भांगरभूंय | प्रतिनिधी
श्री धालो गे धालो
धालांनी खेळूं येयात गे
धालो धालांनी खेळूं येयात
मा र्गशीस सोंपता- सोंपता गांवगिऱ्या वठारांतलीं हौशी बायलां तयारेक लागता धालांच्या. वांयगणें पीक- देखीक तांबडी भाजी, मुळो, विरवली, भेंडे… शेतांत तयार आसतात. दिसपट्टी तयार भाजी काडून बाजाराक व्हरून विकपाची तयारी करून गांवच्या मांडाची तयारी करपाक बायलांक ताकतीक आसता. मांडार जमनीक शेण सारोवन ती सुळसुळीत करून धालांक तयार करपाचीं कामां तीं करतात. मांड म्हणल्यार, गांवचें उक्तें सभाघरुच कशें. ह्या मांडार तुळशी वृंदावन आसता. आदल्या काळार सभाघरां नासलीं आनी गांवच्या लोकांक आपलेंच मनोरंजन करपाचीं कसलींच साधनांय नासलीं. गांवच्या देवळा लागीं आसपी जाग्यांत गांवकार सांस्कृतीक जावं धर्मीक कार्यावळ करपाक एकठांय जाताले. व्हड उमेदीन ती मनयताले. हो जागो मागीर नाटकांची माची जातालो, होळयेक होळी पेटोवपाक उपकारतालो आनी गांवच्या धालांक धालां मांड जातालो.
वांयगण पिकांचें काम सोंपले उपरांत पौषांत परत सैंमाक दिनवासपाक धालांचो उत्सव मनोवपाक लोक एकठांय जातात. कांय गांवांनी पौश म्हयन्यांत मंगळार, बुधवार वा आयतार धरून हो उत्सव सुरू जाता. कांय गांवांनी पौषाची पुनव धरून सुरू जाता वा थोडे कडेन पुनवेक धालो सोंपतात. रातीक सुमार णव वरांर सुरु जावन इकरा ते बारा मेरेन धालो चलतात. कांय कडेन बारा जावन लेगीत सोंपतात.
धालो म्हणल्यार, एक उत्सव जरी आसलो तरी तो गांवच्या बायलांचोच मेळावो. हांगा दादल्यांक येवपाक मनाय आसता. पूण कांय कडेन सांगणे वा गाराणे घालपाक गांवचो जल्मी वा म्हालगडो दादलो येता. तीन, पांच, सात, णव, इकरा वा पंदरा अश्यो धालांच्यो राती आसतात. चड करून बुधवार वा आयतारा धालो खेळपाक सुरू करतात. ताका मांडांक उबीं रावतात अशेंय म्हणटात. धालांचे पयले राती गांवची सवाशीण बायलां, आंकवार चेडवां एकठांय जातात. विधवांक धालो खेळपाक मनाय आसा. म्हालगड्यो विधवा फुडले पिळगेक मार्गदर्शन करपाक मांडार हाजीर रावतात. गांवचीं सवाशीण बायलां णववारी कापडां न्हेसून भांगराचे नग घालून आंबाड्यांत फुलांच्यो फांतयो माळून येतात. हालींच्या तेंपार शेंवत्याच्यो वा भायल्या गांवांतल्यान येवपी फुलांच्यो फांतयो माळटात. आदल्या तेंपार आपल्याच पोरसांत फुलपी फुलां देखीक गोटलां, बुतांव, आबोलीं, कारवांची बोकोडयो घालून गुंथिल्ल्यो फांतयो माळटालीं आनी हेरांकय दितालीं. गांव चड व्हड आसल्यार धालांच्यो राती दर वाड्या प्रमाण वांटून दिल्ल्यो आसतात.
