भांगरभूंय | प्रतिनिधी
फाल्यां ९ एप्रिलाक हिंदू धर्माचें नवें वर्स सुरू जाता आनी शालिवाहन शके 1946 वर्साचो आरंभ जाता. गोंयांत हो दीस ‘संवसार पाडवो’ वो ‘गुडी पाडवो’ म्हणून मनयतात. महाराष्ट्रांत हो दीस ‘गुढी- पाडवा’ तर कर्नाटक, आंध्र प्रदेशांत ‘उगादी (युगादी) म्हणून व्हड उमेदीन मनयतात. तिथी प्रमाणें चैत्र शुक्ल पाडवो म्हणजेच ‘गुडी पाडवो’. फाल्गुनांतली उमास सोंपता आनी फुडलो दीस म्हणजेच पाडवो उदेंता आनी नव्या वर्साचो आरंभ जाता.
हो दीस हिंदू धर्माचें नवें वर्स म्हणून मानून घेतिल्लें आसलें तरी प्रांता प्रमाणें आनी थळाव्या पांवड्यार वेगवेगळ्या दिसा नव्या वर्साची परब मनयतात. गुजरात राज्यांत ‘कार्तिक पाडवो’ म्हणजेच दिवाळेच्या उमासेची फुडली तीथ ‘बलिप्रतिपदा’, लक्ष्मीची पुजा करून थंयचे हिंदू लोक नवें वर्स मनयतात. पंजाब, बंगाल व ओरिसा वाठारांत ‘वैशाखी’ तर केरळात ‘विशु’ अशे नव्या वर्साचे दीस मानतात. वैशाखी आनी विशु ह्या दिसांचें खाशेलेपण म्हणजे त्या दिसा ‘मेष संक्रांत’ जाता आनी राशी चक्राचा नवो फेरो सुरू जाता. आंतरराष्ट्रीय ग्रेगोरियन कॅलेण्डरांत हो दीस 13- 14 एप्रिलाक येता. जशी मकर संक्रांत 14- 15 जानेवारी ह्याच दिसा येता तेच तरेन हे दीस थारावीक दिसा येतात.
सबंद हिंदू धर्माचें एक अशें पंचांग ना. ते खातीर अशे फरक जातात. गोंय, महाराष्ट्र, कर्नाटक आनी आंध्र प्रदेशांत शालिवाहन शक पंचांग वापरतात. तातूंत चैत्र शुक्ल पाडवो नवें वर्स मानलां.
दरऐका धर्माचें स्वतंत्र कॅलेण्डर आसा. आयज वेव्हारीक कामा खातीर आमी ग्रेगोरियन कॅलेण्डर वापरतात तरी सुरवेक फकत कॅथोलिक राष्ट्रांनी तें मानून घेतिल्लें. प्रोटेस्टंट राष्ट्रांनी तर ताचेर बहिश्कार घाल्लो. उद्येगीक क्रांती उपरांत राष्ट्रां मदले वेव्हार वाडले आनी ग्रेगोरियन कॅलेण्डर आपोआप मान्य जालें. तशेंच वैज्ञानीक कामा खातीर हेंच कॅलेण्डर मान्य केलां. ते खातीर ताचें मूळ घट्ट रोमलां.
हिंदू पंचांगातल्यो तिथी थळाव्या वेळे प्रमाणें थारायतात. ते खातीर अदीं मदीं वाद निर्माण जातात. भारत स्वतंत्र जाल्या उपरांत राष्ट्रीय सण आनी सुट्ट्यो जाहीर करतना खूब आडखळी येवपाक लागल्यो. तेन्ना स्वतंत्र भारताचें राष्ट्रीय पांवड्यार एक पंचांग आसचें असो विचार जालो. ते तेंपा वयले प्रधानमंत्री पंडित जवाहरलाल नेहरू हांणी फुडाकार घेवन 1952 वर्सा नामनेचे शास्त्रज्ञ प्रो. मेघनाद सहा हांचे अध्यक्षते खाला पंचांग सुदारणा समिती नेमली. हे समितींत भारतातले मुखेल पंचांग पंडीत आनी शास्त्रज्ञांचो आसपाव आशिल्लो.
