सशक्त आनी प्रगत राजभास : एक विचार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आखील भारतीय कोंकणी परिशदेचें तेत्तीसावें अधिवेशन व्हडा दबाजान मडगांव रवींद्र भवनात जालें. ह्या अधिवेशनाचें मुखेल सोयरे नामनेचे भासशास्त्री बाब गणेश देवी आसले. तांणी आपल्या भाशणांत कोंकणी भाशेची तोखणाय करतना म्हणलें, ‘कोंकणी भास खास गुणांनी भरिल्ली तशेंच तरनाटी, विलक्षण भास जावन आसा. हे भाशेचो फुडार उज्ज्वल आसा.’ कोंकणी भाशेचो उदरगतीचो प्रवास आनी गिरेस्तकायेचो आलेख सातत्यान वयर चडत आसा. दोन ज्ञानपीठ आनी एक सरस्वती पुरस्कार फावो जाल्यात आनी भरपूर साहित्य निर्मिती जायत आसा, तीय बी सामक्या ल्हान काळांत. दुसरो म्हत्वाचो आनी खास कोंकणीचो गूण म्हणल्यार कोंकणी मनीस हो फकत कोंकणी मनीस आसना तर तो भोवभाशीक आसता आनी हाचें मोल कोंकणीच्या फुडाराच्या नदरेंत खूब व्हड आसा.
ताणें सांगिल्लें हें सगळें सामकें खरें. पूण ह्या खास आनी उदेंते कोंकणी भाशेचीं मुळां खूब खोलायेंतल्यान आयिल्लीं आसात हें आमी विसरून उपकारना. तें जाणून घेवप खूब म्हत्वाचें. गोंय आनी कोंकणीच्या इतिहासाचेर फाटीं वळून नदर मारल्यार आमकां जाणवतलें, आमच्या पुर्वजांनी सुमार साडेचारशीं वर्सां वयर पुर्तुगेजांच्या अत्याचारांत, दबावांत रावन लेगीत मायभाशेक आनी संस्कृतायेक दायजाचो आदार घेवन वाटयली. गोंय मुक्त जाले उपरांत लेगीत फातरांचो मार खावन तांणी कोंकणीक जाय तो दर्जो मेळोवन दिलो. भारत देशाच्या हेर राज्यांतल्या कोंकणी वाठारांत खास करून कोंकण वाठारांत थंयच्या सरकाराचो कोंकणीक कसलोच तेंको नासतना लेगीत त्या पुर्वजांनी आपले परीन कोंकणीची जतनाय घेतली आनी ती थंय जिवी दवरली. म्हूण ह्या सगळ्या म्हान पुर्वजांक आमी नमन करूंक जाय, तांचो त्याग मतींत दवरूंक जाय आनी कोंकणीच्या विकासाचीं फुडलीं पावलां मारूंक जाय.
कोंकणी ही एक विकसीत जावपी भारतीय भास. ताका लागून तिच्या उदरगतीच्या मार्गार जायत्यो आडमेळी, आव्हानां आसात. पूण कोंकणी लोकांचो जोश आनी उमेद भरपूर, म्हूण हें काम तितलें कठीण ना. तशें पळोवंक गेल्यार खंयच्याय विकासाचें काम सातत्यान चालू दवरचें पडटा आनी ह्या संदर्भाक लागून म्हजे तकलेंत काय विचार येतात. तांतूतले कांय वेंचीक हांव हांगां दवरपाचो यत्न करतां.
कांय विचार

• कोंकणीचीं आव्हानां पेलतले जाल्यार, आडमेळ्यांचेर मात करतले जाल्यार कोंकणीच्या समस्यांच्या मुळांत हात घालूंक जाय. तें मूळ जावन आसा कोंकणी शिक्षण.
• हातूंत पयलीं गजाल जावन आसा ती म्हणल्यार कोंकणी भाशेची ‘साक्षरता’. ज्या लोकांक खंयचीय भास उलोवंक वाचूंक आनी बरोवंक येता ते लोक ते भाशेचे साक्षर. ही जाली साक्षरतायेची व्याख्या. गोंयांत रावपी मूळ गोंयकार आनी हेर राबित्यांक धरून चडांत चड म्हणल्यार णव्वद टक्या वयर लोकांक कोंकणी उलोवंक येता. पूण तांतुतल्या कितल्या लोकांक ती बरोवंक आनी वाचूंक येता..? अजाप म्हणल्यार गोंयांत रावपी सगले कोंकणी उलोवपी, पूण भोवसंख्य वाचपा, बरोवपा बाबतींत ‘निरक्षर’! हें एक कोडू सत जावन आसा. आमी आमचो इगो पयस दवरून हें पयलीं जाणा जावंक जाय. हे निरक्षर पालक भुरग्यांक कोंकणी शिकूंक प्रवृत्त करतले ही आस्त आमी कशी बाळगुची? तांकां ती शिकपाक खूब जड दिसता.
• चडांत चड निरक्षर आनी साक्षर पालकांक आनी तांच्या भुरग्यांक कोंकणी शिक्षण खंयचेच नदरेंत फायद्याचे दिसना आनी जें फायद्याचें ना तें कोण कशें आपणायतले?
• खंयचीय भास प्रगत आनी प्रचलीत जातली जाल्यार ते भाशेक उतरावळीचें व्हडलें भांडार आसचें पडटा. कोंकणी भाशेक उतरावळीचो उणाव जाणवता. दुसरे भाशेंतलीं उतरां घेवंक थोडे अनमनतात.
  ह्यो जाल्यो कोंकणीच्यो कांय वेचीक अडचणी आनी आव्हानां. हाचेर उपेगी पडचे अशे उपाय पळोवया.

