भांगरभूंय | प्रतिनिधी
वर्सा प्रमाणें चवथ जाली. म्हारगाय कितलीय वाडली तरी चवथीची उमेद उणी जायना. कारण चवथ कोंकणीं मनशाची सगल्यांत व्हड उमेदीची परब! गणपती बाप्पाक येवकार दिवपाक नोकरी, धंद्या खातीर भायल्या गांवांत गेल्ले लोक व्हड भक्तीन आपल्या मूळ घरा येतात. सगले कुटुंब एकठांय जाता. त्या निमित्तान आपलें दायज आनी नात्यांची वळख तिगून उरता. गणपती उत्सवाक जितलें धर्मीक आनी भावनीक म्हत्व आसा, ताचे परस चड कुटुंबीक आनी संस्कृतीक म्हत्व आसा.
पूण, सद्या ह्या पवित्र सणाचे सार्वजनीकरण जालां. मुंबयच्या सार्वजनिक गणेश उत्सवाचो उत्साह तर विचारूंक नाका. गणेश मुर्तीची उंचाय आनी मंडपाची रोशणाय पळोवन आमी खंयतरी चुकतात अशें दिसून येता. ज्या उदात्त उद्देश्यान लोकमान्य टिळक हांणी सार्वजनिक गणेश महोत्सव साजरो केल्लो तो आतां कुशीन पडला. खंयचेय गजालीचो अतिरेक जाता तेन्ना तिका भलतेच फांटे फुटतात. टिळकांच्या सार्वजनिक गणेश उत्सवाक विरोध करतना त्या तेंपा वयले समाज सुधारक न्यायमुर्ती महादेव रानडेन, ‘देव रस्त्यार हाडूं नाकात,’ म्हणून शिटकावणी दिल्ली. ती आतां खरी जावपाक लागल्या.
प्रसंग मुंबयच्या ‘लालबागचा राजा’ गणेश मंडपांतलो! लालबागचो राजा नवसाक पावपी म्हणून जायरात जाता. व्हड व्हड सेलिब्रिटी, राजकारणी, सिने कलागार, क्रिकेटर व्हड श्रद्धा, भावनेन लालबाग राजाची भेट घेवपाक मुद्दाम येतात. स्वभावीक सरसकट मनशाचेय आकर्शण वाडटा. ह्या वर्सा भाविकांची गर्दी इतली वाडली, नियंत्रण दवरप शक्य जालें ना. गच्चमुड्डी जावपाचो प्रसंग आयलो. स्वयंसेवक आनी लोकां मदी हाणामारी जाली. ह्या प्रसंगांचेर सोशल मिडियाचेर वेगवेगळ्यो प्रतिक्रिया आयल्यो.
देवा मुखार सगले समान आसतात, अशें आमी कितलेंय म्हणलें तरी पयशेवाल्यांच्यो भावना आनी सरसकट मनशाच्यो भावना केन्नाच समान नासतात. सेलिब्रिटी लोकांक दर्शना खातीर खासा तजवीज आसता. सामान्य मनीस, मागीर तो दिव्यांग आसूं वो जाण्टो वो बायल मनीस आसूं तांच्या पुरती तितली देवा कडेन समानताय दिसून येता. जे पद्दतीन स्वयंसेवक भाविकांक धुकलून घालतात. बायलांच्या केंश्टांक धरून आपटितात, हे पळोवन कोणाकय राग येवप स्वभावीक आसा. अशे तरेची वागणूक हेर कडेन आमी सोंसून घेत? शरण गेल्लो मनीस मागीर तो देवाच्या पायांचेर आसूं वो हेर खंयच्याय परिस्थिती कडेन आसूं, तो निमणो लाचार आसता. जे तरेन स्वयंसेवक भाविकां कडेन वागतात ते पळयल्यार देवाचे रक्षण करपाक तांकां दैवी परवानो दिला अशें दिसता. गर्देचो फायदो घेवपी आबंटशोकीन आमच्या समाजात फाल्त नात. दरएकट्याचे सुवार्थ वेगळे आसतात. अश्या वेळा गर्देचेर नियंत्रण दवरप हाता भायर वता.
ही जाली एक वट! आतां दुसर्या वटेचो थोडो विचार करूया. समजा वयल्या प्रसंगांत स्वयंसेवक गर्देचेर नियंत्रण दवरपाक सैल रावले तर भावीक लोक शिस्तीन वागतले अशी खात्री दवरूं येता व्हय. खंयच्याय सण, उत्सवांत वो तीर्थक्षेत्रांच्या दर्शनाक गेल्ले कडेन भावीक कशे तरेन वागतात, हें आमी पळयतात. सण, उत्सवांच्या वेळा सगल्यो समाजीक आनी शासकीय वेवस्था कोसळून पडटात. अश्या वेळा फकत एकाच वटेन विचार करून स्वयंसेवकांक आनी आयोजकांक दोश देवप बरोबर जावचें ना. तशेंच तांच्या वागणुकेक तेंको दिवप समा न्हय.