गांवची म्हालगडी सवाशीण बायल रांगोळी घालून दवरलेल्या पाटार दिवली पेटयता. गाराणें घालून नाल्ल उखलासून दवरता. कांय गांवांनी नेमून दिल्ल्या घराब्यातल्या बायलांक धालांचो सुरवातीचो विधी करपाचो मान आसता. गांवच्या राखण्याक, पुरसाक, वनदेवतेक उलो करून, केळीचे शिरतेर तांदूळ, विडो (खांवचीं पानां आनी सुपारी) तीळ, गंध, काजळ, गोड, केळी दवरतात. मांडावेलें देवस्पण जाले उपरांत मांडकान्न (गांवची म्हालगडी बायल) एक गीत गावन हेरां बायलांक धालां मांडार येंवचें आमंत्रण दिता. मांडार देंवल्या उपरांत दर एक सवाशीण बायल मांडांत पेटोवन दवरलेल्या दिवलेक हळद, पिंजर, फूल, अक्षता घालून नमस्कार करता. सगळ्यांचो नमस्कार करून जाल्या उपरांत उखलासून (सांगणें) करून दवरलेलो नाल्ल फोडून बायलांक कातली वाट्टात. जमिल्ली सगळीं बायलां एकामेकांक हळद, कुकूम लायतात. मांडावेलीं बायलां दोन वळी करून उबीं रावतात आनी एकामेकांच्या कंबरा भोंवतणी हात घालतात. ह्या वळींक फांती म्हणतात. फांतयेंतली कोणूय एक बायल गीत सुरवात करता बाकिच्यो बायलो साथ दित एके वटेन गिताचें चरण म्हणत मुखार पावलां मारीत दुसरे फांतये म्हऱ्यांत येतात आनी वांगडाच सगलीं बाग घेतात आनी गिताचें चरण पुराय करीत परत आपल्या जाग्यार येतात. गीत फुडें व्हरत दुसरी फांती येता आनी तशेंच करता. हाका नमन म्हणतात.
दुसऱ्या रातीक सावन धालांच्या मांडार खेळ सुरू जाता. ह्या खेळांत लग्नाचो सुवाळो आसता. बायलांच व्हंकल, न्हवऱ्याचो भेस घेतात, बायलांच लग्न लायतात. घोण आपल्या ल्हान पिलाक सोदपाचें नाटक बायलां गीत गावन घोणी भशेन नाचून नाचून करतात. शिकारेक वचपाचो खेळ, मोराचेर आधारून खेळ गीतां गायत मांडार सादर करतात. धालांच्या रातीक आंकवार चेडवांचेर भार येता. ताका अवसर अशेंय म्हणतात. ह्या वेळार कांय बायलां आपले प्रस्न ह्या चेडवांक विचारतात आनी तांच्यो जापो खूब अजाप करपी आसतात. ह्या चेडवांच्या कपलाक लायल्या उपरांत ती शुद्धीर येतात.
धालांची निमणी रात मध्यान रात पार करता. तरेकवार फुगड्यो बायलां घालतात. मांडार शेण शिंताडो घालतात. खिचडी करून मांडाच्या चारुय वटेन शेंवटून मारतात. देंवचाराक सोरो, रोंट, विडी दवरतात आनी धालो सोंपयतात. धालो सोंपयताना वेगळें गीत सगळीं बायलां म्हणटात.
काळा प्रमाण बदल
बदलत्या काळांत, बदलल्या विचारांनी धालांनी खूबशे बदल जाल्यात. बांयलांचीं न्हेसणां णव वार कापडां वयल्यान पांच वार जाल्यांत. जायत्या गांवांनी धालांची प्रथा चालू दवरपाक गांवच्या बायलांनीच आपलो असो कायदो केला. जीं बायलां धालांक हाजीर रावपाक जायना तांकां पन्नास वा शंभर रुपया मुल्त फारीक करचें पडटा. कामाक वचपी बायलां, सद्दां धालांक भाग घेंव शकनात तीं हें मुल्त फारीक करतात. थोडीं मुल्त चड जाता म्हूण धालांक हाजेरीय लायतात.
गोंय सरकारान धालां सारकिल्लो लोक उत्सव सांबाळून दवरपाक पावलां उबारल्यांत. कला आनी संस्कृती संचालनालय धालो, फुगडी महोत्सव करून बायलांक स्फुर्त दिता. समाजीक माध्यमांचेर हेर राज्यांत जावपी आपआपल्या राज्यांची लोककलेची तुस्त पळोवन गोंयची कांय सुशिक्षीत बायलां जांव चलयो धालांनी, फुगड्यांनी, तशेंच तीं गितां शिकपांत रस घेवपाक लागल्यांत.
प्रिता परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
