भांगरभूंय | प्रतिनिधी
‘आयले आयतार श्रावणी, सैम नटलें घालून पाचवी पैठणी’
पा वस सुरू जाताच वेद लागतात श्रावण म्हयन्याचे. श्रावण
म्हयनो म्हळ्यार सणा परबांचो म्हयनो. श्रावणांतल्या दर
एक दिसा एक धर्मीक म्हत्व आसता. दर दिसा विंगड विंगड देवळांनी सुवाळे चालूच आसतात. देवळांनी तशेंच प्रत्येक हिंदू घरांनीय सुवाळे चालूच आसतात. वचत थंय वातावरणूय सुवाळ्यांचें आसता. श्रावणांतलो पावस, पावसांत मेळपी विंगड विंगड शाक भाजयो तशेंच रानवटी भाजयो, रानटी फळ फळावळ आनी श्रावणांतले सण परबो जशें सर्ग सुखूच. भारतांतले सगले सण आसूं वा परबो आसूं सगले सुवाळे आमच्या सैमाक दिनवासपासचे आसतात. देव आनी तांचे दीस धरून चडश्या देवळांनी व्हड प्रमाणांत सुवाळे जातात. सोमार महादेव, मंगळार गणपती, बुधवार विठोभा रुक्मीण, बिरेस्तार दत्तगुरू, शुक्रार महालक्ष्मी, शेनवार मारुती आयतार सुर्याचो दीस. सूर्य म्हणल्यार आदित्य, रवी. आदित्यवार, रविवार. आयताराची पुजा म्हळ्यार सुर्याची पुजा, सूर्य देव सैमाचो पालनकर्तो, सैमाक तशेंच सुर्याक दिनवासूंक आयताराची पुजा गोंयांतल्यो सवायशिणीं करतात.
लग्नाक वर्स जाय मेरेन व्हंकल नवी उरता, वर्सभरूय येवपी सगल्या परबांचो दबाजो वेगळो आसता. लग्न जावन नवी व्हंकल आयतार कुळारा येवन पुजता. आयतार पुजप म्हळ्यार भोंवतणच्या सगल्या झाडां वेलींची पानां पुंजावन ती पुजेक लायतात. ह्या सगल्या पानां फुलांक एकठांय पत्री म्हणटात. पत्री एकठांय करपाक दर एक हिंदू घरांतलीं बायलां जावं आंकवार चेडवां भोंवतणचो वठार भोंवतात. हाका लागून दोन कामां वांगडा जातात. पत्री जावं फुलां काडटना त्या फुलां पानांचीं नांवां वांगडा भोंवपी भुरगीं शिकतालीं. सैमा कडेन मनशाची वळख जाताली. वाड्या वयलीं बायलां, चेडवां वांगडा वचून पत्री एकठांय करतालीं आनी हाकाच लागून वाड्या वेल्या बायलां भुरग्यां मदीं एकवटाचो, भावबंदाचो संबंध आसतालो. हाका लागुनूच घरांत आसपी जाण्टयां कडल्यान घडये झाडांपाल्या वखदाचीं जावं रानवटी भाजयांची वळख जाली. आदल्या काळार सावन जालीं जावंये. हेर पत्रे वांगडा हरयाळी (दुर्वा) आयताराची पुजा करपाक लागता.
आयतार पुजपः आदल्या काळार सावन आयतार हिंदू धर्मांतल्यो सवायशिणी पुजतात. सकाळीं उठून न्हांवन धुवन जाले उपरांत घरचीं जावं वाड्या वेलीं बायलां जाण्टीं, नेण्टीं पत्री एकठांय करपाक गांवच्या लागसारच्या वाठारांत वतात. आमच्या जाण्टयांनी दर एक पत्रेक एक मजेशीर नांव दिलां. दर एका झाडा वेलींची दोन दोन पानां फुलां काडून हाडटात. चडशी पत्री पावसांत किल्लून येता आनी फुलतात. पत्री एकठांय करून घरा हाडले उपरांत ती धुतात. आयताराची पत्री मांडपाक एक व्हडलें आळवाचें पान लागता (कांय वाठारांनी केळीच्या पानार पत्री मांडटात). पुजेक वापरपाचो घरांतलो एक व्हडलो एक पाट, देवपुजेक वापरतात तो तांबयो आनी पंच पात्र आनी पळी लागता. आळवाची ल्हान पानां घेवन पानांचे दोन दोणे करतात. व्हडल्या आळवाच्या पानांच्या कानार एके वटेन तांदूळ आनी सुपारी आनी दुसरे वटेन तांदूळ आनी हळडीचें कूट दवरतात. करून दवरिल्ले ल्हान दोणे तांचेर उरफाटे करून दवरतात. धांपून दवरिल्ले सुपारेक सुर्याचे प्रतीक मानतात आनी हळडीच्या कुटाक लक्ष्मीचें प्रतीक मानतात.
