भांगरभूंय | प्रतिनिधी
पूण हो सिंधू उदक करार जर रद्द जालो जाल्यार भारताक केन्नाय आपल्या किशन गंगा सारकिल्ल्या तलावांनी उदक भरूं येता. अशें केल्यार पाकिस्तानांत व्हांवतलें उदक खूब कमी जातलें
एप्रीलाचे 22 तारखेक जम्मू -काश्मिरांतल्या पेहलगामांत पाकिस्तानी आतंकवाद्यांनी भोंवडेकारांचेर केल्ल्या हल्ल्यांत सुमार सत्तावीस भोंवडेकारांक मरण आयलें. जायते जाण जखमी जाले. एके जमातेक सावदी अरेबियांत गेल्ले भोवमानेस्त प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी हे घडणुके उपरांत बेगोबेग भारतांत परतले. तांणी तातडीची जमात घेवन कांय म्हत्वाचे निर्णय घेतले. ते म्हणल्यार पाकिस्तानांतल्या सगळ्या नागरिकांक सार्कच्या अंतर्गत, भारतान दिल्लो विसा रद्द आनी तेच बरोबर भारतांत आशिल्ल्या ह्या विसाचेर भारतांत आशिल्ल्या सगळ्यांक भारत देस सोडून वचपाची 48 वरांची मुजत. पाकिस्तानांतलो भारताचो दुतावास बंद आनी थंय काम करपी भारतीयांक परत भारतांत येवपाचें फरमान. भारतांतलो पाकिस्तानी दुतावास बंद करून थंय काम करपी सगळ्या अधिकाऱ्यांक देश सोडून वचपाची सात दिसांची मुजत दिल्या. त्याच बरोबर अटारी –वाघा ही म्हत्वाची शीम बंद करपाचो निर्णय घेतला. बसकेचो सगळ्यांत म्हत्वाचो निर्णय म्हणल्यार सिंधू उदका करार. हो भारत आनी पाकिस्तानां मदलो खूब म्हत्वाचो करार.
पाकिस्तानाच्या इतिहासीक, समा३जीक, राजनितीक पांवड्यार खुबूच पेजादीक आशिल्ल्यान तो रद्द जाल्यार पाकिस्तानाचेर वायट वेळ येवपाची शक्यताय आसा. ह्या सिंधू उदका करारा विशीं कांय गजाली जाणून घेंवया. खंयचे उदक खंयच्या देसांचें, तें कोणें, केन्ना आनी कितलें वापरपाचे नेम घालपी हो करार.
जगांतल्या सगळ्यांत व्हड न्हंयांभितर सिंधू (इंडस) न्हंयेचें नांव आस्पावता. पाकिस्तानाक मेळपी सगळें उदक भारतांतल्यांत व्हांवून पाकिस्तानांत पावता. सिंधू न्हंयेचो उगम लडाखांत मानसरोवर हांगा जाता. थंय थावन ही न्हंय भारतांत भितर सरता आनी जम्मु काश्मिरांतल्यांत व्हांवत व्हांवत पाकिस्तानांत पावता आनी मागीर अरबी सागराक मेळटा. सिंधू न्हंय व्हांवतना ह्या वठारांतल्यो न्हंयो तिका येवन मेळटात आनी तिचो विस्तार आनी प्रवाह वाडटा. तांतल्यो कांय न्हंयो म्हणल्यार झंस्कार, शिंगार, श्योक,अस्तोर, गिलगीट, काबूल, झेलम, चिनाब, रावी, व्यास (बियास) आनी सतलज.