मागीर चुकता खंय? मुळांत समाजांत श्रद्धा, भावनेच्या नावांन जो अतिरेक चल्ला ताचेर नियंत्रण दवरपाचो वेळ आयला. आमचो देव नवसाक पावपी अशी दोन- दोन पानांची जायरात कित्याक करची पडता? श्रद्धा, भावना ह्यो बाजारांतल्यो विकावू वस्ती आसात व्हय? दुसरो मुद्दो चडश्या सगल्या घरांनीं चवथीक गणपतीची भक्ती भावान पुजा करतात. गार्हाणें घालतात, मागणें करतात. तेन्ना नवस मागपाक दुसरे कडेन वचपाची गरजच कितें? तोच देव आनी तोच उत्सव अश्या वेळा दुसरे मुर्तींत वेगळो साक्षात्कार घडटा अशें मानप हेंच मुळांत चूक आसा. आपल्याच देवाक आमी उणें लेखतात असो सादो तर्क लोक कित्याक करिनात? श्रद्धा, भावनेक लागून मनशाची विचार करपाची तांक उणी जाता, अशें म्हणटात तें फट न्हय.
श्रद्धा ही संवेदना दिसान दीस नाजूक जायत आसा. फुंक मारल्यार पसून दुखावता. स्वातंत्र्या उपरांतच्या तेंपार समाज परिवर्तन कार्य नेटान चलतालें. पूण आयचें चित्र जुस्त उरफाटें वचपाक लागला. समाज परिवर्तनाचे काम कुशीन पडत गेलां. आमचो देश नव्या विचारां कडेन फाट करपाक लागला. एका तरणाट्या फुडार्यान हालींच म्हणलां, ‘आमची पोरां सण, उत्सवांत नाचपाक उत्साह दाखयतात. प्रगत देशांतली पोरां राश्ट्राच्या उदरगती खातीर मन घालतात.’
गणपतीच्या मुर्तीं खातीर पीओपी वापरची न्हय म्हणून पर्यावरण मोगी केन्नाच्यान कागाळ करीत आसात. गोंयचें सरकार चिकणमातीच्यो मुर्ती करपाक मजत जाहीर करता. पूण चित्रशाळेंत मुर्त्यो तयार जातगीर जागें जाता. तीच गजाल निर्माल्या बाबतींत घडटा. निर्माल्य दर्यांत विसर्जन करचें न्हय म्हणून दर खेपे आवाहन करतात. पूण श्रद्धा, भावने मुखार कोणाचेंच शाणेपण चलना.
गोंयांत खूब कडेन उदकाची टंचाय जाणवता. ते खातीर कितें तरी उपाय करचो ह्या विशयाचेर विचार करपाची तांक आमचे कडेन ना. तरी गणपती विसर्जना खातीर तळ्यांत उदकाची सोय करची अशी मागणें शासना कडेन करतात. श्रद्धा, भावनेच्या नादांत जिविता खातीर कितें गरज आसा हाचेंय भान आमी विसरल्यात.
एका प्रसंगाची मुद्दाम याद करची पडटा. 2005 त मुंबय पावसाक लागून व्हड बुट्टी आयिल्ली. कितले लोक मेले, हाचो हिशोब ना. भयंकर लुकसान जालें. गणेश उत्सव लागीं आशिल्लो. तेन्ना मंडपांचेर गरजे भायर खर्च करचे परस पूरग्रस्त लोकांक मजत करची अश्यो सुचोवण्यो येवपाक लागल्यो. ते वेळा दूरदर्शनाचेर म्हाचर्चा ह्या कार्यावळींत वांटेकारी गणेश मंडळांच्या वेवस्थापकांचो एकच सूर आशिल्लो, दरवर्सा गणेश म्हामंडळां 20 टक्के निधी समाजकार्या खातीर खर्च करता. हाचो अर्थ देवाच्या भावनेच्या नांवांर 80 टक्के आनी समाजकार्याक फकत 20 टक्के! हाचे वयल्यान शाणे लोकांनी देख घेवची आनी सद्या समाजांत श्रद्धेच्या नांवांन जें चलता ताचेर आळाबंदा हाडपाचो यत्न करचो.
विज्ञानदूत श्रीकांत शंभू नागवेंकार
9096512359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
