श्री गणेश स्तवन

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

फाल्यां चवथ. आपल्या भक्तांक वर्सुकी भेट दिवपाक देव श्रीगणेशाचो पृथ्वीतलाचेर आगमनाचो दीस. फकत भारतांतूच न्हय तर नेपाळ, अमेरिका, युके, मॉरिशस देशांतूय हिंदू व्हडा दबाज्यान चवथीची परब मनयतात. विनायक नावान तिबेट, चीनांत बौद्ध धर्मीय गणपती पूजतात. जपानात तिया देवतेक बिनायक- तेन अशेंय म्हणटात. कानगी- तेन, गणबाची, गनव्हा ही गणपतीची जपानी नांवां.
गणपती हे विद्या, बुद्धीमत्ता, सुख, समृध्दी दिवपी दैवत. मजेची गजाल म्हळ्यार 97 टक्के मुस्लिम लोकसंख्या आशिल्ल्या इंडोनेशिया ह्या मुस्लिम देशान एका तेंपार आपले मुद्रेचेर गणपतीचें चित्र छापिल्लें. 1997 वर्सा आर्थिक मंदीचे ल्हार पातळिल्ले तेन्ना मुद्रेचें दिसपट्टे जाल्लें अवमुल्यन आडावपाक समृद्धीचें दैवत विघ्नहर्ता श्रीगणेशाचें चित्र छापचें अशें कोणेंतरी सुचयलें आनी इंडोनेशिया सरकारान तो प्रयोग केलो. अर्थव्यवस्थेक बरे दीस आयले आनी तेन्ना सावन 2008 मेरेन इंडोन्शियाचे मुद्रेचेर श्रीगणेश विराजमान आशिल्ले.
मूळ नांव विनायक आशिल्ल्या देवाक तांची काया, कृती आनी प्रसंगजन्य अशी 108 नावांची वळेरी आसा. तांच्या जल्माच्यो दोन काणयो आसात. ब्रह्मवैवर्तपुराणा नुसार पुत्ररत्न प्राप्ती खातीर पार्वतीन पुण्यक उपास दवरलो तेन्ना विष्णूच्या अवतार रूपान तांचो जल्म जालो तर स्कंदपुराणा नुसार शंकराक जसो नंदी आसा तसोच आपलोय निश्ठावान आसचो ह्या भावनेंतल्यान पार्वतीन आपले कुडी वयल्या म्हेळांतल्यान ल्हान भुरग्याची निर्मिती केली. हत्तीचे शीर लागले म्हूण त्या बाळकाचे नांव गजानन पडले हाच्योय दोन काण्यो आसात.
स्कंदा नुसार पार्वती न्हावपाक गेल्ली तेन्ना कोणाकूय भितर सोडचो न्हय असो आदेश दिवन चल्याक दारांत राखूंक दवरिल्लो. बाळकान जेन्ना शिवाक आडायलो तेन्ना रागाच्या भारांत शिवान ताची तकली धडा वेगळी केली. पार्वतीन आक्रोश केलो तेन्ना शिवगणान बेगोबेग रानांत पयलीं दिसली ते हत्तीणीच्या पाडकाची तकली हाडून थंय बसयली. ब्रह्मवैवर्ता नुसार पार्वतीच्या बाळकाचे दर्शन घेवपाक आयिल्ल्या शनीदेवाची नजर बाळकाच्या मुखामळार पडली तेन्ना तें भस्म जालें. विश्णून पुश्पभद्रा न्हंयेच्या देगेर वचून नवजात हत्तीच्या पाडकाचें शीर हाडिल्लें.
गणपतीक एकदंत अशेय म्हणटात ताचेय बाबतीत दोन प्रसंग आसात. एकदा गणपती आपल्या वाहाना वयल्यान पडलो तेन्ना चंद्र ताका हासलो त्या रागान गणपतीन ताचे दिकेन आपल्या दाताचो कुडको शेवटून मारिल्लो म्हणटात तर दुसऱ्या प्रसंगा नुसार परशुराम शिवाचें दर्शन घेवपाक गेल्ले कडेन शिव तपस्येंत आशिल्ल्या कारणान गणपतीन तांकां आडायलो. रागान परशुरामान तांचेर अस्त्र शेवटून मारिल्ले. गणपती ते अस्त्र निश्क्रीय करून उडोवंक शकताले, पूण तें अस्त्र खुद्द शिवान दिल्ले आशिल्ले कारणान बापायचो मान राखपाक ते तांणी आपल्या दातार घेतिल्ल्यान दांत मोडलो.
दक्षीण भारतांत गणपतीक आंकवार मानतात खरे, पूण पुराणांत गणपतीक दोन बायलो आसात अशें सांगलां. एकलेचें नांव रिद्धी आनी दुसरेचें सिद्धी. तशेंच शुभ आनी लाभ नांवाच्या तांच्या दोन पुत्रांचो आनी पुतांनी भयणी खातीर हट्ट धरलो तेन्ना गणपतीन ज्योतींतल्यान संतोशी नावाचे चलयेची निर्मिती केली ताचोय उल्लेख सापडटा. गणपतीच्या लग्ना संबदीच्या आख्यायिके नुसार, गंगेच्या धडेर ध्यान लावन बशिल्ल्या विष्णुअवतार गणपतीच्या मोगांत धर्मराजकन्या विष्णुभक्त तुळस पडली. तिने लग्न जावपाची इत्सा परगटायली. गणपती न्हयकार