सिंधू न्हंयेची लांबी तीन हजार दोनशे किलोमेत्र तर तिचो विस्तार इकरा लाख दोन किलोमेत्र आसा. आठ टक्के चिनांत, एकोणचाळीस टक्के भारतांत, सत्तेचाळीस टक्के पाकिस्तानांत तर स टक्के अफगाणिस्तानांत. चिनाब आनी झेलम ह्यो सिंधूच्यो उपन्हंयो जम्मू काश्मिरांतल्यांत व्हांवून पाकिस्तानांत पावता तशेंच रावी, बियास आनी सतलज न्हंयो पंजाबांतल्यांत व्हांवून पाकिस्तानांत पावता. ह्या सिंधू न्हंयेच्या उदकाक लागून सदां भारत आनी पाकिस्तांना मदीं किजिलां आनी केस्तावां जातालीं. खंयचे उदक खंयच्या देसाचें हो एक व्हड प्रस्न आसलो. हें उदक कोणाचें, तें कोणे वापरप ह्याच वादाक लागून हो सिंधू उदक करार जालो. जावपाक खूब अभ्यास आनी दसकां लागलीं.
भारत स्वतंत्र जांवचे पयलीं पंजाब आनी सिंध प्रांतांत उदकाच्या वांटपा वेल्यान ल्हान व्हड झगडीं चालूच आसतालीं अशें वोरेगन स्टेट विश्वविद्यापिठाच्या एरन वुल्फ आनी जोशुआ न्यूटन हांणी केल्ल्या अभ्यासावेल्यान कळटा. 1947 वर्सा भारताची फाळणी जाली आनी पाकिस्तानाची निर्मिती जाली. ह्या दोनूय देशांच्यो भुगोलीक शिमो थारयताना सिंधू न्हंयेच्या उदकांच्या प्रवाहाचे दोन भागांनी विभाजन जालें. सिंधू न्हंयेचे वयले वटेन भारत उरलो आनी सकयले वटेन पाकिस्तान. सिंधू न्हंयेचे उदक दोनूय देशांच्या शेतकामांक लागून गरजेचें आनी म्हत्वाचें उदका स्रोत. हो मुखेल प्रस्न भुगोलीक शिमो थारायतना आनी उदकाची वांटप करतना उपस्थित जालो. दोनूय देसांक समान उदकाची पुरवण जावपाक जाय म्हण खुबूच वाद जालो.
ह्या वेळार एरन वुल्फ आनी जोशुआ न्यूटनान केल्ल्या अभ्यासावेल्यान 1949 वर्सा टेनिसी वेलीचे आदले मुखेली डेविड लिलियंथल हांका भारताचे प्रधानमंत्री पं. जवाहरलाल नेहरू हांणी पाचारण करून मध्यस्थी करपाक आपोवणें धाडलें. डेविड हांणी पाकिस्तानांत वचून सिंधू न्हंयेचो नियाळ केलो आनी एक लेख बरयलो. लिलियंथल आनी जागतीक बँकेचे प्रमुख अधिकारी डेविड ब्लेक हांची बरी इश्टागत आसली. हो लेख अभ्यास करून डेविड ब्लेक हांणी भारत आनी पाकिस्तानाच्या मुखेल नेत्यां कडेन संपर्क केलो. उपरांत खूब फावटीं भासाभास, जमाती जाल्यो. हें सगळें दसक भर चललेंआनी 1960 वर्सा प्रधानमंत्री नेहरू आनी पाकिस्तानचे अध्यक्ष, फिल्ड मार्शल अयूब खान हांणी कराचींत सिंधू उदक कराराचेर सय केली.
