सादूर रावात, सुरक्षीत रावात

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सायबर गुन्यांव फुडाराक वाडत वतले, म्हणटकच हें सगलें गंभीरपणान घेवचेंच पडटलें. दुसरो उपाय ना.

काळा वांगडा मनशान स्वताक बदलपाक जाय. जो बदलना तो शेणटा. हालींच्या तेंपार जाल्लो सगल्यांत व्हडलो बदल म्हणल्यार मोबायल फोन. तो दरेका हातांत पावला. सगलेच सोशल मिडिया वापरुंक लागल्यात. फायदे आशिल्ल्या ह्या सोशल मिडियान लुकसाणूय केलां. गुन्यांवकारी प्रवृत्तीचे लोक ताचो गैरवापर करपाक लागल्यात. संवसारांतले लोक सादूर जालें नात, तर तांकां हाचो फटको बसतलो. हीच ती सायबर क्रायम. जिचे पसून लोक सुरक्षीत उरचे म्हूण गोंय पुलिसांनी पत्रकार संघटणेच्या पालवान जागृताय सुरू केल्या. काल सायबर सुरक्षा कार्यशाळा आयोजीत केल्ली. फाटल्या स म्हयन्यां सावन पुलिसांनी जागृतायेचे खाशेले यत्न चालू केल्यात. तळागाळांत पावपा खातीर तांणी आतां प्रसार माध्यमांची मजत घेतल्या.
प्रसार माध्यमां काम करतातूच, पूण, सायबर सुरक्षेची म्हायती चड वेगान पातळावपाक शक्य तितल्या पत्रकार, शिक्षक, पंच, नगरसेवक, महिला मंडळां, धर्मीक समिती, क्लब, मंडळां… सगल्यांकूच कामाक लावचें पडटलें. आयज बातमी (दिसाळें, टिव्ही, सोशल मिडिया) वाचपी लोक चड उरूंक नात. सामकी म्हत्वाची आसल्यारूच ते ती वाचतात. ताचे परस पळयतात म्हणल्यार जाता! सोशल मिडिया, टिव्ही, दिसाळ्यां वरवीं सायबर गुन्यांव, सुरक्षे विशीं जागृताय जाता. आतां तर फोनकाॅल लागचे पयलीं ते विशींचो आॅडियोय वाजता…. तरीय अर्थीक वा हेर कसलोय फायदो जाता, अशें जाणवत जाल्यार सारासार विचार, बुद्द घाणाक दवरून लाखांनी लोक गुन्यांवकार सांगता तशें करतात. गरिबी, दळडीर हें ताचे फाटलें एक कारण आसुये! ताण, तणाव, सर्त, म्हारगाय, दुयेंसांक विटिल्ले लोक खबरां परस मनरिजवणेचेर चड भर दिवपाक लागल्यात. तातूंत तांची कांय चूक नासली तरी सरभोंवतणी कितें घडटा ताचें भान दरेकल्याक आसुंकूच जाय. पुलिसांच्या मतान, गोंयांत सायबर गुन्यांव वाडत आसात. दिसाक लाखभर तरी रुपया गोंयकार व्हगडायतात. पुराय देशाचो आंकडो पळयल्यार, भारतीयांची दरवर्सा उणीच 25 हजार कोटी रुपयांची फटवणूक जाता. अर्थांत हो पयसो भायल्या देशांतले चोर लुट्टात काय भारतीयूच हाचोय तपास पुलिसांक करचो पडटलो. आतां तर भुरग्यांचें अपहरण केलां, एटीएम कार्ड बंद जावपाचें आसा, सीबीआयन अटक केल्या, अशे फोन येवपाक लागल्यात. तातूंत जर बेकायदेशीर कामां करपी मनीस आडकलो जाल्यार तो सायबर चोर सांगता तें- तें दोळे धांपून करता. थोडे नांव घाण जायत ह्या भंयान, तर उरिल्ले आबूज जावन! बनावट अॅप्स, सेक्सटोर्शन, अर्थीक संस्थांची बोगस प्रोफायल, बोगस नांवांचे अकावंट, डिजिटल एरेस्ट, बनावट नोकरेचें हांयस, चड व्याज दिवपी अॅप्स…. हाका सादो, उच्च शिक्षीत, धूर्त मनीस पसून बळी पडटा. सायबर गुन्यांव कशे जातात, फटवणूक कशी जावं येता, ती कशी टाळपाची, कागाळ खंय करपाची हाची म्हायती दरेका नागरिका मेरेन पावोवपाच्या हेतान गोंय पुलिसांनी हो सायबर सुरक्षा जागृताय उपक्रम हातांत घेतला.
प्रत्येक नागरीक सायबर सुरक्षे विशीं स्वता चड योगदान दिवपाक शकता. सगल्यांत पयलीं उठसूठ सगलेंच सोशल मिडियाचेर घालपाक जायना. वैयक्तीक म्हायती कोणाक दिवंक जायना. तुमी नेमके खंय रावतात, तें अनवळखी मनशाक कळपाक जायना, तुमी खंय आसात, खंय वचपाचे आसात, तें तर गांवार घालचेंच न्हय. पूण कांय लोक हें चुकनासतना फोटवां सयत सोशल मिडियाचेर घालतात. सरकार मेळत थंय मोबायल फोन लिंक करपाक सांगता. ताचेर पर्याय जाय. सामकीच गरज आसा, थंयच तो लिंक करचो. डाटा विकपी लोक आसात, तांकां खर ख्यास्त दिवंक जाय. फोन नंबर बदल्लो तरी गुन्यांवकारांक तो रोखडोच कसो मेळटा? पयलीं पोस्टाच्या कार्डाचेर बरयिल्ले पत्ते मेळटाले, तशेंच हें. संदेश, फोन नेमको खंयच्यान आयला, वॅबसायट अधिकृत वॅबसायटी आसली तरी युआरएलांत एक अक्षर कॅपिटल वा चुकीचें आसा काय, तें तपासूंक जाय. संबंदीत बँकेंत वचून तपासणी करूंक जाय. हालीं बँको, कंपनीं, वेवसायिकूय मॅसेजी, फोन करीत आसतात. कोण खरो, कोण फट तें कळप कुस्तार जालां. आरबीआय, सेबीच्या संकेतथळार अॅप वा गुंतवणूकदार अधिकृत आसा काय ना, तें तपासप बरें. डिजिटल एरेस्ट जाल्या अशें सांगपी मनशाक ताचें नांव, बॅच क्रमांक विचारचो. gov.in – .nic.in वा https:// आशिल्ल्योच वॅबसायटी वापरच्यो. सगल्यांत म्हत्वाचें, सायबर फटवणूक जाल्यार 1930 वा 7875756222 ह्या नंबराचेर फोन करचो. थळाव्या पुलिसांकूय कळोवचें.
सायबर गुन्यांव फुडाराक वाडत वतले, म्हणटकच हें सगलें गंभीरपणान घेवचेंच पडटलें. दुसरो उपाय ना.