भांगरभूंय | प्रतिनिधी
भारत म्हळ्यार उत्सव, परंपरा आनी उत्सव हांचो देश. देशांतलो दरेक प्रदेश, धर्म आनी समाज आपल्या खाशेल्या उत्सवांक खोशी आनी उमेदीन मनयता. हे प्रसंग फक्त समाजीक आनी संस्कृतीक नदरेनच न्हय तर समाजांतल्या अर्थीक आनी विकासात्मक आंगां खातीरय म्हत्वाचे आसात. उत्सव लोकांक एकठांय हाडटात, वस्तू आनी सेवा हांची मागणी निर्माण करतात आनी परंपरा तिगोवन दवरतात. आर्विल्ल्या भारताच्या संदर्भांत उत्सवांची म्हत्वाची भुमिका आसा आनी आत्मनिर्भर भारत ही संकल्पना घटमूट करतात. परकी वस्तूंचेर आदारून रावप उणें करप, घरगुती उत्पादन घटमूट करप, थळाव्या कारागिरांक सशक्त करप आनी उद्देजकतेक प्रोत्साहन दिवपाचेर ताणें भर दिला. व्यापक सहभागाक लागून आनी अर्थीक परिणामाक लागून, आत्मनिर्भर भारताची मोख साध्य करपाक सण परबो एक बळिश्ट माध्यम जावंक शकता.
उत्सवांचो संबंद आत्मनिर्भरतायेच्या कल्पने कडेन सहजपणान आसा कारण तातूंतल्यान अर्थीक वावर व्हड प्रमाणांत जाता. दर एक उत्सव कपडे, गोड पदार्थ, सजावट, मुर्ती, हस्तकला, हेर सामान अशे विंगड विंगड वस्तूं खातीर मागणी निर्माण करता. जेन्ना हें उत्पाद थळाव्या स्वरुपांत मेळटा तेन्ना ते कारागीर, शेतकार, विणकाम, कारागिरी आनी ल्हान प्रमाणांतल्या उद्देगधंद्या खातीर थेट रोजगार संदी निर्माण करतात. देखीक, दिवाळीच्या काळांत लाखांनी घरांनी दिवे, कंदील विकते घेतात. आयात केल्ल्या प्लास्टीक वा इलॅक्ट्रॉनीक वस्तूंच्या जाग्यार भारतीय वस्तू लोकांक चड आवडटात. देखून भारतीय अर्थवेवस्थे भितर खर्च केल्ले पयशे देशांतच उरतात आनी गांवगिऱ्या कुटुंबांच्या उदरनिर्वाहाक आदार दितात. हाका लागून थळाव्या उत्पादकांक सशक्त करपा वांगडाच जायना आत्मनिर्भर भारत संकल्पना घट जाता.
“व्होकल फॉर लोकल” ही संकल्पना उत्सवाच्या वेळार म्हत्व दाखयता. भारतांत कारागीर, हातमाग विणप, मातयेचीं आयदनां, परंपरीक खाणां-जेवणां हांची एक परंपरा आसा. सवाय परकी आयातीचो वाडत आशिल्लो प्रभाव थळाव्या बाजारपेठांनी दुबळो करता. हो प्रवाह उलटपाची परिपूर्ण संद ह्या उत्सवांतल्यान मेळटा. भारतांत तयार केल्लीं उत्पादनां जाणीवपूर्वक निवडून लोक देशी उत्पादनाक प्रोत्साहन दिवंक शकतात आनी परकी वस्तूंचेर आदारून रावप उणें करूं येता. ही गिरायक जागृताय म्हळ्यार आत्मनिर्भर अर्थ वेवस्था उबारपाचें पयलें पावल. मातयेची मुर्ती, मातयेचे दिवे, ऑर्गेनीक गुलाल ही फक्त सांस्कृतीक प्रतीक न्हय तर आत्मनिर्भरतेचीं अर्थीक विधानां आसात.