सगल्या हिंदू पंचांगकारांनी रुतु वर्साचो काळ ‘सूर्य सिद्धांत’ ह्या ज्योतीश ग्रंथा वयल्यान घेतला हें समजून आयलें. सगल्या प्रस्नांचेर खोलायेन विचार करून नवें पंचांग तयार जालें. ह्या पंचांगाक ‘भारतीय राष्ट्रीय पंचांग’ वा ‘शक पंचांग’ म्हणून वळखतात. सगल्या शासकीय पत्र वेव्हारांत इंग्लीश तारखां वांगडा ‘शक पंचांगा’तल्यो तारखो बरोवपाचें बंधन आशिल्लें. सगल्या दिश्टीन मुखेल करून शास्त्रीय नदरेंतल्यान हें एक आदर्श पंचांग आसा. सकयल्या मुद्द्यां वयल्यान ताचें मोल समजून येतलें.
पंचांग वर्साचो काळ ‘शालिवाहन शक’ वयल्यान घेतला. 1957 वर्सा हें पंचांग लागू जालें तें वर्स राष्ट्रीय पंचांगात ‘शक 1879’ अशें मानून घेतलें. 22 मार्च 1957 वर्सा सावन ह्या पंचांगाचो आरंभ जालो. हो दीस राष्ट्रीय पंचांगाचेर 1 चैत्र शके 1879 असो आशिल्लो.
राष्ट्रीय पंचांग हिंदू पंचांगा प्रमाणें चांद्र- सौर प्रकाराचें न्हय तर तें पुराय सौर पंचांग आसा. सगल्या दिश्टीन तेंच वेव्हारीक आनी सोयीचें आसा. तशेंच राष्ट्रीय पंचांगातलीं म्हयन्यांची नांवां हिंदू पंचांगा प्रमाणें चैत्र, वैशाख, ज्येष्ठ, आषाढ, अशींच दवरल्यांत. ते खातीर तें हिंदू धर्माचें पंचांग आसा, असो समज जाता. राष्ट्रीय वर्साचो आरंभ 22 मार्च ह्याच दिसा जाता. लीप वर्सा मात हो दीस 21 मार्चाक येता.
हिंदू पंचांगांतल्यो तिथी थळाव्या वेळे प्रमाणें थारयतात. ते खातीर तिथी, सण आनी धर्मीक उत्सव फाटीं फुडें जातात आनी लोकां मदीं गोंधळ जाता. आजूनय ताचेर तडजोड सोदून काडपाची तयारी दिसना. राष्ट्रीय पंचांगांत ते विशीं एक म्हत्वाचो बदल केलो. भारतीय स्टँडर्ड (आयएसटी) वेळ 82 अंश 30 मिनिट– पूर्व ह्या रेखांश रेशे वयल्यान घेतला. तेन्ना सबंद भारता खातीर त्या वयल्यान तीथ थारावपाचें मान्य केलें.
वर्साचो काळ आनी रुतु ह्यांच्या मदीं सुयोग जुळोवन हाडप हो आदर्श पंचांगांचो म्हत्वाचो गूण आसा. त्या बाबतींत भारतीय राष्ट्रीय पंचांग जगांतल्या सगल्या पंचांगात आदर्श अशें आसा. उदाहरणा खातीर; 21- 22 मार्चाक सूर्य विषुववृत्ताचेर येता आनी वसंतसंपात सुरू जाता. त्याच दिसा राष्ट्रीय पंचांगाचेर 1 चैत्र म्हणजेच नवें वर्स सुरू जाता. 21 जूनाक सूर्य कर्क वृत्ताचेर येता. त्याच दिसा आषाढ सुरू जाता. 23 सप्टेंबरला सूर्य परत विषुववृत्ताचेर येता आनी आश्वीन म्हयनो लागता. 22 डिसेंबराक सूर्य मकरवृत्ताचेर येता आनी उत्तरायणाक सुरूवात जाता. त्याच दिसा पौष म्हयनो सुरू जाता. अशे तरेन भारतीय राष्ट्रीय पंचांग शास्त्रीय तत्वांचेर आदारून आसा. पूण राष्ट्रीय पांवड्यार ते सदांच उपेक्षीत उरलें. हें आमचेंच दुर्दैव म्हणचें पडटा.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
