भांगरभूंय | प्रतिनिधी
निळें निळें ब्रह्म ह्या कविता संग्रहा खातीर साहित्य अकादमी पुरस्कार मेळोवपी कवी शंकर रामाणी मूळ गोंयचे. जिणेच्या अखेरच्या पर्वांत बेळगांवां रावताले. अंदूं तांचें जन्मशताब्दी वर्स. ते निमतान ह्याच सप्तकांत पणजेंतल्या पयल्या नरीमन पाॅयंटार – पाटो प्लाझावेल्या संस्कृती भवनांत कार्यावळ जाता. तातूंत मेळपी गिन्यानांतल्यान कवितेची नवी पणती सदाकांळ पेटत उरतली, अशी आस्त बाळगूया. शंकरबाब पणजे एकलेच चलत भोंवपी, तांची पासय होय एक अभ्यासाचो विशय. तांचे सोयरे, इश्ट ते विशीं सांगतलेच, पूण तांचो सादो भेस, तांचें वक्ल आनी चलता भोंवतना लागिल्ली तनरी विसरप शक्य ना.
पणजी गोंयची राजधानी जाल्ल्यान भोंवडेकारांकच न्हय गोंयांतल्या, भायल्यान आयिल्ल्यांकय सांबाळून घेवपी. थंयच कांय वेळा मूळ पणजेकार शेण्टा, नवनिर्मणे कडेन वतना पणजेतल्यान पयस गेल्ल्यांक पणजे येवचें दिसतलेंच. कांय पोरणी घरां बांदून मजलेय चडटलेच, पूण तशें करतना निळें, निळें ब्रह्म शेणचें न्हय, हाची जतनाय म्हापालिकेन घेवची.
पणजी म्हळ्ळ्यार मांडवी न्हंयेच्या ल्हारांवरी. स. शंकर रामाणी हांचे पणजेतले सोयरे यशवंत रामाणी हेय एक बरे बरोवपी, मराठी आनी कोंकणीतल्यान. पुडवें आनी जाकीट ही तांची वळख. साहित्य अकादेमी पुरस्कार मेळोवपी कवी माधव (वेणीमाधव बोरकार) आकाशवाणीवेले उंचेल्या स्थानावेले अधिकारी, पूण तेय कवितेंतल्यान व्हड जाले. आल्तिनावेल्या वीज कर्मचाऱ्यांच्या काॅलनीत रावन, फ्रेंच सरकाराचो, साहित्य अकादेमी पुरस्कारय जोडपी सावयवेरेंतल्यान पणजे येवन म्हान जाल्लें आनीक एक व्यक्तीमत्त्व, कवी मनोहरराय सरदेसाय. तांचे भाव धेंपो काॅमर्स म्हाविद्यालयाचे आदले प्राचार्य शशिकांत सरदेसाय, तेय बरोवपी. दोगय साहित्य अकादेमी पुरस्कार जोडपी लक्ष्मणराव सरदेसाय हांचे पूत, पणजेंतल्यानच नामना तांणीय मेळयली.
आदले शिक्षण संचालक मनोहर हिरबा सरदेसाय हे कट्टर मराठीमोगी. तांणीच तर गोंय मुक्तीलढ्याचो इतिहास बरयल्लो. तोच इतिहास म्हत्त्वाचो, सुटके झुजाऱ्यांनी तो सांगपाक कश्ट घेतिल्ले. त्याच पुस्तकांतले वेंचिक खीण शाळा, म्हाविद्यालयाच्या पुस्तकांतल्या धड्यांनी आसचे.
पणजेक जशी पायांनी चलत भोंवपाची परंपरा आसा तशीच बुदवंतांक, नव्या मनांक, विचारांक उमेद दिवपाची कळाशीय. रेमो फर्नांडिस, वेंडेल राॅड्रिग्ज मूळ शिवोलेचे, पूण पणजेतल्यान देस पावंड्यार पावले. राजकारणय पणजेंतल्यान घडटा, शिजता, राजकारणी आयजय उंचायेर पावताय पणजेंत , केन्ना शेण्टात तरी आदले आमदार स. माधवबाब बीर, जे बी गोन्साल्वीस यादींत उरतात.
