भांगरभूंय | प्रतिनिधी
देव – देवतांच्या देवळांनी समृद्ध असो म्हाल म्हणल्यार अंत्रुज (फोंडें). सावयवेरें हो गांव ह्याच म्हालाचो एक भाग. सावयवेरें… एका उतरान ह्या गांवचें वर्णन करप भोवच कठीण. गांवांत पावल दवरतनाच शांतताय, सोबितकाय मनाक थाकाय दिता. सरभोंवतणी दोंगुल्ल्यो आशिल्ल्या या गांवचे वातावरण सदांच थंड आनी सुखदिणें. मांडवीचे देगेर आशिल्ल्या ह्या गांवची वळख करता तितली कमीच.
सावयवेरेंची संस्कृतीक परंपरा तशी खूब व्हड. सैमा इतलीय गिरेस्त संस्कृताय ह्या गांवांक लाबल्या. 97 टक्के हिंदू धर्मीय जाल्यार उरिल्ले क्रिस्तांव धर्मीय लोक हांगा रावतात. गांवांत एक काॅपेल तशेंच अनंत, सांतेर आनी खामीणी अशी तीन देवळां आसात.
गांवांतली सगळ्यांत रम्य सुवात म्हणल्यार अनंताचें देवूळ. आगळे रितीन बांदिल्ले हें देवूळ उदकांत आसा. तळयेंत आशिल्लें हें देवूळ गोंयांतलो बांदकामाचो एक ‘मास्टरपीस’ म्हणल्यार अतिताय जावची ना. गोयांतलें एकमेव अशें शेषशाही श्रीअनंताचें देवूळ गावांत आसा, हाचो सावयवेरेंकारांक सदांच अभिमान. देवळाची रचना नदरेंत भर सारकी. देवळाच्या चारुय वटेन शेतां आनी कुळागरां, कुशीक एक ल्हान आनी एक व्हड अश्यो दोन तळयो, देवाच्या मुर्ती फाटल्यांतल्यान नितळ उदकाचो झरो व्हांवता. ह्याच उदकान देवाक न्हाण घालतात. देवळांत सोबीत कोरीव काम केल्ले चार खांबे आसात. तातूंतलों एक चांदीचो. ताका प्रसाद लावन देवाचो कौल मागतात.
देवळाचें खाशेलपण म्हणल्यार दर दिसा जावपी देवाची गंधपूजा. देवाचे मुर्तेक दर दिसा वेगवेगळ्या रंगांनी रंगयतात आनी तिची पूजा करतात. जायते उत्सव हांगा जातात, तांतुतलो सगळ्यांत व्हड उत्सव म्हणल्यार श्री अनंताचो कालो.
मार्गशीर्ष शुक्ल तृतियेक तो सुरू जाता. ‘सख्याहरी म्हाज्या पांडुरंगा, हरी रे म्हाज्या पांडुरंगा’ च्या गजरांत अख्खें सावयवेरें ह्या दिसा घुमघुमता. गांवकारांचे उमेदीक शिम- मेर उरना. हो कालो सात दीस चलता. ‘सख्याहरी’ हो काल्याचो पयलो दीस. ह्या दिसा अनंताची पालखी सावय नारायण देवळा कडेन वता. वतना वाटेर सांतेरीक, शांतादुर्गेक मेळून वता. श्रीअनंत आपल्या काल्याचें आपोवणें दिवंक वता, असो लोकांचो भावार्थ आसा. पालखी परत येतना पालखेच्या फुडल्यांन लोक माडयो घेवन ‘सख्याहरी म्हाज्या पांडुरंगा, हरी रे म्हाज्या पांडुरंगा’ अशें म्हणीत नाचत वतात. फक्त वळवय, सावयवेरें वाठारांतलेच लोक न्हय तर गोंयच्या हेर वाठारांतलेय लोक मुद्दाम येतात. पालखी नारायण देवळा कडल्यान परत येतना वाटेर होंटयो घेत अनंताच्या देवळा कडेन येता. पालखी देवळांत पावता सर फांतोड जाता. उपरांत आरती आनी पावणी जावन काल्याक सुरवात जाता. शेवटाक शंखासूर वध जाता आनी फांतोडेर कालो सोंपता.
दुसरी रात सांगोडाची. ही गांवच्या नायक समाजाची रात. हे रातीक दोन व्हड्यांचो सांगोड करून ताका फुलांनी सजयतात आनी देवळाच्या कुशीक आशिल्ल्या तळयेंत ह्या सांगोडांतल्यान देवाची मिरवणूक काडटात. तिसरी रात, गरुडासन. देव अनंत गरुडरूपी आसनाचेर विराजमान जातात. ही रात गांवच्या धा जाणांची जाल्यार काल्याची चवथी रात देवळाच्या म्हाजनांची. म्हाजनपणाचो अधिकार मेळिल्ल्याचे जैत मनोवचे पासत हे रातीची सुरवात जाल्ली. ही रात विजयरथाची. ह्या दिसा फुलांनी सजयल्ल्या आनी कोरीव नक्षीकाम केल्ल्या भव्य विजयरथांतल्यान देवाची मूर्त देवळा भोंवतणी भोंवडायतात.
शिवासन ही काल्याची पांचवी रात, हया दिसा देव अनंत शिवाच्या आसनांतल्यान देवळा भोंवतणी भोंवता. काल्याची सवी रात हत्ती अंबारी. ही रात शेट पारकार घराण्याची, देवाक हत्ती अंबारींत बसोवन व्हडा डौलान देवळाच्या प्राकारांत भोंवडायतात. आनी काल्याची निमणी रात शेषासनाची रात. शेष नाग आशिल्ल्या आसनाचेर बसोवन देवाची दबाज्यान मिरवणूक काडटात.
पयलो दीस सोडल्यार, हेर सवूय दीस देवळा कडल्या पेडार भजन वा संगीताची कार्यावळ आसता. उपरांत देव देवळांत पावतगीर आरत्यो आनी तिर्थ प्रसाद जावन नाटक जाता.
शेषासन ही काल्याची निमणी रात आसली तरी श्री अनंत देवाचो कालो दसम जातगीरूच सोंपता. दसमे दिसा देवाची चांदीचे पालखेंत बसोवन मिरवणूक काडटात. त्या दिसा पालखे फुडल्यान सुंवारी वाजयतात. पालखी देवळांत हाडटात आनी आरती जाता. अशे तरेन हो अनंताचो सख्याहरी मोठे उमेदीन गांवचो लोक मनयतात.
श्वेता पालकार
9765945374
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
