शिशा हो या दिल हो : रीना रॉय 

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हिंदी सिनेमा सृश्टींत 1970- 1980 च्या दशकांत बहुमुखी अभिनय प्रतिभेच्या आधारान खाशेली सुवात तयार केल्ली अभिनेत्री रीना रॉय हिचो जल्म 7 जानेवारी 1957 दिसा सादिक अली आनी शारदा राॅय (ती अभिनेत्री आशिल्ली) हांच्या कुटुंबांत जालो. तिचें मूळ नांव सायरा अली. रीना रॉयच्या आवय-बापायचें लग्न चड काळ तिगलें ना. रीना ही तांची तिसरी चली. चवथ्या भुरग्याच्या जल्मा उपरांत तांणी घटस्फोट घेतलो. तिचो बापूय बायल आनी भुरग्यांक सोडून चेन्नय गेलो. तो सिनेमात अभिनय करतालो. ‘बावरे नैन’ ह्या सिनेमांत ताणें मुखेल भुमिका केल्ली. घटस्फोटा उपरांत शारदान आपल्या तीन चलयो आनी चल्याचें नांव बदलून घेतलें. रुपा (रीना), बरखा, अंजू आनी राजा.

रुपान ‘रिना राॅय’ नांवान पिरायेच्या 13 व्या वर्सा अभिनय करपाक सुरुवात केली. आवय आनी भावंडांक आदार दिलो. पूण तिणें केन्नाच आपल्या कुटुंबाक दोश दिलो ना वा कुटुंबाचें पोट भरपाक लागून करतां अशें म्हणलें ना. ती जबाबदार चली, मोगाळ भयण, मात एक वेव्हारीक तरणाटी आशिल्ली. सिनेमांत काम मेळोवपाक लागून स्टुडियोंचे हुंबरे झरयताली. निर्मातो बी. आर. इशारा हांणी रीनालें सौंदर्य हेरलें. तांणी तिचे लागीं एकाच वेळार दोन फिल्मां खातीर कबलात केल्ली. ‘नई दुनिया नए लोग’ सिनेमांत रेल्वेचें दृश्य म्हत्वाचें आशिल्यान तें चित्रित करपा खातीर सगलें युनिट बंगळूरच्या एका रानांत एकठांय जाल्लें. तातूंन रीना रॉय वांगडा डेनी डेंगझोपा मुखेल भुमिका करतालो. रेल्वे दिसांतल्यान एक फावटच थंयच्यान वताली. देखून दृश्य चुकलें जाल्यार रिटेक खातीर दुसऱ्या दिसाची वाट पळोवची पडटाली. अशे दोन दीस गेले, तिसरे दीस ईशारान अस्वस्थ जावन सांगलें, ‘आतां म्हजे पयशे सोंपले आनी एक शॉटा खातीर सगळे युनिट रानांत हाडप म्हाका परवडना, आतां चूक करिनासतना शॉट दिल्यार उपकार जातले.’ तेन्ना रीना फकत 14 वर्सां पिरायेचे. ज्युस्त रेल्वे वतना म्हणपाचो संवाद विसरली, गाडी गेली दृश्य तशेंच उरलें. त्या दिसा रीना रडलें चूक परत करची न्हय असो तिणें संकल्प केलो. फुडें हो सिनेमा प्रदर्शीत जालोच ना. मुखार ईशारा हांच्याच 1973 वर्साच्या ‘जरुरत’ ह्या सिनेमांत अशेंच एक दृश्य आशिल्लें. तातूंत फाटभूंयेर सूर्याचो अस्त दाखोवपाचो आसलो. सुर्याचो अस्ता वेळार चूक जाली ना. रीनाचो हो पयलो सिनेमा पडद्याचेर आयलो. तातूंतल्या बोल्ड दृश्याक लागून उपरांत रीनाक ‘जरुरत गर्ल’ म्हणून नामना मेळ्ळी.