शेती ते कापड आनी हस्तकला ते पर्यटन मेरेन वेगळ्या वेगळ्या मळांनी हंगामी मागणी निर्माण करतात. हाका लागून ल्हान उद्देजकांक उत्पन्नाचो स्रोत मेळटा. उत्सवांतलें आनीक एक म्हत्वाचें आंग म्हळ्यार परंपरीक गिन्यान आनी कुशळटाय सांबाळप. भारतांतल्या जायत्या हस्तकला आनी कला प्रकारांचो संबंद उत्सवां कडेन आसा. उत्सवाच्या सजावटींत वापरिल्ल्या मधुबनी चित्रां सावन उत्सवाच्या वेळार वापरतात त्या कपड्या मेरेन, उत्सवांनी ह्यो परंपरा जिवी दवरल्या. गिरायक जाणीवपूर्वक ह्या उत्पादनांक आदार दीत जाल्यार कारागीर आपली कुशळटाय फुडल्या पिळग्यां मेरेन पावयतले आनी आपली कुशळटाय तांकां दितले. हाका लागून संस्कृतीक रक्षणच न्हय जाल्यार अर्थीक आत्मनिर्भरतेकय योगदान मेळटा. अशे तरेन उत्सव हे फक्त खोशयेचे खीण न्हय जाल्यार शाश्वत उदरगती खातीर प्रेरक आसतात. हालींच्या वर्सांनी उत्सवांनीय नवनिर्माण आनी उद्देजकतेक प्रोत्साहन दिलां. पर्यावरण-अनुकूल उत्पादनां ल्हान ल्हान स्टार्टअप आनी बायलांच्या आपमजत पंगडां वरवीं तयार जातात. तांकां आदार दिवन उत्सव पर्यावरणीय टिकावूपण आनी अर्थीक आत्मनिर्भरताय ह्या दोनूय गजालींक चालना दितात.
पर्यटन हो उत्सवाच्या काळांत फुलपी आनी आत्मनिर्भरतेक योगदान दिवपी आनीक एक वाठार. अशे उत्सव लाखांनी देशी आनी आंतरराष्ट्रीय पर्यटकांक आकर्शीत करतात. हे भोंवडेकार येरादारी, हॉटेलां, हस्तकला, जेवण, संस्कृतीक सादरीकरणाचेर खर्च करतात. जेन्ना थळाव्या उद्देजकांक ह्यो सेवा दिवपाक प्रोत्साहन दितात तेन्ना पर्यटन येणावळ देशांत उरता आनी ल्हान वेवसायांक फायदो जाता. अशे तरेन उत्सव थळाव्या अर्थवेवस्थेक बळगें दितात आनी समाजाक सशक्त करतात, भारताक चड आत्मनिर्भर करतात.
मेक इन इंडिया, एक जिल्हो एक उत्पादन, आनी स्टार्टअप इंडिया अशे सरकारी उपक्रम उत्सवां कडेन जुळटात जाल्यार चड गती मेळोवंक शकता. डिजिटल प्लॅटफॉर्म आनी ई-कॉमर्स वॅबसायटी वापरून सणाच्या हंगामांत शारी गिरायकां कडेन कारागिरां कडेन जोडपाक वापरूं येता. हाका लागून उत्सवांचे फायदे गांवगिऱ्या आनी शारी वाठारांनी एक सारके वांट्टात हाची खात्री जाता. त्याच वेळार तो एक घटमूट घरगुती बाजारपेठ तयार करता आनी ताका बळगें मेळटा आनी तें घटमूट करता. संवसारीक पांवड्यार भारतीय उत्सवांनी निर्यात आनी आंतरराष्ट्रीय वेपाराची संद निर्माण जाता. भारतीय निर्मितीच्या वस्तूंक ह्या बाजारपेठांनी निर्यात केल्यार देशी उद्देगधंदे वाडयतना विदेशांत भारताची सांस्कृतीक उपस्थिती घटमूट जाता. अशे तरेन संस्कृतीक मुत्सद्देगिरी आनी अर्थीक आत्मनिर्भरताय ह्या दोनूय गजालीं खातीर उत्सव हें साधन म्हणून काम करतात.
अर्थांत, उत्सवांचो पुरायपणान उपेग करपाक आव्हानां आसात. आयात केल्ल्या वस्तूंचें वर्चस्व, फावो ती पुरवण साखळी नासप, गिरायकां मदीं मर्यादीत जागृताय, गांवगिऱ्या कारागिरां खातीर फावो तें विपणन ह्यो मुखेल आडमेळीं. सरकारी संस्था, एनजीओ आनी खाजगी संघटणांनी कारागीर आनी ल्हान वेवसाय उत्सवाच्या वेळार आपलीं उत्पादनां दाखोवंक शकतात अशे मंच तयार करचे पडटले. तशेंच कारागिरां खातीर डिजिटल साक्षरता आनी प्रशिक्षण तांकां ऑनलायन प्लॅटफॉर्मांतल्यान व्यापक बाजारांत प्रवेश करपाक मजत करूंक शकता. भारतांतले उत्सव सांस्कृतीक कार्यावळी वांगडाच अर्थीक वाड, उद्देजकता, टिकावूपण, आत्मनिर्भरताय हांचे खातीरची संद आसात. उत्सव हे आनंद आनी एकठांयपण मनयतना आत्मनिर्भरतेचें सपन साकार करपाचे दिकेन पावल मारपाक शकतात.
डॉ. चिन्मय मधू घैसास
9823728640
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