दिलो तेन्ना रागान तुजे लग्न जातले असो स्राप तिणें गणपतीक दिलो. “तुजो विवाह एका ऱाक्षसा वांगडा जातलो आनी उपरांत तुजें रुपांतर एका झाडांत जातलें” असो स्राप गणपतीनूय तिका दिलो. तुळशीचे लग्न शंखचूड नावाच्या राक्षस राजा वांगडा जाले. ताका देवा विरूद्ध झुजांत मरण आयलें. उपरांत देवांच्या आशिर्वादान तुळशीन झाडाचें रुप घेतलें. उपरांत गणपतीन तुजीं पाना, काष्ठ विष्णुक प्रिय आसतलीं तशेंच प्रत्येक पुजेंत तुका स्थान दितले असो आशिर्वाद तिका दिलो. स्रापा कारणान तुळशी पानां गणेशपुजेंत निशिद्ध मानतात. दुर्वां आनी तांबड्या रंगाच्या दसणीचीं फुलां गणपतीक प्रिय म्हणिल्लें आसा.
आयज श्रीराम, बजरंगबली हांका ‘राजकी’ देवाचो दर्जो प्राप्त आशिल्ले कारणान तांचे जीवनांतले प्रसंग सरकारां थीम पार्क, प्रदर्शनींतल्यान रंगयत आसतात. त्या खातीर चवथीची परब व्हडा उमेदीन मनयता आसतना गणपती बद्दल सांगचें पडटा.
समाज बदलला तशे चवथ साजरीकरण बदलला. मुर्ती हाडून स्थापना जाले उपरांत चर्चा चलता ती फकत मुर्तीची सुंदरकाय, व्हडसाण, मोल आनी रंगारंग, सजावट, माटोळी, देखावे हांची. चकचकीत श्रीगणेश मुर्ती मुखार झगझगीत कपडे, भांगर घालून हात जोडून उबीं कुटुंबां टीवी सीरियल आनी जायरातींत दिसपाक लागलीं.
ब्रिटीश राजवटींत कायद्यान जमावबंदी हाडिल्ली तेन्ना धार्मिक कारण दाखोवन लोकांक एकठांय हाडून देशाच्या स्वातंत्र्या खातीर भासाभास जावची, लोक सजग जावचे ह्या उद्देशान 1893 वर्सा सार्वजनिक सुवातीर गणपती बसोवपाची सुरवात लोकमान्य टिळकान केली. हाचोय चडशा जणांक विसर पडला, अशें दिसता. आतां सार्वजनिक गणेशोत्सवांत सामाजिक, धार्मिक भावना उणी आनी करमणूक, मस्ती, धंद्याचो भाग चड दिसता. गणेश माटवा मुखार उबारिल्ल्या स्टेजी वयलीं नाटकां, मिमक्री, ऑर्केश्ट्रा पळयता आसतना गणेशमुर्ती कडेन फाट करून अपमान करतात हाचोय भक्तांक विसर पडिल्लो दिसता. स्टेज, मुर्तीचो खर्च भागोवपा खातीर सुरवेक सोर्ती सुरू केल्ल्यो तेन्ना बक्षिसां नाममात्र आसतालीं. आतां गिरेस्त गणेश मंडळां कडेन बँकांनी कोट्यांनी दुडू पडिल्लो आसतना सोर्ती हो मंडळांचे जोडीचो धंदो जाला. मंडळांत पदां मेळोवचे खातीर वेंचणुकांचें राजकारण चल्लां.
देवाचें नांव घेवचे आदीं सकाळीं स वरांचेर सोर्तीं खातीर लायनीक उबे रावपी भक्त आरतीचे वेळा मात घिट्टी करनात. आरत्योय चडशा जणाक पाठ नासतात. सराव नाशिल्ल्यान पुस्तकांतल्यान पळोवन म्हणटात तेन्नाय आडखळतात ही परिस्थिती.
संपत्ती, वाहानांचो विमो देंवयतात तसो आतां गिरेस्त मंडळां गणपतींचो विमो देंवोवपाक लागल्यांत. ह्या वर्सा मुंबय जीएसबी सेवा मंडळान सगल्यांत चड 360 कोटींचो विमो काडला. पोरूं तो 316 कोटींचो आशिल्लो. मंडपांतले देखावे दोळे, कान सुखावपी उरले नात. लेसर शो दोळ्यांच्या भलायकेक मारक तर डीजे, डॉल्बी सिस्टीमची कर्णकर्कशताय ही ध्वनी प्रदूशणान भेड्डेपण हाडपी. जगांत आनी देशांत भेड्ड्याच्या संख्येंत भर पडत आसता. फुडल्या पंचवीस वर्सांनी दर धा मनशांत दोन भेड्डे सांपडपाचे आसात!!
देव भक्तांचे भक्तीचो भुकेलो आसता, भक्ताचे गिरेस्तकायेचो न्हय. मंडळांनी बावन्सर, पुलीस हांच्या संरक्षणात मंत्री, राजकारणी, सिने कलाकार, उद्देगपती दर्शन घेतात तेन्ना दर्शना खातीर घिट्टी करत रांगेत उब्या मध्यमवर्गीय भक्तांक पुलीस धुकलतात हे प्रसंग गणपतीक उदास, खिन्न करपी. मुर्तीचो धातू, सुंदरकाय, मोल, विमो, झगमगाट, थयथयाट हातूंत भक्ती आसना हे सुशिक्षितांक कशें कळना ताचेंच अजाप दिसता.

दीपक लाड
पर्वरी