एके वटेचे कुशीक दिवली पेटोवन दवरून दिवलेक हळद कुकूम लायतात. घांटलेक गंध (चंदनाची काडी साणीर झरोवन घेतात) फूल घालून घांटलेची पुजा करतात. करून दवरिल्ल्या दोनूय दोण्यांक हळद, कुकूम, गंध आनी काजळ लायतात. (काजळ न्हवऱ्याक, हळद पिंजर व्हंकलेक, गंध सुर्याक असो संदर्भ मेळटा). कांय कडेन वण्टीर सुर्याची प्रतीकृती म्हूण शेणान ल्हान गोल काडटात. व्हडल्या आळवाचे सारके मदीं पयलीं पांच फावटी गंध लायतात मागीर मात्शें सकयल हळद लायतात, मागीर ताचे सकयल पिंजर लायतात ताचे सकयल काजळ लायतात. सगल्या आयतारांक हें करतात. मागीर आयतार पुजतली बायल हाडिल्ली पत्री (प्रत्येक दोन पानां) दोनूय वटेन मांडटात. अशें करून सगली पत्री आपल्या कुळदेविचें जावं ग्रामदेवतेचें नांव घेत ती पत्री मांडटात. पत्रे वांगडा काडून हाडिल्ली हरयाळीच्यो (दुर्वा) एकवीस एकवीस करून दोन ल्हान जुडयो आनी एक ल्हान जुडी करून घेतात. सगली पत्री मांडून जाले उपरांत गंध फूल घालून आपल्या घोवाक, भुरग्यांक बरें आरोग्य, आयुश्य, शिक्षणांत येस दिवचें म्हूण सूर्य देवा कडे मागणें करतात.
घांटली वाजोवन पुजिल्ल्या आयताराक उजवात दाखयतात. तांबयांतल्या उदकांत करून दवरिल्ल्या हरयाळीच्या (दुर्वा) जुडयो (दोनूय हातांनी एकेक जुडी घेवन) पत्री मांडून दवरिल्ल्या सकयल्य पोंताचेर पांच फावटीं तांबयान बुडोवन काडून लायतात. हाका आयताराचे पांय धुवप म्हणटात. उरिल्ली ल्हान जुडी आयतार पुजपी सवायशीण आपल्या केंसांत खोयता. घरांतले एके बायलेन आयतार पुजलो जाल्यार घरांतल्यो बाकीच्यो सवायशिणी नाजाल्यार चलयो आयताराक गंध फूल घालतात, पत्री उरली जाल्यार ती घालतात. उजवात दाखयतात आनी आयताराचे पांय धुता. कांय वाठारांनी एक नाल्ल दवरून ताचीय पुजा करतात, आनी निमाणो आयतार पायलो म्हणटकच त्या नाल्लाची पंचखाद्य करून घरच्या लोकांक वांट्टात.
कांय वाठारांनी गणेस पुजा काडून, गंध फूल घालून पुजा करतात. आमोरेर घरांतली भुरगीं पाटा सयत आयताराक उखलतात आनी कोणूय घांटली वाजयत तुळशीचे पेडयेर व्हरून दवरतात. थंय परत आयताराचे पांय धुता, थोडी पत्री काडून तुळशींत घालता, सुपारी तांदूळ हळडीचें कूट काडून दवरता (सगल्या आयतारांक हेंच वापरतात वेगळें घेनात) आयतार पुजिल्लें आळवाचें पान एकठांय करून मोरया म्हणून घरार शेंवटून मारतात. पुजिल्ली पत्री कोणाच्या पांयांत पडची न्हय ह्या उद्देशान. निमाण्या आयताराक मात बेगीन पायतात. आयतार जाण्टो जाल्लो आसता दीस आसताना ताका घरा पावपाचें आसता म्हूण आयताराचें विसर्जन बेगीन करतात. तांतले तांदूळ बरे आसल्यार जेवणांत घालतात नाजाल्यार सुकण्यांक घालतात. सुपारी प्रसाद म्हूण बायलांक वांट्टात. आयतार पुजपी सवायशिणीचो त्या दिसा उपास आसता. दनपारां आयताराक दाखयिल्लो नैवेद्य खावन रावतात आनी रातचें जेवण जेवतात.
आयताराचे दोणेः कांय गांवांनी आळवाच्या पानाचें ना जाल्यार केळीच्या पानाचें दोणे करतात. दोणे करपाक दरेका आयतारा वेगळीं वेगळीं पानां वापरतात. आपट्याचीं पानां, पणसाचीं पानां, हळडीचीं पानां वापरतात. निमाण्या आयतारा मात शेरवडीचीं धवीं पानां वापरतात. धवीं पानां म्हळ्यार आयतार आतां जाण्टो जाला.
आयताराचो नैवेद्यः पयल्या आयतारा मुटल्यांचो नैवेद्य दाखयतात, दुसऱ्या आयतारा पातोळ्यांचो नैवेद्य दाखयतात. पयलो आयतार नवो आसता, दुसरो आयतार पातोळ्यो खाता आनी पातळून बसता अशें जाण्टीं सांगतात. तिसऱ्या आयतार बेटें/उफार करून दाखयतात. चार आयतार येत जाल्यार निमाण्या आयतारा पोळे करून नैवेद्य दाखयातात. पोळे खावन आयतार पळटा अशें म्हणटात. पांच आयतार येत जाल्यार पणसाच्या पानांनी सुरय तांदळाचे पीठ आनी गोड सोय घालून केल्ले दोणे नैवेद्य म्हूण दाखयतात आयताराची पत्रीः सोंश्यांचे कान, शेरवडां (शकुंतलां), पारिजात फुलां (आयताराचो खास अलंकार), रामाचीं बोटां, रामाचीं पावलां, सीतेची तिकली, सीतेच्यो वेडी, सीतेचें काजळ कुकूम, म्हातारेची बोंदरां, कावळ्याचे फोव, सीतेची तिकली, कावळ्याचे दोळे, घोड्याची जिबली, सत्री, लजेची पानां, वाग चपको, हरयाळी (दुर्वा), बेल, तुर्की तुरो, चिड्डे, (घरच्या वा लागशिल्ल्या वाठारांत मेळपी सगल्या फुलझाडांची वा वेलींची पानां आयताराची पत्री म्हूण वापरतात).
श्रावण आयतारा निमतान आमच्या सैमान नटिल्ल्या गोंयांत सैमाच्या प्रत्येक कणाकणांक पुजुंया आनी सैमाचें आभार मानुया.
प्रिता दिपक परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