 सुरवातीच्या काळांत रिनाची तुळा समीक्षक आशा पारेखा कडेन करताले. ही गजाल रीनाक मान्य नाशिल्ली. कारण आशा पारेख आनी माला सिन्हा केन्नाच पयल्या क्रमांकाचेर पावलींच ना. पूण दिसपाक आनि अभिनयांत बाबत कलाकारांनी, निर्मात्यानी तांचो निसणें भशेन वापरून आपले सिनेमा हिट केल्ले. देखून तांचे कडेन तुळा करप रीनाक मान्य नाशिल्लें. खरें म्हणल्यार रेखान तिका लुक आनी गेटअपाची जाणविकाय करून दिली. रेखान आपल्या कपलाचेर केंसांचो कांठ आनी धनुर्धराच्या आकाराच्या नुस्त्याच्या दोळ्यांचो योग्य रितीन वापर कसो करचो हाचेर धडे दिले. पूण रिना सुरवेक इमेज आनी करिअरा विशीं गंभीर नाशिल्ली, फकत पयशे जोडपाच्या हेतान तिणें खूब बी आनी सी ग्रेड सिनेमा केल्ले. ह्या काळांत ओ. पी रल्हान सारको जाणकार निर्मातो, दिग्दर्शक तिचे सोबीतकायेचेर भुलिल्लो आनी तिचे कडेन फ्लर्ट करुंक पळयतालो. तागेलो राजेंद्र कुमार अभिनीत ‘तलाश’ सिनेमा बॉक्स ऑफिसाचेर सुपर हिट जालो. पूण रीनाक प्रकरण करपाची आवड नाशिल्ली. ती जिवीताचो जोडीदार सोदताली.

रिनाक सुरवातेक अपेसाक तोंड दिवचें पडलें. मिलाप’, ‘जंगल में मंगल’ आनी ‘उमरकैद’ बॉक्स ऑफिसाचेर पडले. पूण 1976 वर्सा प्रदर्शीत जाल्ल्या राजकुमार कोहलीच्या ‘नागिन’ सिनेमाक लागून रीना गाजली. अभिनया खातीर तिका फिल्मफेयर उत्कृष्ट अभिनेत्रीचें नामांकन मेळ्ळें. नागिन उपरांत कोहलीन ‘जानी दुष्मान’, ‘मुकाबला’, ‘बदले की आग’ आनी ‘राजतिलक’ ह्या मल्टी स्टार कास्ट फिल्मांनी तिका परतून घेतली.

राजकुमार कोहली आनी रीना हांचें संयोजन हिट जालें. मागीर जे. ओमप्रकाश हाच्या ‘अपनापन’ ह्या चित्रपटाक फिल्मफेयर बेस्ट सपोर्टिंग अभिनेत्री पुरस्कार रीनाक फावो जाला. ताणें लेगित ‘आशा’ आनी ‘अर्पण’ ह्या सिनेमांत तिका परत घेतली. रिनाक 1980 वर्साच्या ‘आशा’ फिल्मा खातीर फिल्मफेयर उत्कृष्ट अभिनेत्रीचें नामांकन मेळ्ळें. रिनान शंबरां परस चड चित्रपटांनी अभिनय केला. नागिन, कालीचरण, जानी दुश्मन, प्यासा सावन, अर्पण, आशा, धर्म काटा, सौ दिन साँस के, आदमी खिलौना है हे तिचे कांय लोकप्रीय सिनेमा. रिनाची ऑन स्क्रीन जोडी चड करून शत्रुघ्नाचे खालोखाला सुनील दत्त आनी जीतेंद्र हांचे वांगडा बरी जमली. राजेश खन्ना आनी अमिताभ हांचे वांगडा मुखेल भुमिकेंत तिचे चित्रपट उणेच आयिल्ले देखून नंबराचे सर्तीत रीना खूब फाटीं आशिल्ली. उरफाटें रेखा आनी हेमा मालिनीले अमिताभ, राजेश आनी धर्मेंद्र हांचे वांगडचे चडशे चित्रपट हिट जाले. पूण तरी लेगीत रीनाची खासा सुवात तिगून उरली !