ह्या कराराच्या थारावणे प्रमाणे सिंधू न्हंय आनी तिच्यो उपन्हंयांचें उदेंत आनी अस्तेंत अशें विभाजन जालें. रावी, व्यास (बियास) आनी सतलज ह्यो न्हंयो उदेंतेक आसल्यो आनी झेलम, चिनाब आनी सिंधू ह्यो न्हंयो अस्तंतेंक आसल्यो. कांय आडवाद सोडल्यार उदेंतेच्या न्हंयांचें उदक वापरपाक भारताक बंदन नासलें, हें उदक भारतांत वीज निर्मिती प्रकल्पांक तशेंच शेतांक वापरचें म्हण थारयलें. तशेंच अस्तंतेंतल्या न्हंयांचें उदक पाकिस्तानान वापरचें म्हण थारयलें. दोनूय वटेंतल्या न्हंयांचे उदक वापरपाक कांय अटी आनी मुभा सोडल्यार दोनूय देशांक मान्यताय ह्या करारान आसली. ह्याच कराराक लागून सिंधू आयोगाची थापणूक जाली. दोनूय देसांचे आयुक्त कांय दिसांनी मेळटले आनी कांय आडखळ्यांचेर उपचारिक रितीन उलोवन तोडगो काडतले म्हण त्या वेळार थारलें.
पाकिस्तान हो देश एक वादाचेंच फळ आशिल्ल्यान, भारता कडेन पाकिस्तानांच्यो वादावादी, झगडें चालूच आसलें. ह्या झगड्या आनी वादावादी सयत सिंधू उदक करार मात तसोच तग धरून आसलो.
भारताच्या सलाल बगलिहार धरण आनी ह्याच धरणाचो वीज निर्मिती प्रकल्प तशेंच किशन गंगा तलाव प्रकल्पाक लागून दोनूय देशां मदीं खुबूच वाद जाताले. भारताचो किशन गंगा तलाव हो एक म्हत्वाचो प्रकल्प. सिंधू उदक करारान 1951 वर्सा ह्या तलावाचो पोंदचो गाळ सिंधू न्हंयच्या प्रवाहाच्या नेटान सोडून दिवपाक तशेंच ह्या आनी हेर तळ्यांनी, बांधांनी आनी प्रकल्पांनी हे न्हंयचे उदक भितर घेवपाक भर पावसांत म्हणचेंच ऑगस्टांत पुराय पणान मान्यताय आनी अधिकार सिंधू उदक करारान भारताक दिल्लो. पूण हो सिंधू उदक करार जर रद्द जालो जाल्यार भारताक केन्नाय आपल्या किशन गंगा सारकिल्ल्या तलावांनी उदक भरूं येता. अशें केल्यार पाकिस्तानांत व्हांवतलें उदक खूब कमी जातलें आनी पाकिस्तानांतल्या शेतवावराचेर आनी सामन्यांच्या जगण्यांचेर ताचो परिणाम जातलो.
ह्या कराराच्या कांय अटी प्रमाणे हे न्हंयेक येवपी हुंवाराची म्हायती दिवन सादूर रावपाच्यो शिटकावण्यो पाकिस्तान सरकाराक दिवपाक भारत बांदील आसलो, पूण जर हो सिंधू उदका करार रद्द जाता जाल्यार भारत शिटकावण्यो दिवपाक बांदील उरचो ना. भारता कडल्यान कसल्याच सैंमीक भिरांतीच्यो शिटकावण्यो पाकिस्तानांक पावूंक ना तर पाकिस्तानाक भरपूर त्रास आनी सामान्य लोकांक फटको बसूं येता.
दुसरे वटेन भारत आनी पाकिस्तान वादाक लागून वर्ल्ड बँक मदीं पडून हो सिंधू उदका करार जाल्लो. हे फाटभुंयेंचेर पाकिस्तान आंतरराश्ट्रीय न्यायालयांत वचून न्याय मागूंक शकता. जो मेरेन पाकिस्तान आपल्या शिमे भितरलो सगळ्यो आतंकवाद घडोवन हाडपी जमाती पुराय तरेन ना करिना तो मेरेन हो सिंधू उदक करार रद्द उरतलो म्हण भारतान पाकिस्तानाक ठणकावन सांगलां.
2019 वर्सा पुलवामा आकांतवादी हल्ल्या उपरांत भारतान आनीक आठ उदकाच्या प्रकल्पांक मान्यता दिल्ली म्हण कळटा.
– प्रीता परब
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
