक पवित्र अर्पण मानतात. कुळागारी समाज सुपारी हें भगवान गणेशाच्या आशिर्वादाचें प्रतिनिधित्व, कुटुंबाक संरक्षण आनी बरेपण दिवपी अशें मानतात. अशे तरेन माटोळींतली ताची भुमिका फक्त सजावटी परस चड पातळ्ळ्या, ती उपासक आनी दैवी हांचें मदीं आध्यात्मीक दिवो म्हणपाक हरकत ना.
गोंयचे संस्कृतायेंत सुपारीचें म्हत्व भोवपक्षीय आसा. ताका प्रजनन, जिवंतपण आनी जिणेच्या चक्रीय स्वरुपाचें प्रतीक म्हणून पळयतात. गणेश चतुर्थीच्या काळांत माटोळी बांदतना सुपारीचो आस्पाव केल्यार फुडल्या समृध्द वर्सा खातीर आडमेळीं पयस करपी गणरायाच्या आशिर्वादाचे आवाहन जाता अशें जायते मानतात. ह्या संस्कारांत सुपारीक इतलो व्हड मान मेळपाचें एक कारण म्हळ्यार ताची दिर्घायुश्य आनी तिगून उरप. बेगीन इबाडूंक शकता अशा हेर कांय फळां वा भाजये भशेन सुपारी चड काळ अखंड उरता, जी आध्यात्मीक भक्ती आनी आशिर्वाद हांच्या टिकपी स्वरुपाचें प्रतिनिधित्व करता. ताचें कठीण कवच संरक्षण दाखयता, जाल्यार पचन आनी बरेपणाक चालना दिवपी फळ म्हूण ताची भुमिका घरांतल्या भलायकी आनीस मृध्दीच्या विशयाक बांदता. पुजेक आनी पूर्वजांक अर्पण करपाचोय एक भाग म्हूण सुपारीचो उपेग करतात, ताका लागून ताचो अध्यात्मीक जगा कडेन संबंद आनीक घट्ट जाता. संस्कारांत ताचो आस्पाव जाल्ल्यान संवसारीक आनी दैवीक संबंद जोडटा, ताका लागून गोंयच्या घरांत ताचें प्रतिकात्मक म्हत्व बळकट जाता. सुपारीचें धर्मीक म्हत्व आसलें तरी गोंयच्या समाजांतय तिची समाजीक आनी सांस्कृतीक सुवात घट आसा. सुपारी हें फक्त धर्मीक प्रतीक न्हय तर समाजीक प्रतीक, समाजीक बंधनां आनी आतिथ्य पोसता अशी कल्पना बळकट करता.
माटोळी, एक विधी म्हूण, फक्त धर्मीक अर्पण न्हय तर सैमाच्या उदारपणाचोय तो उत्सव. थळाव्यान पिकयिल्लीं फळां, भाजिपालो आनी सुपारी सारकिल्ल्या सैमीक घटकांचो आस्पाव करून हो विधी समाजाक आपल्या सैमीक भोंवतणच्या वाठारा कडेन संबंदीत जावपाक प्रोत्साहन दिता. उत्सवाच्या उत्सवा खातीर टिकावू पद्दत चालीक लायता, जंय फक्त थळाव्या स्वरुपांत उपलब्ध आनी पर्यावरणाक अनुकूल अशी वस्तू वापरतात. सुपारी ही शेतकी उत्पादन म्हूण गोंयच्या परंपरीक शेती पद्दतीचेंय प्रतिबिंब आसा. माटोळींत सुपारीचो आस्पाव करून गोंयकार समाज तांकां पिळग्यांनी तिगोवन दवरपी शेतकी पद्दतींत कमान दिता. सैमीक, जैवविघटनशील पदार्थां पसून माटोळी सजावट केल्ल्यान पर्यावरणीय संबंदाचेर आनीक भर दितात, ताका लागून सैमा कडेन आशिल्लो सुसंवादात्मक संबंद उजवाडाक येता. माटोळींतल्या सुपारीचें एक नदरेक पडपी आंग म्हळ्यार सातत्याचें प्रतीक. वर्सानवर्स गणेश चतुर्थी वेळार कुटुंबां एकठांय येवन माटोळी सजवणी करतात आनी आपल्या धर्मीक विधींचो एक भाग म्हूण सुपारी अर्पण करतात. ही सातत्य समाजाचो आपल्या सांस्कृतीक दायजा कडेन आशिल्लो संबंद घट करता, कारण दरेक पिळगी ह्या परंपरेचें म्हत्व आदल्या पिळगे कडल्यान शिकता. अशे तरेन माटोळींत सुपारीची उपस्थिती गोंयच्या चालीरितीं सावन टिकपी स्वरुपाची एक बळिश्ट याद जाता. तो लोक, तांची संस्कृताय आनी तांच्या पर्यावरण हांचे मदलो चालू आशिल्लो संबंद दाखयता, आदर, भक्ती आनी टिकावूपण हीं मुल्यां फुडल्या
पिळग्यांक पावयता.
गणेश चतुर्थीच्या काळांत माटोळींत सुपारीचो आस्पाव हो सादे परंपरे परस खूब चड आसा. गोंयकार समाजांतल्या सांस्कृतीक, आध्यात्मीक, पर्यावरणीय मुल्यांचें प्रतिबिंबीत करपी ही एक खोलायेन प्रतिकात्मक कृती. पवित्र आनी समाजीक म्हत्व आशिल्ली सुपारी ही गोंयच्या संस्कारांत मुख्य भुमिका करता, तातूंत पिकाळपण, समृध्दी, लवचीकपण आनी सातत्य हे विशय आस्पावतात. आमी गणेश चतुर्थी सारके उत्सव मनयतात तेन्ना ह्या विधी फाटल्यान आशिल्ले अर्थ याद दवरप म्हत्वाचें. माटोळींतली सुपारी ही फक्त एक अर्पण न्हय तर संस्कृताय, समाज आनी सैमीक जग हांचे मदल्यान टिकपी संबंदाचें प्रतीक, ही परंपरा जिवी दवरपी मुल्यांची याद करून दिता.

मनोज कुंकळ्येंकार
9764215365