भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हेर राज्यांचें तुळेंत गोंय हें सामकें ल्हान. तरीय पुराय गोंय भोंविल्लो एकलो लेगीत मेळप खूब कठीण. पुराय गोंय भोंवप म्हणल्यार फक्त म्हत्वांच्या सुवातांचेर वचून येवप न्हय. सगल्या गांवांतल्या सगल्या वाड्यांचेर रावून येवप. रावून आयल्यारूच थंयची उलोवपाची शैली आनी थंयचीं उतरां काना वयल्यान वतलीं. हें सांगपाचें कारण म्हणल्यार ‘शेणिल्लीं उतरां’ थंयच मेळूं येतात. शारांतल्या फ्लॅटांत वाडिल्ल्या कांय जाणांक खळ्यांतलें वा वसऱ्या वयलें वायन खबर आसचें ना. ताका एक वेळ बार्रांतली वायन खबर आसत.
खंयचेय भाशेची गिरेस्तकाय तिचे कडेन आशिल्ल्या उतरां वयल्यान मेजपाक जाता. हेच खातीर इंग्लीश धरून जायत्यो भासो नवीं उतरां आपणायतात. कोंकणींत मात ताच्या उरफाटें जाल्ले भशेन दिसता. आशिल्लीं उतरां ‘आमी केन्ना आयकूंक ना, अशें उतरूच ना’ अशें म्हणून तीं काडून उडोवन आपणें घडयल्लीं उतरां जोडपाचो कांय जाण यत्न करतात. उतरां जोडप हातूंत वायट कांय ना, पूण आशिल्लीं उतरां भायर उडोवप भाशे खातीर मारक थारूं येता.
हालींच ‘कोंचून काडप’ हाचेर कांय जाण चर्चा करताले. दरेकलो आपापले पद्दतीन ताका अर्थ लायताले. कोंचून ह्या उतराक खाशेलो अर्थ आसा. जी वस्त घट आसता आनी तेन्ना ती कोंचुनूच काडची पडटा. ओडून न्हय. कोंचून काडटा ती वस्तू तुट्टा, मोडना. रोंपो आमी मुळा सकट हुमटून काडटात, ओडून वा कोंचून काडिनात.
कोंकणीचो एक सभाव आसा. देखीक कोंकणींत एक वचन आसा तशेंच भोववचन आसा. तेच वांगडा भोववचना फुडेंय एक वचन आसा. व्याकरणांत कितें म्हणटा तें हांव नकळो, पूण म्हाका खबर ना म्हूण तें ना अशें मात हांव म्हणचो ना. हांव ताका अतिभोववचन म्हणटा. एक आंबो. खूब आंबे. ताचे परसूय ते चड जातात तेन्ना ते परतून एक वचन जाता. म्हणजे अंदूं बाजारांत खूब आंबो आयला. नुस्तें खूब पडलां. कोंकणींत जाण्ट्यां मनशांक आमी आरे, तुरे करतात, हाचो अर्थ तांचो अपमान करतात, अशें जायना. गांवांत नातू आज्याक विचारता, आज्या खंय गेल्लो रे तूं? तो केन्नाच विचारिना आज्या खंय गेल्ले रे तुमी?. हें अडेचें दिसता. देवाक लेगीत आमी एक वचनांत म्हणल्यार अतिभोववचनांत पाचारतात. देवा खंय रे तूं? गणपती बाप्पा फुडल्या वर्सा बेगीन यो रे? नीज गोंयकार अशेंच म्हणटलो.
सवल्यो, खोलप्यो, हीर, शेंवकां, न्हिबार, दाबण, गाबण हीं उतरां कांय जाणांनी आयकूंक नासतलीं, हाचो अर्थ तीं नात अशें जायना. गांवांतले अशिक्षीत लोक बरयनात, हे खातीर हीं उतरां छापून येनात, जीं उतरां छापून येतात तींच खरीं उतरां असो समज कांय जाण बाळगितात. होणको हें उतर उत्तर गोंयांतल्या गांवांनी आयकुपाक मेळटा, पूण खंयच छापून येना. होणको म्हणल्यार व्हड फोंड. लायटीचो खांबो पुरपाक मारतात तो होणको. जनावराक वा मनशाक पुरपाक मारतात तो होणको, म्हणल्यार फोंड. उत्तर गोंयांतल्या गांवांनी फातर म्हणजे कपडे उमळपा खातीर आसता तो चपटो गुणो. पूण आयज काल खंयच्याय गुण्याक ‘फातर’ म्हणप हें शुद्ध व्याकरणांतलें उतर अशें धरून चलतात. बुन्यादी फातर बसयलो, हें सारकें वाक्य असोय एक समज आसा. बुन्यादीक घालतात तो चिरो.