1. फुडाराचेर नदर दवरून सातत्यान चालू उरपी असो सरकार पुरस्कृत, पूण कोंकणीचे उदरगती खातीर वावुरपी संस्थेच्या जोड पावलान राज्य पांवड्यार एक साक्षरता अभियान चालीक लावचें पडटलें. ह्या अभियानाक लागपी मनीस बळ आनी तकनिकी आदार प्राथमीक ते विद्यापीठांतले कोंकणी शिक्षक आनी विद्यार्थ्यां कडल्यान मेळोवं येता. कोंकणी संस्थां कडल्यानूय मेळूं येता.
2. कोंकणी विशय जड आनी कठीण हो समज सगल्यांच्याच मनांतल्यान पुसून उडयतलो जाल्यार कोंकणीच्या अभ्यासक्रमांत एक क्रांतीकारी असो आगळो विचार राबवचो पडटलो, बदल घडोवन हाडचो पडटलो. देखीक…

• पयली ते धावी यत्ते मेरेन अभ्यासक्रमाचो उद्देश फकत विद्यार्थ्यांक पुर्णत्वान कोंकणी विशीं उमळशीक वाडोवपी आनी विद्यार्थ्यांक आकर्शीत करपाचो आसूंक जाय.
• जटील आनी तांत्रीक गजालींचो आसपाव उणो दवरप गरजेचें. शिकोवपाची पद्दत हांसून- खेळून म्हणटात तशी आसूंक जाय.
• कोंकणी विशय फायद्याचो आनी विद्यार्थ्यांचो फुडार राखपी आसूंक जाय. राज्याच्या प्रशासनांत कोंकणीचो वापर सातत्यान आनी सक्तीन जावंक जाय. हातुंतल्यान रोजगार निर्माण जावं येता.
• राजभास शिक्षण सक्तीचें आसचें, कोंकणी साहित्याक जाय ती पोसवण, उत्तेजन दिवचें. पयली ते धावी मेरेन कोंकणी शिक्षणाची परिक्षा पद्दत सोंपी, सरळ आनी विद्यार्थी प्रिय आसप खास गरजेचें. ही पद्दत हेर भाशां प्रमाण “स्कोरींग” आसूंक जाय.
  3 कोंकणींत उतरावळीचो उणाव भरून काडटले जाल्यार:-
• हो असो उणाव सगळ्याच भाशांनी चड कमी प्रमाणांत आसता हे पयलीं जाणून घेवंक जाय.
• वेगवेगळ्या वाठारांत (गोंयांत आनी गोंयां भायर) आशिल्ली कोंकणीच्यो विवीध बोली ह्यो आमचे कोंकणीची “अनएक्सल्पोरड” खणी. ह्या सगल्या बोलींची उतरावळ पुंजावची, एकठांय करची, प्रमाणीत करची. हातूंतल्यान नवीं उतरां सांपडटलीं आनी कितलीशींच समान अर्थी उतरावळींची भर कोंकणी भाशेंत पडटली.
• विज्ञान, भुगोल, वैजकी, अभियांत्रीक तकनिकीच्या आनी हेर मळार वापरूंक कोंकणींत उतरा मेळनात जाल्यार हेर भारतीय भाशांतलीं उतरां जाय तेन्ना उखलूंक येतात आनी एकाद्रे जाय ते उतर भारतीय भाशेंत लेगीत सांपडना जाल्यार ते उतर इंग्लीश भाशेंतल्यान
  घेवं येता. अशें करप खंयच्याय भाशेत सामान्य आसता.
  ह्या लेखात कोंकणी विशीं कांय वेचीक मुद्द्यांचो उल्लेख केला. जमता जाल्यार हाचेर विचार करचो आनी कोंकणीच्या विकासा खातीर जें बरें आसा तें करचें.
• वसंत सैल