आयज इडीसी बिल्डिंग आसा थंय एका तेंपार कला अकादमी आसली, ताचे आदीं वीज खात्याचें कार्यालय थंयच आशिल्लें. कला अकादमी नवें रुप घेता, फाटल्यान राखणे वणत जाल्यार फुडल्यान मातयेकोराच्या फांतराचें बांदकाम जाता, जशे आर्किटेक्ट, अभियंते ह्या वावरांत घुस्पल्यात तशेंच कलाकारांय सरकार विश्वासांत घेत व्हय? ज्या ओपन एअर थेटरांत भारतरत्न लता मंगेशकर हांचे ज्योती कलश ह्या पदाच्या आवाजाचे स्वर आयकूंक मेळिल्ले, तें थेटर जशाक तशें परत मेळत व्हय? लतादीदी हो संवसार सोडून वतनाच कला अकादमी मोडप हाचो अर्थ पणजेंतली कलेची परंपरा शेणली अशें न्हय, नवे गायक, वादक घडटात. आल्तिन्याचे दोंगुल्लेर कला, संगीत, आर्किटेक्चर म्हाविद्यालयां, पणजे आयटीआय, पाॅलिटेक्निक आसात थंय एकदां मुख्यमंत्री, कला आनी संस्कृती मंत्री नदर घालत?
नवनिर्मणेतल्यान पणजे वेलनेस फाॅरेव्हर फार्मासी दिसूंक लागल्यात, पूण चार- पांच दसकांची, घराण्याची परंपरा सांबाळपी फार्मासिया अनंत, सालसेत, हिंदू, मळ्यांतल्या फार्मासीक आनी उपरांत आयिल्ल्या जीवनरेखा, सीतारा मेडिकल्साक गिरायक आयजूय आसा. अनंत फार्मासीची परंपरा आतां घरच्यो धुवांनी सांबाळ्ळ्या. पयलीं वरी अनंत फार्मासींत पोंसाव मेळचें ना, पूण गिरायकांक चड वेळ तिष्ठत रावचें पडचें ना हे खातीर प्रकाशबाब शंखवाळकार लक्ष दवरून आसतात. गोविंद वैद्य हांच्या घराण्याचे परंपरेतली हिंदू फार्मासी काल श्रीपती, मधुकर वैद्य हांणी सांबाळ्ळी. अशोक, राज पैद्य आयज सांबाळटात.
गांवठीं वखदां गिरायकाक पावयतात. कामिणीचें वखद, परिपाठक, सरपीण ह्या दुयेंताचेंर तशेंच आयुर्वेदीक वखदां म्हणल्यार हिंदू फार्मासीच, हें समेस्त पणजेकारांक सांगपाची गरजना. फार्मासी पणजे येतल्यो, वतल्यो, पूण पणजे कडेन नातें जोडपी अनंत, हिंदू उरतल्यो. नवनिर्मणे कडेन वतना पणजे म्हापालिका बिल्डिंगेच्या मुखा वयली अनंत फार्मासी एकादरे द्रोगारिया अनंत जावन मांडवी अपार्टमेंटस (महालक्ष्मी देवळा लागीं) आसतलीच हातूंत दुबाव ना. वैद्य, शंखवाळकार घराणे फार्मासी परंपरेंतलेंच. तांचीय नवी पिळगी आयटी वा हेर शिक्षणा कडेन वचत, पूण एकादऱ्याक वखदांच्या वासांत रावपाक आवडटलेंच.
आर्कायव्हज, म्युझियमाच्यो खबरो हालीं सुरू आसात. दोनय खात्यांची कार्यालयां दोन -तीन वेळां हालल्यांत, सांतिनेज वाठारांतल्यान मळ्यांत आनी मळ्यांतल्यान आल्तिनार पावल्यांत. मनिसबळ उणे जायत आसा, पूण पुर्तुगेज तेंपा वेले भूमीविशींचे डाॅक्युमेंटस खरेंच पुर्तुगालाक आसात? अशें घाळपण आयज मेरेनच्या सरकारांनी केलां? मंत्र्यांनी सोद घेतल्यार खात्याचें डिजिटायजेशन जालां, डाॅक्युमेंटसय परंपरा मोडत डिजिटायज्ड जाल्यात हें कळटलें. म्युझियमाक व्हड जागो खंय मेळत, सरकारी शाळा काय सायन्स सेंटरांत म्युझियम वतलो? पुर्तुगेज तेंपा वेल्या इतिहासा वांगडाच म्युझियमात आनीकय कितें तरी आसा, दिव्यांचो उजवाड आसा, सुटके झुजाचो इतिहासय आनी शिवण टिपणच न्हय जाल्यार केपेचें शिल्पय आसा. खणल्यार अजापां हातांत येतलीं अशी ही पणजी .
नव्या कांपाल पाॅयंटार कोण वता गरवणेक? यो रे सांजाव गीतांत आर्टिफिशल शाॅवराच्या उदकांत कोण भिजतात? तीय परंपराच, थोडी पोरणी, थोडी नवी, निळ्या ब्रह्मावरीं.
(लेखिका ज्येश्ठ पत्रकार आसात,)
सुहासिनी प्रभुगावकर
9881099260
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