शुद्धीकरणाच्या नादांत आमी खूबशीं उतरां काडून उडयतात काय अशें दिसपाक लागलां. उदकाक फुलां आयलीं, अशें जर बरयत जाल्यार उदकाक फुलां कशीं येतलीं, अशेंय कांय जाण विचारतले. कपलाक चड जालां, हाचो अर्थ कपलाक खूब जालां, अशें जायना. ताचो अर्थ कपलाचेर तिकली ना, असो जाता. हो कोंकणीचो सभाव. आयज काल पयशे चड जाल्यात, घरांत मीठ चड जालां अशें जेन्ना म्हणटात ताचो अर्थ ‘ना’ असोच जाता.
सादें सांगपाचें जाल्यार गांवांत कोण मेलो जाल्यार तो अंतरलो अशें केन्ना म्हणिनात, भायर पडलो अशें म्हणटात. सोरोप चावलो म्हणिना, पांया पोंदा मेळ्ळो म्हणटात. घरांत सोरोप आयल्यार, घरांत सोयरो आयला अशें सांगतात. हो कोंकणीचो सभाव अशें हांव मानतां.
सोशल मिडियाचेर जावपी टिकेक लागून वा लजेक लागून खूब जाण बरोवपाक फाटीं ओडटात. तांकां उर्बा दिल्यार तांचे कडेन आशिल्लीं कांय मोलादीक उतरां कोंकणींच्या भाडारांत भर घालपाक शकतात. कांय जाण व्याकरणाक भियेतात. तांचो हो भंय गरजे भायलो अशें म्हणपाक जावचें ना. कारण खंयचेय भाशेक व्याकरण हें म्हत्वाचें आसता. तरी लेगीत कांय प्रस्न निर्माण जातात. कांय जाण कोंकणीच्या नेमा प्रमाण सचिन बरयतना ‘ची’ दीर्घ बरयतात, पूण सुदिन बरयतना ‘दी’ मात दीर्घ करिनात. भूषणांतलो भू दीर्घ दवरतात, गोविंदातलो विं दीर्घ करिनात. नव्या बरोवप्यांचें व्याकरण सुदारूं येता, पूण तांणी नव्या उतरां खातीर बरोवप गरजेचें.
नवीं उतरां लोकां मेरेन पावयतलो जाल्यार ‘भांगरभूंय’ दिसाळें ही योग्य माची आसा. दिसाळें सद्दां शेंकड्यांनी उतरां लोकां मेरेन पावयता. ह्या दिसाळ्यांतल्यान तीं उतरां परतून परतून आयलीं जाल्यार तीं लोकां मदीं घोळपाक लागतलीं, शेणिल्लीं उतरां परतून मेळटलीं.
शिंयाच्या दिसांनी तेल घट जाता, तेन्ना तेल शॅकेतां म्हणटात. आतां शेंकप खूब जाणांक खबर आसचें ना. शेंकप म्हणजे भुजप वा गरम उदकाचो शेंक दिवप इतलेंच कांय जाणांक खबर आसतलें. तशें खूब जाणांच्या साहित्यांतलीं उतरां म्हजे खातीर नवीं आसतात, तेन्ना हांव चुकून लेगीत तीं ना अशें म्हणिना. हां, ताका अशेंय म्हणटात म्हणून फुडें वाचता. त्या एका उतराचेर गरजे भायर टायमपास करपाक म्हजे कडेन पास करपाक टायम आसना. म्हाका खबर आसा, ह्या लेखांत कांय जाणांक चर्चा करपाक उतरां मेळटलीं. ना जाल्यार ऱ्हस्व, दीर्घ, अनुस्वार आसाच. बेकार थवय खंय xxx ताशी.
अविनाश च्यारी
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
