शेणिल्लीं उतरां

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

शालेय पांवड्यार हें दायज भुरग्यांक शिकोवपाची गरज आसा.

इझ्रायलाचे हिब्रू भाशे प्रमाण कोंकणीकूय संघर्श करचो पडलो. आयजूय तो करचो पडटा. एक पिळगी ह्या संघर्शांतूच सोंपली. आयज हेर भाशांचे तुळेन आमची कोंकणी खंयच फाटीं ना. हेर भाशांनी आसात, तितल्यो कोंकणीच्योय बोली आसात. लिपयो तर कोंकणीच्योच आसात. काळ बदलता, तशी भाशा बदलता. ती उलोवपी, वाचपी, बरोवपी वाडटात, तेन्नाच तिची उदरगत जायत रावता. भाशा ही फक्त साहित्या पुरतीच मर्यादीत नासता. सांस्कृतीक, समाजीक, अर्थीक, राजकी अशा मळांचेरूय तिचो वावर जाय. आतां तर डिजिटल माध्यम आयलां. थंयूय ती तरतरपाक जाय. हें आपशीच जायना, कोंकणी भाशकांकूच तें करचें पडटलें. संख्येन उणे म्हूण निरशेनासतना दरेकल्यान आपापले परीन भाशेच्या विवीध मळांचेर वावरूंक जाय. भाशा हें फक्त संवादाचें साधन उरचें न्हय. आतां गोंय सरकारान कोंकणींतलीं शेणिंल्लीं, विसरिल्लीं उतरां पुंजावपाची येवजण आंखल्या. हे लोकभाशा संग्रह येवजणेक येवकार.
फक्त उतरांच न्हय, तर वाक्प्रचार, म्हणींचें पुस्तक, आॅडियो, व्हिडियो, ई- पुस्तक रुपांत संग्रह करपाक राजभाशा संचालनालय अर्थीक मजत दितलें. कोंकणींत तंत्रीक, विज्ञानीक, कायदो आनी हेर मळां वयल्या उतरांचीय गरज आसा, तींय घडोवपाचो यत्न जातलो. (मात तीं सगल्यांच्या ओंठार खेळटलीं अशीं आसचीं.) हे खातीर जाणकारांच्यो समिती घडयतले. उतरां, वाक्प्रचारांचे खोटल्याचे खोटले भरपाक रचनात्मक वावर जावचो पडटलो. कोंकणी भाशकांनी मतभेद, मनभेद विसरून एकवटल्यार हें कठीण न्हय.
संवसारांत सात हजार भाशा आसात. तातूंतल्यो 50 टक्के फुडल्या 75 वर्सां भितर शेणटल्यो, असो युनेस्कोचो अदमास. भारतांतल्यो 197 भाशा, बोली धोक्यांत आसात खंय. अंदमानांतली बो भाशा 2010 त कायमची सोंपली. हाचे मुखार अशें जावचें न्हय, हे खातीर भाशा दायजाचें दस्तावेजीकरण जावप गरजेचें. गोंयांत पुर्तुगेजांची सत्ता आशिल्ली, म्हणटकच तांचीं कांय उतरां अपभ्रंश जावन कोंकणींत भरसल्यांत. तातूंतलीं बरींच आमी विसरल्यात. पाव, मेज, कदेल, जनेल, चावी, कपाट, इस्कात, व्हरांडो, तींत, बेसांव, बुराक, खोमीस, आल्फियाद, बोल्स, कुल्येर, कांतार, काजार, फेस्त, सुशेगाद…. कितलींशींच उतरां कोंकणी जाल्यांत. बटाटो, काजू, साबुदाणो,अणस हे पुर्तुगेजांक लागून भारतांत पावलें. तीं उतरांय आमी घेतल्यांत. कांय जाणांचो पुर्तुगेज उतरांक खर विरोध आसा. फारशी, उर्दू उतरांक थोड्यांचो आसा, तसो. ते वटेन इंग्लीश योग्य दिसता तें- तें स्वाहा करीत दिसान दीस फुगत आसा.
पेडणें ते काणकोण, मुरगांव ते सांगें, गोंया भायल्या कोंकणी भाशकांची पसून उतरां एकठांय करपाक जाय. म्हणी वा उतरांचेर पुस्तकां, कोश आसात. स्लँग उतरांचेरूय कार्यशाळा जाल्ली. ताचो डाटा तयार जाला? लोकवेद, गीतां, काणयांचेर पुस्तकां आसात. आॅडियो, व्हिडियोय आसात. तांचो आंकडो वाडोवचो पडटलो. शालेय पांवड्यार हें दायज भुरग्यांक शिकोवपाची गरज आसा. डिजिटल माध्यमाचो जाता तितलो वापर केल्यार बरो. भुरग्यां मदीं मायभाशेचो अभिमान जागृत जालो, ती पोटाची भाशा जावंक शकता, हाची खात्री पटली काय भाशा उदरगत वेगान जातली. कोंकणी शाळा वाडूंक जाय.
लोकभाशा संग्रह येवजणेंत काॅलेजींतल्या भुरग्यांक आस्पावन घेवचे. गोंयांत हिंदू, क्रिस्तांव, मुस्लीम समाजांतले ज्येश्ठ नागरीक आसात, तांचे कडल्यान शेणिल्लीं उतरां पुंजावं येतात. भाशेच्या बोलींचेर मेळावे, लेखन सर्ती, नाट्य सर्ती घेतल्यार हेरांकूय नव्या उतरांची वळख जातली. घरांत कोंकणी उलोवपाक जाय. ती दिसूंक, आयकूंक येवंक जाय. पयलीं थारावीक गोंयकार घरांत इंग्लीश उलयताले. मात आतां बरींच गोंयकार कुटुंबां घरांत इंग्लीश… हिंदीय उलयतात.
कोंकणींतलीं सगलीं उतरां सगल्या कोंकणी भाशकांक कळचीं. तीं पुंजावन दस्तावेज करचोच, पूण तांचो वापर दरेकल्यान आपल्या उलोवपांत, बरोवपांत करचो. हें चड म्हत्वाचें!!