सुनील दत्ता वांगडा रीनाचो ‘जख्मी ’ 1975 वर्सा हिट जालो, जाल्यार त्याच वर्साचो सुभाष घईल्या ‘कालीचरण’ फिल्मान जायत्या जाणां वांगडा सुभाष घई, शत्रुघ्न, रीना आनी अजित हांकांय संजिवनी मेळ्ळी. घईन 1978 वर्सा रीना- शत्रुघ्न हांची सुपर हिट जोडी परतून रिपीट केली आनी फिल्मी मळार रीना आनी शत्रुघ्न प्रेम संबंदाचें गॉसिपिंग सुरू जालें. मजगतीं, जितेंद्रा वांगडा रिनाचे ‘प्यासा-सावन’ ‘बदलते रिश्ते ’सिनेमा हिट जाल्ले. ‘अपनापन’, ‘आशा’ आनी ‘अर्पण ’ ह्या सिनेमांतय तिचो नायक जितेंद्र आशिल्लो. पूण रिनान शत्रुघ्न सोडून हेर कोणा कडेन आपलें नांव जोडचें न्हय हाची जतनाय घेतिल्ली. जितू आनी सुनील दत्त दोगांयचें लग्न जाल्ल्यान तिचें काम सोंपें जालें. जुलय 1980 त रिना लंडनांत आसतना शत्रुघ्नान पूनमा कडेन लग्न केल्लें. आयकून रीनाक धक्को बसलो. इतलेंच न्हय, पूण मुंबय परत येतकच रीनान म्हजे गैरहाजेरींत ताका लग्न जावपाची ताकतीक कित्याक आशिल्ली असो प्रस्न केल्लो? ती जायतीं वर्सां ताचेर बेजार आशिल्ली. पूण शत्रुघ्नान ‘एनीथिंग बट खामोश: द शत्रुघ्न सिन्हा बायोग्राफी’ ह्या पुस्तकांत लग्न जाले उपरांत लेगीत तो रिनाक मेळटालो, असो उल्लेख करून रीना कडेन संबंद आशिल्ल्याचें उक्तेपणान कबूल केलां. पूण हो संबंद दुख्खान कित्याक सोंपलो हाचेर ह्या पुस्तकांत जाप दिवंक ना. इंग्लंड भोंवडे वेळार पाकिस्तानी क्रिकेट खेळगडो मोहसीन खान हाची रिना कडेन भेट जाली. चड विचार करिनासतना तिणें 1983 वर्सा ताचे कडेन निकाह केलो.

खरें म्हणल्यार ह्या निर्णयाक लागून तिची कारकीर्द सोंपली. तिका आपली चूक कळी तेन्ना रुपेरी पड्डो तिका आकर्शित करपाक लागलो. ती मोहसिना वांगडा परतून मुंबय आयली. मोहसिन खानाक 9 वर्सांचे क्रिकेट कारकिर्दींत निरोप दिवचो पडलो.

1992 ते 1997 मेरेन पांच वर्सांत तिका तेरा चित्रपट मेळ्ळे, पूण एकूय चित्रपट हीट जालो ना. निमाणें तो रीना सयत परत पाकिस्तानाक गेलो. ह्या काळांत जे. ओमप्रकाशान तिका परतून मजतीचो हात दिलो आनी ताच्या ‘आदमी खिलौना है’ सिनेमान तिका कांय प्रमाणांत तारली, हें सोडल्यार ह्या 5 वर्सांत तिणें केल्ले धा सिनेमा बॉक्स ऑफिसाचेर फ्लॉप जाले. मजगतीं रीना आनी मोहसीनालीं झगडीं जावपाक लागलीं. परिणाम घटस्फोट.  तिका तिची एकलीच मोगाळ धूव ‘सनम’ हिगेली कस्टडी पसून मेळ्ळी ना.

विचलित जाल्ले रीनान परतून आवय कडेन गेली आनी परतून बॉलिवूडांत प्रवेश करपाचो यत्न केलो. अजय देवगणाच्या “गैर”आनी अभिषेक बच्चनाच्या ‘रेफ्युजी’ ह्या सिनेमांत तिणें भुमिका केल्यो. ह्या काळांत रीना भितरलें आवयचें मन जागृत जालें. तिणें परतून मोहसीना कडेन संपर्क सादलो, ताणेंय घटस्फोटा उपरांत दुसरो निकाह केलो नाशिल्लो. रीनान कराचींत आपले चलयेच्या मोगाक लागून परत मोहसीना लागीं निकाह करतकूच तिचें भितरली आवय सुखावली. पूण परत वाद जाले. उपरांत मोहसीन आनी रीनान नातें मोडनासतना एकामेकां पसून पयस रावपाचें निर्णय घेतलो.

रीना रॉय किशोरावस्थेंत आपल्या कुटुंबा खातीर जगली ती तरणाटेपणांत शत्रुघ्ना खातीर जियेली, मोहसिन खाना लागीं निकाह करुन तिणें स्वताचो सूड घेवपाचें थारायलें आनी तेजस्वी कारकिर्दीचो शेवट केलो. सध्या ती फिल्म जगांतल्यान पयस आसा आनी खाजगी जिवीत जगता.

—————————————

सुदिन वि. कुर्डीकार